یادی از پرچم دار هنر انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر تیتر نیوز؛ سید مرتضی آوینی ۲۱ شهریور ۱۳۲۶ در شهر ری به دنیا آمد. وی مستندساز، عکاس، روزنامه‌نگار، نویسنده و نظریه‌پرداز «سینمای اسلامی» ایرانی بود. آوینی در سال ۱۳۴۴ در دانشگاه تهران در رشته معماری تحصیل کرد. در طول انقلاب ایران فعالیت هنری خود را به عنوان کارگردان فیلم‌های مستند آغاز کرد و از فیلمسازان برجسته جنگی به شمار می‌رفت.

وی پیش از انقلاب، هم داستایوفسکی و نیچه می‌خواند هم فیه مافیه و سهروردی. هم فروغ و شاملو می‌خواند هم بیتلز و لئونارد کوهن خوراک شنیداری اش بود.

خودش در جایی گفته: من هم سال‌ها با جلوه فروشی و تظاهر به دانایی بسیار زیسته‌ام. ریش پروفسوری و سبیل نیچه‌ای گذاشته ام. به شب‌های شعر و گالری‌های نقاشی رفته ام و ساعت‌ها وقتم را به مباحثات بیهوده درباره چیز‌هایی که نمی‌دانستم گذرانده ام. اما بعد خوشبختانه زندگی مرا به راهی کشانده است که عمیقا پذیرفتم تظاهر به دانایی هرگز جایگزین دانایی نمی‌شود. باید در جست وجوی حقیقت بود و حالا از یک راه طی شده با شما حرف می‌زنم. این، آن آوینی پس از انقلاب است که نخستین جرقه‌های تحول در او با شنیدن نوارکاست‌های سخنرانی امام خمینی (ره) ایجاد شد.

آوینی بیش از ۸۰ فیلم درباره جنگ ایران و عراق ساخت. به گفته اگنس دیویکتور که استاد دانشگاه سوربن و متخصص سینمای ایران است: «آوینی روش‌های اصلی فیلمبرداری را ابداع کرد و جنبه باطنی جنگ ایران و عراق را بر اساس اندیشه عرفانی شیعه به تصویر کشید.» 

دیویکتور معتقد است که آوینی به جای ورود به عرصه سیاست مانند بسیاری از همکارانش و با توانایی انجام این کار، با ساخت فیلم‌های مستند در انقلاب ایران شرکت کرد. فیلمسازی که دارای هدف ایدئولوژیک توصیف شده و بیشتر آثار وی به بازتاب نحوه درک بسیجی‌ها از جنگ و نقش آنها در میدان اختصاص دارد.

مشهورترین اثر این کارگردان مجموعه مستند «روایت فتح» است که در طول جنگ ایران و عراق فیلمبرداری شد. روایت فتح یک مستند «مادام العمر» از جنگ ایران و عراق بود که بر زندگی روزمره سربازان ایرانی تمرکز داشت. این مجموعه شامل پنج سری بود و به جنبه‌های معنوی جنگ می‌پرداخت.

از مهمترین فیلم‌های این کارگردان می‌توان: شش روز در ترکمن صحرا، سیل خوزستان،  خان گزیده‌ها،  حقیقت،  با دکتر جهاد در بشاگرد،  هفت قصه از بلوچستان،  شهری در آسمان و… را نام برد.

آوینی خودش درخصوص فیلم‌هایش اظهار داشته بود که گروه‌های فیلمبرداری او سعی کرده‌اند از «جعل شلخته» اکثر گزارش‌های تلویزیون خبر جلوگیری کنند. وی از تیم‌های خود خواسته بود که برای مدت طولانی در مجموعه بمانند و برای کشف و برخورد با «دیگری» وقت بگذارند. او سعی کرد با به حداقل رساندن استفاده از جلوه‌های سینمایی، واقعگرایی را حفظ کند و از به تصویر کشیدن عاداتی که رزمندگان هنگام فیلمبرداری فرا گرفته بودند، جلوگیری کرد. آوینی به ندرت از پیروزی‌های بزرگ فیلم می‌گرفت و به سختی‌های مسائل استراتژی یا نظامی علاقه‌مند بود. مستند‌های او تقریباً منحصر به نحوه نگرش داوطلبان (بسیجی) و درگیری و مشارکت آنها بود.

آوینی سرانجام در ۲۰ فروردین ۱۳۷۲ بر اثر انفجار مین در فکه، در شمال غربی استان خوزستان به شهادت رسید. پیکر شهید سید مرتضی آوینی ۲۲ فروردین با حضور مقام معظم رهبری و هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.

آیت‌الله علی خامنه‌ای پس از شهادت آوینی، وی را سید شهیدان اهل قلم اعلام کرد و به همین دلیل بیستمین روز فروردین به افتخار وی «روز هنر انقلاب اسلامی» نامگذاری شده است.

انتهای پیام/