کوک کردن روندی است که در آن زیر و بمی نت‌هایی که توسط یک ساز موسیقی تولید می‌شود به شکلی تنظیم می‌گردد که فواصل بین نت‌ها مطابق یک نظام مشخص باشد. عموماً برای کوک کردن از یک نت مرجع مشخص استفاده می‌شود، مثلاً با قرار دادن نت «لا» برابر با ۴۴۰ هرتز سایر نت‌ها به دست می‌آید و ساز بر این اساس کوک می‌گردد.

ساز ناکوک‌، سازی است که در آن ارتفاع برخی نت‌ها زیرتر (دیز) یا بم‌تر (بمل) از چیزی است باید باشد. همچنین، یک ساز می‌تواند به تناسب نت‌های خودش کوک باشد (نت‌ها با هم هماهنگ باشند) اما اگر نت‌های آن با نت مرجع ناسازگار باشند (مثلاً نت «لا» را در فرکانس دقیقاً ۴۴۰ هرتز تولید نکند) باز ناکوک دانسته می‌شود. جهت خرید پیانو آکوستیک لطفا کلیک کنید

اگر چه بیشتر سازهایی که کوک می‌شوند جزو سازهای زهی هستند، سازهای دیگری را نیز می‌توان کوک کرد (به عنوان مثال سنج یا برخی سازهای بادی). برای کوک کردن روش‌های مختلفی وجود دارد. ساده‌ترین روش مبتنی بر هماهنگ کردن صدای ساز با صدای یک ساز دیگر یا صدای یک خواننده است (روش گوشی).

از روش گوشی برای کوک کردن برخی سیم‌های یک ساز نسبت به سیم‌های دیگر نیز استفاده می‌شود (مثلاً در کوک کردن گیتار می‌توان یک سیم را مرجع قرار داد و پنج سیم دیگر را بر اساس آن کوک کرد). در ارکسترهای سمفونیک معمولاً نوازنده‌های بقیهٔ سازها ساز خود را بر اساس نت «لا» یا «سی بمل» که توسط نوازندگان ابوا یا کلارینت نواخته می‌شود کوک می‌کنند.

روشی دیگر که برای کوک کردن دقیق‌تر به کار می‌رود، استفاده از هارمونیک‌ها است. برای نمونه اگر بالاترین سیم یک ویولن سل در میانه‌اش به آرامی فشرده شود و آرشه بر آن کشیده شود، صدای هارمونیکی که تولید می‌شود معادل صدایی است که از آرشه کشیدن بر روی سیم دوم در حالی حاصل می‌شود که یک سوم جلوتر فشرده شده. در کوک کردن با روش هارمونیک فاصله‌های پنجم نیز به کار گرفته می‌شوند. دقیق‌ترین روش کوک عبارت است از استفاده از یک دیاپازون (امروزه غالباً از دیاپازون ۴۴۰ هرتز استفاده می‌شود) یا دستگاه‌های الکترونیکی مخصوص کوک کردن.

سیم‌های گیتار و گیتار بیس به‌طور معمول به فاصلۀ چهارم درست (به استثنای سیم‌های سل و سی) کوک می‌شوند. ویولن، ویولا و ویلنسل به فاصلۀ پنجم درست کوک می‌شوند. با این حال امکان کوک‌های غیراستاندارد برای تغییر صدای ساز و ایجاد گزینه‌های دیگر برای اجرا وجود دارد.

برای کوک ساز اغلب به یک سیم ارجاع داده می‌شود و بر این اساس کوک سایر سیم‌ها بر اساس فواصل مطلوب به دست می‌آید.

این جدول لیست سیم‌های دست‌باز در برخی از سازها را نشان میدهد سازها کوک از بم‌ترین سیم به انگلیسی

ویولن، ماندولین، بانجو سل، ر، لا، می (کوک نت‌ها به ترتیب از بم‌ترین سیم‌ نوشته شده‌است) G, D, A, E

ویولا، ویولنسل دو، سل، ر، لا C, G, D, A

کنترباس می، لا، ر، سل E, A, D, G

گیتار می، لا، ر، سل، سی، می E, A, D, G, B, E

کوک‌های متفاوت

اگر چه بسیاری از سازها کوک‌هایی متداول دارند که در بیشتر موارد از آن استفاده می‌شود (برای نمونه کوک متداول برای ویولن عبارت است از: می، لا، ر، سل). اما گاهی کوک‌های متفاوت دیگری نیز که تداول کمتری دارند برای این سازها به کار گرفته می‌شوند. برای نمونه «پنج سوئیت برای ویولنسل تنها» اثر یوهان سباستیان باخ نیازمند آن است که کوک سیمِ بالای ویولنسل از «لا» به «سل» تغییر داده شود (یک نت بم‌تر شود).

کوک سازهای کوبه‌ای بدون ارتفاع معین

اکثر سازهای کوبه‌ای توسط نوازنده کوک می‌شوند. از جمله سازهایی با ارتفاع معین مانند: تیمپانی، طبله و سازهایی با ارتفاع نامعین مانند: طبل کوچک.

کوک ساز کوبه‌ای برای گام‌ها پیرو تنظیمی مانند سازهای دیگر است ولی تنظیم کوک سازهای کوبه‌ای با «ارتفاع نامعین» گام خاصی را دنبال نمی‌کنند.

دستگاه‌های کوک

نظام‌های مختلفی برای کوک کردن سازهای موسیقی وجود دارد. هر دستگاه کوک مشخص می‌کند که نت‌هایی که توسط ساز تولید می‌شوند باید دقیقاً چه ارتفاعی داشته باشند (چه فرکانسی داشته باشند). از آنجا که بین زیر و بمی صدای یک ساز و رنگ صدای آن ساز ارتباط سایکوآکوستیک وجود دارد، برخی ترکیب‌های زیر و بمی صدا برای برخی رنگ‌های صدا حالتی «طبیعی‌تر» پیدا می‌کنند. بسیاری از این ترکیب‌ها از نظر فیزیکی تناسبی مشخص بین فرکانس‌های خود دارند؛ به عنوان نمونه:

اگر فرکانس یک صدا دو برابر فرکانس صدای دیگری باشد، نواختن هم‌زمان این دو، صدای طبیعی اکتاو را حاصل می‌کند؛

اگر فرکانس یک صدا نسبت به فرکانس صدایی دیگر تناسب ۲ به ۳ داشته باشد، نواختن هم‌زمان این دو، صدای یک پنجم درست را ایجاد می‌کند.

دستگاه‌های کوک برای گام کروماتیک دوازده نتی

گام کروماتیک که توسط بیشتر سازهای موسیقی موجود استفاده می‌شود، مبتنی بر دوازده نت است که تمامی نت‌های گام معتدل غربی را شامل می‌شوند (به ترتیب دو، دو دیز، ر، ر دیز و الی آخر). تفاوت دستگاه‌های کوک برای گام کروماتیک در این است که مشخص کنند که فرکانس دقیق هر کدام از این نت‌ها چیست.

آموزش تصویری نت خوانی موسیقی

دانش نت خوانی، فهم شما را در تئوری موسیقی بالا می برد، شما توانایی نواختن قطعاتی را بدست می آورید که تا پیش از این خلق نشده اند شما می توانید اصول اولیه را در این مقاله بیاموزید.

آموزش نت خوانی

آموزش نت خوانی الفبای موسیقی چیست؟

الفبای موسیقی نُت نام دارد. نت ها از چپ به راست خوانده می شوند.

اما نت های موسیقی کدامند ؟

نت در موسیقی دو معنا دارد:

واحد صدایی با فرکانس مشخص که در فارسی به آن نغمه هم می گویند و هفت نام برای اصوات موسیقایی تعریف شده است.

نشانه نوشتاری هر یک از این صداها.

نامگذاری نت ها : دو – ر – می – فا – سل – لا – سی (do, re, mi, fa, sol, la, si).

نوع دیگری از نامگذاری اینگونه است: «A, B, C, D, E, F, G»

سی لا سُل فا می رِ دو

do re mi fa sol la si

C D E F G A B

دییِز یا شارپ (Sharp) هر نت موسیقی در حالتی که نیم پرده زیر می شود با علامت ” ♯ ” نمایش داده می شود. مثال: ♯F فا دییِز

بِمُل یا فِلَت (Flat) هر نت موسیقی در حالتی که نیم پرده بم می شود که با علامت ” ♭ ” نمایش داده می شود.

مثال: ♭F فا بِمُل

پنج خط حامل در آموزش نت خوانی کدامند ؟

پنج خط حامل ” The Staff ” که به صورت پنج خط افقی نوشته می شوند، یکی از مهم ترین ارکان موسیقی است.بیشتر نت ها یا بر روی یکی از این خطوط قرار می گیرند یا در فضای بین آنها. خط های عمودی که بر روی پنج خط حامل قرار دارند آنها را به بخش های کوتاه (میزان) تقسیم می کنند.

کلید موسیقی (clef)چیست ؟

در نت نویسی مدرن سه نوع کلید وجود دارد ،کلید ها در موسیقی همیشه در سمت چپ پنج خط حامل کشیده می‌شود. هرگاه یکی از این کلیدها بر روی یکی از خطوط حامل قرار گیرد، بقیه خطوط و میان خطوط با توجه به رابطه‌ای که با آن دارند خوانده می‌شوند.

کلید سل • کلید دو • کلید فا

معرفی کلید های سل، دو، فا در موسیقی

کلیدهای سل (تریبل)

کلید سل بر روی دومین خط حامل قرار دارد، که به آن کلید تریبل هم می‌گویند.

این کلید برای سازهایی که صدائی نسبتا زیری دارند، استفاده می‌شود مانند ویولن، ابوا، خانواده کلارینت، خانواده ساکسیفون، ترومپت، ویبرافون،ماندولین،گیتار و …

از کلید سل گاهی برای نتهای خیلی بالا استفاده می‌کنند. کلید سل برای صداهای سوپرانو، متسو سوپرانو، آلتو، کنتر آلتو و تنور استفاده می‌شود.

کلیدهای فا/ باس (Bass)

کلید فا بر روی خط چهارم قرار دارد،که به آن کلید باس هم می گویند. امروزه کلید فا، تنها کلیدی است که استفاده می‌شود، واژه کلید فا و کلید باس معمولا مترادف در نظر گرفته می‌شود.ویولنسل، یوفونیوم، کنترباس، ترومبون، باریتون، توبا و ..سازهای مناسب این کلید هستند و برای پایین‌ترین نتهای هورن و صداهای باریتون و باس استفاده می‌شود.باس کلید پایین در حامل عمومی برای سازهای هارپ و کیبورد است.

مایه نما (Key Signature)در آموزش نت خوانی چه کاربردی دارد؟

اصلی ترین نماد بر روی پنج خط حامل” Key signature ” است که امضای کلیدی و زمان در ابتدای قطعه است که ظاهر می شود. ،در سمت راست کلید سل یا کلید فا، زیر و بمی نت ها با علائم ♯ و ♭مشخص می شود. مایه نماها، مایه یا تن موسیقی را مشخص می کنند.

علامت بِمُل (♭ ) این معنا را دارد که تمام نت ها روی آن خط یا بین این خطوط، باید به صورت نیم پرده به پایین نواخته شوند. علامت ♭ در کنار کلید، روی خطی از خطوط حامل (مطابق با نت B ) بدین معناست که تمامی نت های B تا انتها باید به صورت “بِمُل” یا B♭ نواخته شوند.

علامت دییِز (♯)، به این معناست که تمامی نت ها روی خط یا بین این خطوط، باید به صورت دیز ( ♯ ) نیم پرده به بالا نواخته شوند.

بسیاری از نمادها و کلیدهای موسیقی بر روی، بالا و یا پائین پنج خط حامل ظاهر می شود.

میزان نما (Time Signature)

در سمت راست، میزان نما قرار گرفته است. میزان نما از دو عدد تشکیل شده و شبیه به یک کسر است. می تواند ثابت یا متغیر باشد . عدد بالا مشخص می کند که در هر میزان چند ضرب وجود دارد. مثلا اگر میزان نما ¾ باشد، یعنی در هر میزان ۳ ضرب وجود دارد. میزان توسط خطوطی عمود بر خطوط حامل مشخص می شود. به این خطوط، خط میزان گفته می شود.

عدد پایین مشخص می کند که چه نوع نتی یک ضربی است. این عدد معمولا ۴ است و یعنی هر “نت سیاه یا ¼ ” ، معادل یک ضرب است و اگر ۲ باشد که در آن هر “نت سفید یا ½ “، معادل یک ضرب است و اگر ۸ باشد هر “نت چنگ یا ۱/۸” معادل یک ضرب است.

نت گرد یا نت کامل

به صورت دایره ای در خطوط حامل است و در میزان ۴/۴ به اندازه ۴ ضرب کشیده می شود.

نت گرد برای نت های دیگر مبناست ؛ میزان کشش دیگر نت ها نسبت به این نت سنجیده می شود.

سکوت گرد یا سکوت کامل

یک مستطیل سیاه رنگ که از خط حامل دوم رو به پایین است. از لحاظ ارزش زمانی معادل نت گرد است. سکوت گرد (سکوت کامل) گاهی برای نشان دادن سکوت در کل میزان مورد استفاده قرار می گیرد.

نت سفید یا نت ½

از لحاظ ارزش زمانی، ½ نت گرد محسوب می شود. نت سفید به صورت یک دایره و یک خط راست در خطوط حامل دارد. این خط راست می تواند در سمت راست به سوی بالا یا در سمت چپ به سوی پایین کشیده شود. صدای نت سفید به اندازه ۲ ضرب است.

سکوت سفید

یک مستطیل سیاه رنگ که روی خط حامل سوم به سمت بالا می نشیند و ارزش زمانی اش به اندازه نت سفید می باشد.

نت سیاه یا نت ¼

از لحاظ ارزش زمانی، ¼ نت گرد محسوب می شود. یک دایره سیاه رنگ تو پر که یک خط مستقیم از یک سمت ان به یک سو کشیده شده است. صدای نت سیاه معادل ۱ ضرب است.

سکوت سیاه یا ½

یک علامت منحصر به فرد که شبیه پرنده ایست که به یک سو به پرواز در آمده است. گاهی این علامت به شکل آینه تصویر “سکوت چنگ” نشان داده می شود.

منبع: راهنمای خرید پیانو دست دوم

برچسب ها

تیتر نیوز4 بهمن 1

خواندن این خبر در تیتر نیوز 8 دقیقه زمان می برد