سواد مالی برای کودکان و نوجوانان

آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان و لزوم آن

هیچوقت برای آشنایی با سواد مالی و مولفه های آن دیر نیست اما با هر روزی که این فرایند زودتر آغاز شود، احتمال موفقیت و رسیدن به ثبات و امنیت مالی افزایش پیدا می کند و افراد یک روز به اهداف خود در زندگی نزدیک تر می شوند. پس آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان اصلا زود نیست و اتفاقا با توجه به این که میزان یادگیری و توجه در بچه ها بیشتر از سنین بزرگسالی است، به راحتی می توان مفاهیم مهمی مانند پس انداز یا سرمایه گذاری را در ذهن آن ها نهادینه کرد. در این مطلب شما را کمی بیشتر با این مفهوم آشنا می کنیم و به لزوم آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان می پردازیم.

منظور از سواد مالی چیست؟

سواد مالی به طور کلی به معنای داشتن درک درست از مفاهیم مالی و استفاده از این دانش در مدیریت دارایی ها و برنامه ریزی برای مسائل مالی در زندگی روزمره است. داشتن سواد مالی کافی به شما کمک می کند تا برآورد دقیقی از درآمد و هزینه های خود داشته باشید، برای مخارج خود برنامه ریزی کنید، مقداری از درآمدتان را پس انداز یا سرمایه گذاری کنید و در نهایت به امنیت مالی برسید. در زندگی پیچیده امروز داشتن سواد مالی به یک ضرورت تبدیل شده است و افراد برای رسیدن به ثبات و امنیت مالی و مدیریت بهتر دارایی ها باید به این مفهوم مسلط شوند و سواد مالی را در زندگی روزمره خود به صورت عملی به کار بگیرند.

در این میان آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است و بسیاری از کارشناسان علوم تربیتی و علم اقتصاد معتقدند بهتر است از همان دوران کودکی، بچه ها را با مفاهیم مهم مالی آشنا کرد. همچنین والدین می توانند از همان سنین کودکی از فرزندان شان بخواهند که به صورت عملی نیز مدیریت مسائل مالی خود را در سطح کوچک تمرین کنند.

آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان

کودکان مدیریت مسائل مالی و مفاهیم مهم این حوزه مانند بودجه بندی، پس انداز، سرمایه گذاری و … را تا حد زیادی از همان دوران کودکی و با نگاه کردن به رفتارهای والدین خود می آموزند و آن چه در این دوران یاد می گیرند احتمالا تا همیشه همراه شان است و تاثیر بسیار زیادی در شکل گیری رفتار آن ها در حوزه مسائل مالی و اقتصادی در آینده دارد.

بنابراین بهتر است از همان دوران کودکی فرزندان مان را با مفاهیم مهم مالی آشنا کنیم؛ مفاهیمی که می توانند در آینده به آن ها کمک کنند تا موفقیت مالی بیشتری به دست آورند. البته این به معنای ترساندن کودکان از مسائل مالی آینده نیست بلکه در آموزش سواد مالی برای کودکان و نوجوانان باید کودکان را با مفاهیم مهم این حوزه مانند بدهی، پس انداز، سرمایه گذاری، وام، بیمه، اعتبار و … آشنا کنیم تا بتوانند این مفاهیم را در آینده و در زندگی واقعی به گونه ای موثر به کار بگیرند. در زیر به برخی از عواملی که اهمیت آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان را نشان می دهند، اشاره می کنیم.

ورود مباحث تازه به حوزه مسائل مالی و اقتصادی

این روزها مسائل مالی به راحتی گذشته نیست و تنها با رفع نیازهای روزمره نمی توان مباحث اقتصادی و مالی را مدیریت کرد. امروزه مسائلی مانند وام، بیمه، اعتبار و … به زندگی افراد وارد شده اند و برای مدیریت هر چه بهتر این مباحث، نیاز است افراد دانش مالی مناسبی داشته باشند. این پیچیدگی مطمئنا در آینده بیشتر هم می شود و موضوعات تازه ای به این حوزه قدم می گذارند، بنابراین بهتر است کودکان را از همان دوران بچگی با مهارت مدیریت مسائل مالی آشنا کرد.

تاثیر در موفقیت شغلی و مالی در آینده

رهاورد آموزش مسائل مالی از دوران کودکی، رسیدن به امنیت مالی و موفقیت بیشتر در زمینه شغلی و مدیریت درآمد در آینده است. آموزش سواد مالی برای کودکان و نوجوانان به آن ها کمک می کند، در آینده مدیریت بهتری بر درآمد و مخارج خود داشته باشند، از همان بچگی یاد بگیرند مقداری از پول شان را پیش از هر چیزی پس انداز کنند و خود را از نظر مالی برای آینده آماده کنند.

آشنایی با مفهوم سرمایه گذاری

پس انداز با سرمایه گذاری متفاوت است و بهتر است از همان دوران کودکی بچه ها را با تفاوت این مفاهیم آشنا کنیم. همه ما باید پس انداز کردن را یاد بگیریم و مقداری از درآمد خود را برای موارد ضروری پس انداز کنیم اما برای این که ارزش پول مان در برابر تورم حفظ شود و در بلندمدت بتوانیم سرمایه مان را افزایش دهیم، بهتر است سرمایه گذاری و روش های مختلف آن نیز به کودکان آموزش داده شود. برای آموزش سرمایه گذاری به کودکان می توانید مقاله «آموزش سرمایه گذاری به کودکان» را نیز مطالعه کنید.

سواد مالی را از چه سنی به کودکان آموزش دهیم؟

در کنار همه توصیه های اخلاقی، رفتاری، تحصیلی و … باید از همان سنین کودکی که بهترین زمان برای یادگیری و نهادینه کردن عادات در ذهن کودکان است، در مورد مسائل مالی با آن ها صحبت کنید و بدون اینکه آن ها را بترسانید به کودک تان نشان دهید که چگونه و بر مبنای چه اصولی باید درآمد و منابع مالی خود را در آینده مدیریت کنند. آغاز آموزش سواد مالی از خانواده ها امروزه یک ضرورت است و والدین می توانند با مطالعه منابع مختلفی که در این زمینه به وجود آمده اند، ابتدا خود به درک درستی از مفاهیم مختلف مالی برسند و آن ها را در زندگی واقعی نیز به کار ببندند و سپس این مفاهیم را به کودکان خود منتقل کنند.

شما می توانید آموزش مسائل مالی را در سطحی کوچک و با کمک گرفتن از متخصصان و با استفاده از ابزارهای مرد علاقه کودکان مانند بازی، قصه و … از حدود دو یا سه سالگی آغاز کنید. برخی کارشناسان علم اقتصاد معتقدند بچه ها از 3 سالگی می توانند مفاهیمی مانند درآمد و پس انداز را درک کنند و سن خوبی برای آغاز آموزش سواد مالی به آن ها محسوب می شود. 5 تا 8 سالگی مهم ترین سنین برای آموزش این مفاهیم به کودکان به شمار می رود و احتمالا عادت های مالی که در این بازه سنی به کودکان آموزش می دهید، تا همیشه با آن ها همراه می شود و اثرگذاری بسیار زیادی بر تصمیم گیری های مالی آن ها در زندگی دارد.

راهکارهای آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان

راهکارهای مختلفی برای آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان وجود دارد و می توانید از ابزارهای متنوعی برای آگاهی دادن به کودکان خود در مورد مسائل پولی و مالی استفاده کنید. مهم این است که این کار را با شناخت راه حل های مختلف و در نظر گرفتن توانایی ها و محدودیت های کودکان خود انجام دهید.

در آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان، پیش از هر چیزی آن ها را با مفهوم پول و ارزش آن آشنا کنید. همچنین ارزش کار کردن را نیز به کودک تان بیاموزید، کودک شما باید بفهمد اگر کار نکند پولی هم در کار نخواهد بود. بچه ها عاشق جایزه گرفتن هستند. پس برای تمرین مهارت های مالی آن ها را تشویق کنید و به کودکان تان جایزه بدهید. تمرین سواد مالی را برای کودک تان به فعالیتی جذاب تبدیل کنید تا خسته نشود.

می توانید از ابزارهای کمکی هم استفاده کنید. مثل قلک های رنگارنگ و زیبا یا وسایلی از این قبیل که آموزش مهارت های سواد مالی را به فعالیتی جذاب تر برای کودکان تبدیل می کنند. در این زمینه سعی کنید خوب فکر کنید و ایده داشته باشید، این ایده ها فرزندان شما را نیز خلاق تر و توانمندتر خواهند کرد. در زیر به برخی نکات مهم درباره آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان اشاره می کنیم.

در مورد برخی تصمیمات مالی خود با کودکان صحبت کنید

صحبت کردن درباره مسائل مالی با کودکان می تواند به شما کمک کند تا برخی مفاهیم مهم در حوزه سواد مالی را به آن ها انتقال دهید. به ویژه اینکه می توانید در مواردی که تشخیص می دهید، امکان پذیر است و موجب اضطراب کودک شما نمی شود، در مورد بعضی تصمیمات مالی خود نیز با آن ها صحبت کنید.

با استفاده از قصه، بازی و … سواد مالی را به کودکان آموزش دهید

به کار بردن زبان کودکانه و ورود به دنیای آن ها برای آموزش مسائل مالی به کودکان اهمیت ویژه ای دارد. اگر نتوانید با دنیای کودکانه آن ها همراه شوید، توفیق زیادی در آموزش سواد مالی به آن ها نیز به دست نمی آورید. بنابراین بهترین روش برای آموزش مفاهیم تقریبا پیچیده مالی به کودکان استفاده از قصه، بازی، اسباب بازی های مختلف و دیگر ابزارهایی است که کودکان ارتباط بهتری با آن ها برقرار می کنند.

از منابع مختلف مانند کتاب ها استفاده کنید

منابع بسیاری زیادی این روزها در بازار وجود دارد که می توانند به والدین برای آموزش هر چه بهتر سواد مالی به کودکان کمک کنند. از جمله این منابع می توان به کتاب های متعددی اشاره کرد که با این موضوع نوشته شده اند. مجموعه 17 جلدی داستان های سواد مالی از جمله این کتاب ها است که با طرح داستان هایی با عناوینی چون «از من کلاه بخرید»، «به اندازه پولم خرید می کنم»، «کلبه ام را ساده می سازم»،«چه روزی قلکم را بشکنم» و … به روایت ماجراهایی می پردازد که در آن ها سعی شده درباره موضوعات مختلف حوزه سواد مالی با کودکان صحبت شود.

اطلاعات خود را ازمفاهیم مالی افزایش دهید

تا زمانی که والدین اطلاعات خوبی از مسائل مالی نداشته باشند و به سمت ارتقای سواد مالی خود پیش نروند، آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان نیز به آسانی انجام نمی شود. والدین باید شناخت خوبی از مسائل مالی و مدیریت آن داشته باشند، برای پول شان ارزش قائل شوند و این دانش مالی را در زندگی روزمره خود به کار ببندند. اگر شما در مورد مسائل مالی و مدیریت پول برای بچه ها ساعت ها سخنرانی کنید اما آن ها بازتاب این صحبت ها را در رفتار شما نبینند، برنامه آموزشی شما آن گونه که انتظار دارید اثر گذار نمی شود.

نکته مهم در فرآیند آموزش سواد مالی برای کودکان و نوجوانان این است که در انتقال مفاهیم مرتبط با سواد مالی به کودکان مراقب باشید، آن ها را از مسائل مالی آینده نترسانید. همچنین به کودکان خود بیاموزید که در برابر تامین خواسته هاشان صبر پیشه کنند و به صورت آنی به دنبال تامین نیازهای مالی نباشد. بچه ها باید یاد بگیرند که پول نامحدود نیست و برای خرج کردن پول شان اولویت بندی داشته باشند.

آموزش مهارت هزینه کردن و مفهوم پول توجیبی به کودکان

مهارت های مختلفی وجود دارند که در آموزش سواد مالی به کودکان باید مدنظر قرار بگیرند، یکی از مهم ترین این مهارت ها نحوه هزینه کردن پول است. مهم ترین ابزاری که ما برای آموزش این مهارت به کودکان در اختیار داریم، پول توجیبی است که به آن ها می دهیم و به وسیله آن می توانیم مهارت هزینه کردن را با کودکان خود تمرین کنیم.

شما می توانید به وسیله مبلغی که تحت این عنوان در اختیار بچه ها قرار می دهید، از آن ها بخواهید آرام آرام مدیریت برخی هزینه هاشان را برعهده بگیرند و میان نیازها و خواسته هایشان و پولی که در اختیار دارند، تعادل برقرار کنند. احتمالا این را زیاد به خودتان گفته باشید که من که چیزی نخریدم پس چرا پولم تمام شد؟ از کودک تان بخواهید حساب دخل و خرج خود را با استفاده از پول توجیبی که به او می دهید، داشته باشد و بداند دقیقا با این مبلغ چه کرده و آن را چگونه تقسیم بندی کرده است.

پس انداز و سرمایه گذاری نیز دو مفهوم بسیار مهمی هستند که با استفاده از پول توجیبی می توان به بچه ها آموزش داد. آن ها اگر عادت کنند از کودکی مبلغی از پول توجیبی شان را پس انداز کنند، در آینده نیز این کار را به احتمال بسیار زیاد انجام خواهند داد که گام مهمی برای رسیدن به امنیت و آسودگی مالی محسوب می شود.

شما حتی می توانید در سنین بالاتر، مدیریت تامین برخی کالاهای ضروری مانند پوشاک یا اسباب بازی ها را نیز بر عهده خود کودکان بگذارید و از آن ها بخواهید اولویت های خود را برای خرید آن ها مشخص کنند. بچه ها باید با این مسئله مهم مواجه شوند که اگر بی رویه و بدون در نظر گرفتن عوامل مختلف پول شان را خرج کنند، زمانی می رسد که دیگر پولی برای خرج کردن وجود نخواهد داشت. آن ها این واقعیت مهم را به خوبی می توانند با استفاده از مفهوم پول توجیبی درک کنند.

چقدر به بچه ها پول توجیبی بدهیم؟

یکی از سوالات مهم در بحث پول توجیبی دادن به بچه ها میزان پول توجیبی است که به آن ها می دهید. این مقدار را به نحوی تعیین کنید که نه از میزان مخارج آن ها به اضافه پس اندازی که قرار است با تمرین کردن آن را یاد بگیرند، کمتر باشد و نه اینقدر زیاد که با مفهوم بودجه بندی و اولویت بندی پول شان روبه رو نشوند.

آموزش مهارت صرفه جویی و پس انداز کردن به کودکان

صرفه جویی و پس انداز دو مفهوم مهم دیگری هستند که در آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان باید مورد توجه قرار گیرند. صرفه جویی در خرج کردن پول، اصلا کار آسانی نیست! خودتان احتمالا بارها این تجربه را داشته اید. با آموزش این مفهوم از دوران کودکی، این مهارت را در کودک تان نهادینه کرده و به کار بسیار راحت تری تبدیل می کنید.

یکی از مهمترین ابزارهایی که برای آموزش مهارت صرفه جویی و پس انداز کردن به کودکان در اختیار دارید، پول توجیبی است که در بالا با نحوه استفاده از آن برای آموزش مفاهیم سواد مالی به کودکان بیشتر آشنا شدیم. اولویت بندی نیازها و خواسته ها دیگر مسئله مهمی است که باید به کودک تان آموزش دهید. آن ها باید یاد بگیرند برخی نیازها نسبت به سایر خواسته هایشان اولویت بیشتری دارند و باید ابتدا سعی در رفع این نیازها داشته باشند.

برای آموزش مهارت صرفه جویی به کودکان، به آن ها بیاموزید قیمت کالاهای مختلف را با یکدیگر مقایسه کنند و در نهایت کالایی را انتخاب کنند که با صرف هزینه کمتر نیازهای بیشتری از آن ها را رفع می کند. سپس نوبت به پس انداز پولی می رسد که با صرفه جویی ذخیره کرده اند.

آموزش مهارت بخشش به کودکان

بخشش از دیگر مهارت هایی است که در زیر عنوان سواد مالی باید کودکان خود را با آن آشنا کنید. در درجه اول بخشندگی مهارتی است که کودکان با نگاه کردن به شما با آن آشنا می شوند، پس برای آموزش این مفهوم به فرزندتان ابتدا باید بدون انتظار جبران، به دیگران کمک کنید. مثلا می توانید به سازمان های خیریه کمک کرده و به کودکتان درباره این کمک کردن و علت آن توضیح دهید یا می توانید از کودک تان بخواهید از بین اسباب بازی یا کتاب هایشان برخی را برای کمک به کودکانی که امکان داشتن این وسایل را ندارند، اهدا کنند.

مدرسه هم مکان مناسبی برای آموزش مهارت بخشش به کودکان محسوب می شود، جایی که کودک شما ارتباط بیشتری با همسالانش دارد و می توانید مهارت تقسیم برخی اموال به دیگران و کمک به رفع نیاز آن ها را به کودک تان بیاموزید.

آموزش سواد مالی از طریق بازی های فکری به کودکان

همانگونه که پیش از این هم گفتیم، برای آموزش مفاهیم تقریبا پیچیده سواد مالی به کودکان بهترین راه استفاده از زبان خود آن ها است و از آن جایی که کودکان عاشق بازی کردن هستند، بازی های فکری از بهترین ابزارها برای آموزش سواد مالی به کودکان به شمار می روند. بازی هایی که کودکان را با ارزش پول، نحوه شمارش آن و بسیاری مهارت های مالی دیگر آشنا می کنند و این کار را به گونه ای انجام می دهند که کودک شما خسته نمی شود. بنابراین بازی های مختلف از جمله بازی های فکری از جمله مهم ترین ابزارهایی هستند که می توانید از آن ها برای آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان استفاده کنید.