اثری مهم برای پژوهشگران تاریخ کتابت قرآن
آیین اهدای «مصحف مشهد رضوی»، کامل‌ترین مجموعه برگ‌نوشته قرآنی به خط حجازی از سده نخست هجری به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.
به گزارش تیتر نیوز به نقل ار روابط‌عمومی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، در این آیین که روز دوشنبه، یازدهم دی برگزار شد، جمعی از استادان و اعضای شورای عالی علمی این مرکز؛ احمد مسجدجامعی، عنایت‌الله مجیدی، علی بهرامیان، عبدالحسین آذرنگ، سیدعلی آل‌داود، محمد جعفری قنواتی، فرامرز حاج‌منوچهری و ایران‌ناز کاشیان حضور داشتند. همچنین «مرتضی کریمی‌نیا»، قرآن‌پژوه که این اثر به‌همت او انتشار یافته است، درباره این اثر و اهمیت ویژه آن در تاریخ کتابت و قرائت قرآن توضیحاتی داد.
او با اشاره به “میراث قرآنی حیرت‌انگیز کتابخانه آستان قدس رضوی” گفت: یک‌دهه پیش قرآنی به دست‌خط حجازی در آن کتابخانه دیدم. خطی که قرابت‌هایی با خط کوفی دارد، اما گرافیک حروفش مایل‌تر از آن است و ۲۰۰ سال پیش، غربی‌ها براساس توصیف ابن‌ندیم در الفهرست این نام را بر آن نهاده‌اند. با این همه، اکنون در دنیا کم‌تر از ۴۵ نسخۀ قرآنی به خط حجازی می‌شناسیم که اغلب در پاریس، استانبول، مسکو، صنعا، بیرمنگام و برلین نگه‌داری می‌شوند.
این قرآن‌پژوه ادامه دارد: مجموع این اثر در دو نسخه ١٨ و ۴١١۶ کتابخانه آستان قدس با ٢۵٢ برگ حجیم‌ترین قرآن به خط حجازی از سده نخست هجری به‌شمار می‌آید. این نسخه برخلاف اغلب قرآن‌های حجازی دیگر که در شامات تحریر شده، در مدینه کتابت شده، مدتی در عراق بوده، و پس از آن به ایران وارد شده است. براساس اسناد موجود بر اوراق آن، در قرن پنجم هجری در نیشابور بوده و یکی از فقیهان شافعی به نام وجیه بن طاهر الشحامی، سوره فاتحه را در آن بازنویسی کرده است، و اندکی بعد مالک نسخه، یعنی علی بن ابی‌القاسم مُقری سَرَوی از اهالی اهل سنت طبرستان، و از مشایخ سَمعانی، آن را بر حرم امام رضا (علیه‌السلام) وقف کرده است. همین فرد اخیر وقف‌نامه‌ای را نیز به زبان کهن پارسی در پایان سورۀ کهف نوشته که یکی از کهن‌ترین اسناد زبان و گویش فارسی به‌شمار می‌آید.
کریمی‌نیا همچنین به معرفی ویژگی‌های متنی این اثر، ازجمله املای کهن کلمات عربی، اختلاف قرائات، ترتیب سوره‌ها، و معرفی روش تحقیق خود در بازنویسی تک‌تک صفحات نسخه، و نیز انجام آزمایش‌های مختلف «کربن چهارده» پرداخت، و نتیجۀ کار را اثری مهم برای پژوهشگران تاریخ کتابت قرآن در سده نخست هجری دانست.
در ادامه حاضران پرسش‌های مختلفی درخصوص جوانب مختلف ادبی و تاریخی این اثر مطرح کردند و سپس کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی این پژوهش قرآنی را ستود و از تحقیق و تدقیق مرتضی کریمی‌نیا تجلیل و تقدیر کرد.
در پایان این جلسه، نسخه‌ای از «مصحف مشهد رضوی» که به‌صورت فاکسیمیله با همکاری مشترک کتابخانه آستان قدس رضوی و مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیا التراث منتشر شده است، به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اهدا شد.
انتهای پیام