آموزش نقشه خوانی برق صنعتی

برق صنعتی یکی از زیرشاخه‌های پر درآمد در حوزه برق به شمار می‌آید. اما لازم به ذکر است که برای کسب درامد بالا در این رشته و موفقیت در صنعت برق صنعتی نیاز به یادگیری نقشه کشی و نقشه خوانی مدار الکتریکی برق صنعتی خواهید داشت. چرا که با یادگیری نقشه‌های مختلف برق صنعتی قادر به پیاده سازی و راه‌اندازی برق در هر نوع صنعت خواهید بود. نقشه خوانی در واقع به المان‌ها و علایم موجود در نقشه و عملکرد آن‌ها بر مدارها می‌پردازد.

نقشه‌های الکتریکی برق صنعتی، شامل مدار فرمان و مدار قدرت می‌شود که به جهت درک و طراحی نقشه سیم کشی برق صنعتی بهتر است با هر یک از این مدارها به صورت مفصل آشنا شوید. از این رو در این مقاله به آموزش نقشه خوانی برق صنعتی از طریق تجزیه و تحلیل درست و اصولی نقشه های مختلف فرمان و قدرت و همچنین علایم اختصاری هر یک از بخش‌های آن‌ها پرداخته شده است.

آشنایی با اصول برق صنعتی پایه‌های یادگیری نقشه سیم کشی برق صنعتی را تشکیل می‌دهد!

برای شروع به یادگیری سیم کشی برق صنعتی می‌بایست برخی اصول و مبانی مرتبط با این حوزه را در نظر داشته باشید. این اصول به شما کمک می‌کند تا آموزش نقشه خوانی برق صنعتی بسیار ساده و قابل درک شود.

اصل اول: باور به پیچیده نبودن نقشه خوانی مدار الکتریکی برق صنعتی

اولین اصل در برق صنعتی باور به ساده بودن نقشه‌های برق صنعتی است. چرا که برخی از افرادی که در حوزه برق فعالیت دارند به جهت اینکه تصور می‌کنند برق صنعتی و نقشه کشی و آموزش نقشه خوانی برق صنعتی امری دشوار و پیچیده می ‌باشد، به سمت این رشته نمی روند. بنابراین اولین اصلی که باید پذیرفته شود تا به یادگیری نقشه خوانی مدار الکتریکی برق صنعتی کمک نماید باور به پیچیده نبودن نقشه‌ سیم کشی برق صنعتی می باشد.

اصل دوم: تسلط به علایم پرکاربرد نقشه سیم کشی برق صنعتی

دومین اصل از اصول آموزش نقشه خوانی برق صنعتی، تسلط به علایم پرکاربرد در این نقشه‌ها می‌باشد. این علایم شامل اعداد و حروف شناسایی و شکل آن‌ها است که آشنایی و تسلط به این علائم، اساسی ترین روش جهت شروع به نقشه خوانی مدار الکتریکی برق صنعتی می باشد.

لازم به ذکر است در نقشه سیم کشی برق صنعتی، اعداد متعدد و مختلفی نوشته می‌شود. برای یادگیری این اعداد و سیستم مربوط به آن بهتر است بدانید که همواره و در حالت پیشفرض اعدادی که با یکان 1 و 2 نوشته می‌شود، نشان دهنده کنتاکت‌های بسته(کنتاکت استاپ) است. همچنین اعدادی که با یکان 3 و 4 آغاز می‌شود، نشان دهنده کنتاکت‌های باز(کنتاکت استارت) است. علاوه بر آن شستی‌های فشاری وصل،همیشه در حالت پیش فرض کنتاکت باز دارند.

با اعداد یکان این کلید و سیستم‌ها آشنا شدیم، حال سوال این است که عدد دهگان در این اعداد و علایم، نشان دهنده چه چیزی می‌باشد؟ در پاسخ به این سوال باید بدانید که عدد دهگان در این موارد نشان دهنده تعداد آن قطعه و المان در مدار است. در حالی که عدد یکان نشان دهنده کاربرد آن تجهیزات در مدار برق صنعتی می‌باشد. به عنوان مثال اگر بر روی قطعه یا مداری عدد 21 مشخص شده باشد، این عدد به معنی این است که این قطعه کنتاکت بسته‌ای است که 2 عدد از آن در مدار استفاده شده است.

برخی از این علایم پرکاربرد شامل کنتاکتورهای باز یا بسته، شستی فشاری وصل یا قطع، شستی قطع اضطراری، رله‌های حرارتی یا رله‌های حفاظتی، ژنراتور، کنتاکت بسته یا باز بی متال، بویین کنتاکتور، بوق، لامپ و غیره می‌شود.

در جدول زیر با حروف شناسایی هر یک از تجهیزات به کار رفته در مدار آشنا خواهید شد.

دستگاه	حروف شناسایی	مثال
کنتاکتور	KM	کنتاکتورهای قدرت
کلید کمکی	I,II	کلید فشاری، کلید فرمان
کلید	Q	جداکننده، کلید قدرت
کنتاکتور کمکی	K
وسایل خبری	H	دستگاه‌های هشداردهنده و آژیرها، لامپ سیگنال
حفاظت کننده‌ها	F	رله‌های حفاظتی، فیوزهای دستی و اتوماتیک، قطع کننده
رله‌های فرمان	KT

نقش مدار فرمان و مدار قدرت در آموزش نقشه خوانی برق صنعتی چیست؟

مدار فرمان یا (Control Circuit) یکی از ارکان مهم مدار به شمار می آید که وظیفه کنترل و صدور فرمان را دارد. به این صورت که با استفاده از مدار فرمان می‌توان برق ارسال شده به مصرف کننده را مدیریت یا کنترل کرد. در نتیجه این مدار تاثیر مستقیمی بر مدار قدرت یا همان بار الکتریکی دارد. در این نقشه معمولا ولتاژ، تک فاز بوده و نقشه خوانی به کمک علایم اختصاری انجام می شود.

مدار قدرت یا (Power Circuit) یک زمینه و مسیر اصلی برای عبور جریان الکتریکی اصلی به سمت مصرف کننده است. در واقع مدار قدرت وظیفه تامین مقادیر زیادی از ولتاژ و جریان را برای موتور الکتریکی یا بار الکتریکی بر عهده دارد.

در نقشه خوانی مدار الکتریکی برق صنعتی، مدار فرمان و مدار قدرت از اجزا و تجهیزات متعدد و گوناگونی تشکیل شده است که این تجهیزات وجه تمایز مدار فرمان از مدار قدرت نیز محسوب می شود. این تجهیزات عبارت است از: فیوز، قطع کننده‌ها و وصل کننده‌ها و بوبین کنتاکتور. این اجزا عموما در اکثر نقشه های برق صنعتی پایه ثابت هستند.

در ادامه بیشتر به هر یک از این تجهیزات و علایم اختصاری مربوط به هر یک از آن‌ها به منظور آموزش نقشه خوانی برق صنعتی میپردازیم.

فیوز الکتریکی

در ابتدای تمام مدارهای فرمان از فیوزهای الکتریکی استفاده می‌شود. فیوزها  برای حفاظت از مدار فرمان و تجهیزات الکترویکی استفاده می‌شود. به نحوی که اگر مدار با خطا یا اتصال کوتاهی مواجه شد، فیوز جریان برق مدار فرمان را قطع می نماید. در نتیجه کل مدار فرمان وابسته به فیوز می‌باشد.

فیوزها معمولا در مدار برق صنعتی با حرف F0 نشان داده می‌شود وحرف L1 نشان دهنده یک فاز بودن مدار است.

قطع کننده غیر قابل کنترل

معمولا برای راه‌اندازی الکترومتورها از تجهیزی به نام بی متال یا همان قطع کننده‌ غیر قابل کنترل استفاده می‌نمایند. بی متال یک حفاظت کننده در برابر جریان های اضافه می باشد. اگر یک الکتروموتور جریان اضافه ای را تحمل کند و زیر بار اضافی باشد، کار بی متال قطع این مدار است.

چنانچه در نقشه‌های برق صنعتی اعدادی شبیه به 95، 96، 97 و 98 وجود داشته باشد، باید بدانید این اعداد مربوط به رله های حفاظتی بی متال می شود. این اعداد معمولا روی بی متال‌ها درج می شود و اگرعلامتF0  هم در کنار این‌ها و روی شستی بود، مطمئن می‌شویم که این شستی بی متال می‌باشد.

اعداد 95 و 97 ورودی فاز هستند که باید برق دار شوند و در عین حال اعداد 96 و 98 خروجی فاز به شمار می‌آید. عدد 96 در حالت پیش فرض بسته است و عدد 97 در حالت پیش فرض باز است. در نتیجه در صورتی که مدار دچار مشکل و اختلالی شود و از طریق این قطع کننده نیز قطع می‌شود. در ادامه‌ی این قطع شدن، پیچ 98 برق دار می ‌شود و با یک سیگنال یا هشداردهنده در مدار؛ چراغ سیگنال را روشن کند و از این طریق به مشکل بی متال پی می‌برید.

قطع کننده قابل کنترل(stop)

استاپ یا قطع کننده قابل کنترل، در خط ورودی قرار دارد. چنانچه بخواهیم یک مدار را قطع نماییم نیاز به چنین دکمه ای خواهیم داشت. به عنوان مثال اگر الکتروموتور داغ نماید یا تایمر زمان دهد تا اتوماتیک قطع شود و یا اختلالی در مدار ایجاد شود می بایست از این کلید استفاده نمایید. بر خلاف فیوز که یک بار عمل می کند و پس از آن باید جایگزین شود، کلید قطع کننده قابل کنترل می تواند به صورت دستی یا خودکاربرای تنظیم مجدد بازنشانی شود.

 قطع کننده قابل کنترل با اعداد 11 و 12 نشان داده می‌شود. این کلید با رنگ قرمز نیز شناخته می‌شود.  به این صورت که جریان برق از 96 بی متال وارد 11 قطع کننده قابل کنترل یا همان استاپ شده و از عدد 12 این کلید خارج می‌شود و در ادامه وارد کلید استارت یا وصل کننده قابل کنترل می‌شود.

وصل کننده قابل کنترل(start)

یک شستی می باشد که با فشار دادن آن جریان مدار وصل و با رها کردن آن، مدار به حالت اول بر می‌گردد که جریان برق قطع خواهد شد. وصل کننده قابل کنترل با اعداد 13 و 14 نشان داده می‌شود. لازم به ذکر است کلید استارت با رنگ سبز نیز معرفی می‌شوند. جریان برق پس از خروج از عدد 12(قطع کننده قابل کنترل) وارد وصل کننده قابل کنترل با عدد 13 شده و پس از آن از خروجی استارت یا 14 خارج می‌شود.

بوبین کنتاکتور

پس از عبور جریان برق از خروجی استارت، این جریان به بوبین کنتاکتور وصل می‌شود. مدار پس از خارج شدن از 14 استارت، وارد A1 کنتاکتور می شود و و A2 نیز به سیم نول وصل می‌شود. به این صورت که با وصل کردن آن بوبین کنتاکتور وصل می‌شود و با رها کردن آن کنتاکتور قطع می‌شود.

حال باید بدانیم که چطور می‌توانیم بوبین کنتاکتور را نصب کرد که همواره وصل بماند و با رها کردن کلید استارت قطع نشود. برای حل این مشکل باید 13 و 14 کنتاکتور را به صورت موازی بسته شود تا عمل وصل دائم کنتاکتور صورت بگیرد.

چه طور برق صنعتی یاد بگیریم؛ مراجعه به آموزشگاه بهترین روش آموزش نقشه خوانی مدارات برق صنعتی!

آیا میدانید در کلیه اماکن صنعتی، تاسیسات برق صنعتی وجود دارد و تجهیزات برق صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از انرژی الکتریکی مستلزم رعایت استانداردها و تمهیدات مختلفی است که تنها با شرکت در دوره آموزش برق صنعتی می توان به تسلط کافی در مورد آن ها دست یافت. شرکت در کلاس های آموزشگاه برق دارالفنون می تواند شما را برای ورود به بازار کار برق کاری صنعتی آماده کند؛ جالب است بدانید که این دوره ها علاوه بر آموزش عملی 100% مفید، امکان دریافت یک مدرک بین المللی رسمی را نیز برای شما فراهم خواهد کرد.

به این ترتیب می توانید با آموزش نشه خوانی مدارات بر صنعتی به سرعت وارد بازار کار شوید.
بخش هایی از این متن از این منبع “https://darr.ir/” گرفته شده است.