اصول حسابداری چیست؟
همه کسب و کارهایی که فعالیت اقتصادی خود را آغاز میکنند باید صورتهای مالی دقیق و مناسبی داشته باشند. این صورتهای مالی با استفاده از اصول حسابداری تهیه و تنظیم میشوند؛ اما این اصول کدامند و چه اهمیتی دارند؟ باید گفت که بدون یادگیری این اصول عملا علم حسابداری را یاد نخواهید گرفت. درواقع این اصول و قوانین دروازه ورود شما به علم حسابداری خواهند بود. یادگیری این اصول برای همه حسابداران مبتدی و حرفهای ضروری است. اگر شما هم مایل به کسب اطلاعات در مورد این اصول و کارکرد آنها هستید خواندن این مقاله را از دست ندهید.
قبل از بررسی اصول حسابداری کمی به اهمیت دریافت خدمات حسابداری می پردازیم
اهمیت دریافت خدمات حسابداری برای اشخاص حقیقی و حقوقی
در دنیای امروز مدیریت مالی دقیق و شفاف یکی از مهمترین عوامل موفقیت برای اشخاص حقیقی و حقوقی به شمار میرود. خدمات حسابداری به عنوان ابزاری حیاتی در این مسیر به افراد کمک میکند تا درک کاملی از وضعیت مالی خود داشته باشند و تصمیمات بهتری برای آینده بگیرند.
برای اشخاص حقیقی خدمات حسابداری اهمیت ویژهای دارد زیرا این افراد میتوانند از طریق حسابداری منظم و دقیق درآمدها هزینهها و سرمایهگذاریهای خود را بهدرستی مدیریت کنند. همچنین حسابداری حرفهای به افراد کمک میکند تا مالیاتهای خود را بهصورت قانونی و بهینه پرداخت کنند و از مشکلات مالیاتی جلوگیری کنند. بهعلاوه با داشتن یک سیستم مالی منظم افراد میتوانند از فرصتهای سرمایهگذاری مناسب بهرهبرداری کرده و تصمیمات مالی هوشمندانهتری بگیرند.
برای اشخاص حقوقی اهمیت خدمات حسابداری دوچندان است. شرکتها و سازمانها نیاز دارند تا گزارشات مالی دقیقی داشته باشند که علاوه بر تأمین نیازهای درونسازمانی پاسخگوی نیازهای برونسازمانی نیز باشد. این گزارشات نه تنها به مدیران کمک میکند تا روندهای مالی کسبوکار خود را بهخوبی پیگیری کنند بلکه به بانکها سرمایهگذاران و سازمانهای مالیاتی نیز اطلاعاتی حیاتی ارائه میدهد. از سوی دیگر برنامهریزی مالیاتی صحیح جلوگیری از پرداختهای اضافه و برنامهریزی برای رشد و توسعه شرکتها از دیگر مزایای خدمات حسابداری برای اشخاص حقوقی است.
در نهایت دریافت خدمات حسابداری حرفهای به افراد و شرکتها کمک میکند تا در دنیای پیچیده مالی امروز با دقت و کارآمدی بیشتری عمل کنند و آینده مالی خود را تضمین نمایند.
صول حسابداری (Accounting Principles)
حسابداری به عنوان زبان مشترک تجارت وظیفه دارد تا با استفاده از استانداردها و اصول مشخص اطلاعات مالی را به گونهای ارائه دهد که قابل فهم قابل اعتماد و مقایسهپذیر باشند. یکی از مهمترین اجزای حسابداری اصول حسابداری است که چارچوبی منظم و تعریفشده برای ثبت و گزارش تراکنشهای مالی فراهم میکند. این اصول با هدف حفظ انسجام صحت و شفافیت در اطلاعات مالی به تمامی کسبوکارها از کوچکترین واحدهای اقتصادی تا بزرگترین سازمانهای بینالمللی کمک میکنند تا فعالیتهای خود را بهدرستی مدیریت کنند.
یکی از رایجترین اصول پذیرفته شده در جهان استاندارد بینالمللی گزارشگری مالی انگلستان (GAAP) است. در حال حاضر هیچ قانونی برای اجرای این استانداردها وجود ندارد؛ اما با این حال چارچوبهایی وجود دارند که استاندارد بودن این اصول را تعیین میکنند.
اصل مهم حسابداری عبارتند از:
اصل تحقق درآمد (Revenue principle)
اصل بهای تمام شده (cost principle)
اصل افشای کامل (Full Disclosure Principle)
اصل تطابق درآمد (matching principle)
پس از آشنایی با مفهوم اصول حسابداری در ادامه به بررسی تعاریف ۴ اصل اصول حسابداری میپردازیم.
1. اصل تحقق درآمد (Revenue principle)
درآمد باید هنگامی که کسب میشود ثبت شود و نه قبل از آن. به عبارت دیگر قانون کلی برای شناخت درآمد قابل اندازهگیری بودن و قابل اتکا بودن آن است. با توجه به اصل تحقق درآمد شناسایی درآمد در زمان دریافت وجه صورت نمیگیرد بلکه به محض تحقق انجام میشود. برای ثبت درآمد در واقع باید سه شرط زیر برقرار باشد:
- مبلغ درآمد باید بهطور منطقی قابل اندازهگیری باشد.
- اطمینان از قابلیت وصول درآمد وجود داشته باشد.
- تمامی فعالیتهای مربوط به کسب آن درآمد به طور کامل انجام شده باشند.
. اصل بهای تمام شده (cost principle)
اصل بهای تمامشده به این صورت عمل میکند که کلیه مبادلات در زمان وقوع بر اساس بهای تمام شده در دفاتر ثبت میشوند. منظور از بهای تمامشده مبلغ نقدی یا معادل نقدی است که برای کسب دارایی در تاریخ تحصیل آن پرداخت شده است. بر اساس این اصل بدهیها نیز به ارزش نقدی جاری مبادله اندازهگیری و ثبت میشوند. اگر دارایی از طریق مبادلات غیرنقدی به دست آید ارزش آن معادل ارزش متعارف دارایی مشابه در بازار در زمان انتقال مالکیت در نظر گرفته میشود. به عبارت دیگر در ثبتهای حسابداری بهای تمامشده تاریخی در ترازنامه وارد میشود و نه ارزش روز دارایی.
این اصل به تغییرات ارزش داراییها در طول زمان و تغییرات ارزش پول توجهی ندارد اما مزیت اصلی آن در واقعی و قابل اتکا بودن است. بهای تمامشده همواره قابل ردیابی است و ارزش متعارف دارایی را در زمان تحصیل بهدرستی نشان میدهد.
3. اصل افشا در حسابداری (Full Disclosure Principle)
اصل افشای کامل بر ارائه دقیق و کامل اطلاعات مهم و بااهمیت مرتبط با واحد تجاری تأکید دارد. به این معنا که تمامی رویدادها و وقایع مهمی که میتوانند بر تصمیمگیری ذینفعان تأثیر بگذارند باید به شکلی مناسب و جامع افشا شوند. این اطلاعات معمولاً از طریق یادداشتها و ضمائم صورتهای مالی ارائه میشوند و شامل گزارشهایی از عملکرد مالی واحد تجاری هستند. البته این اصل به معنای افشای همه جزئیات نیست؛ بلکه باید میان هزینه تهیه و افشا و اهمیت و ارتباط اطلاعات تعادل برقرار شود.
4. اصل تطابق درآمد (matching principle)
این اصل بیان میکند که هزینهها باید در همان دوره مالی که درآمد مرتبط با آنها شناسایی شده است ثبت شوند. به عبارت دیگر هزینهها باید با درآمدها همگام و هماهنگ باشند تا صورت سود و زیان منعکسکننده واقعیتهای اقتصادی باشد. به این ترتیب سود در هر دوره تفاوت بین درآمدهای تحصیل شده و هزینههای تحمیل شده را نشان میدهد. در این اصل هزینههایی که در دوره جاری انجام میشوند بهعنوان دارایی در صورتهای مالی ثبت میشوند. بهطور کلی این اصل میگوید که هزینههای متحمل شده و درآمدهای تحصیل شده باید در همان دوره شناسایی و ثبت شوند. برای شناخت هزینهها ۴ مبانی مختلف وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا میشوید:
✅ تخصیص منطقی
وقتی انتفاع از یک دارایی بیش از یک دوره مالی زمان ببرد و ارتباط منطقی و مستقیم با رویدادهای درآمد و هزینه نداشته باشد باید بهای تمامشده دورههای مالی به روش منطقی یا سیستماتیک سرشکن شوند.
✅ ارتباط مستقیم بین درآمد و هزینه
بعضی از هزینهها رابطه مستقیمی با درآمد شناسایی شده در یک دوره مالی دارند. به همین دلیل به محض تحقق درآمد داراییهایی که مصرف شدهاند بهعنوان هزینه شناسایی میشوند.
✅ شناخت بلادرنگ
وقتی بین درآمد و هزینه ارتباط خاصی وجود نداشته باشد کل مخارج متحمل شده بلادرنگ بهعنوان هزینه دوره شناسایی میشود.
✅ هزینه بدون منافع جاری
به هزینههایی اشاره دارد که تعیین دقیق آنها در دورههای مختلف امکانپذیر نیست و انتظار دستیابی به منافع جاری یا آتی از آنها وجود ندارد.
بررسی اهمیت اصول حسابداری
تا اینجا با مفهوم اصول حسابداری آشنا شدیم. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چرا این اصول اهمیت دارند؟ در پاسخ باید گفت که اصول حسابداری از اساسیترین مفاهیمی هستند که با درک آنها میتوان به طور دقیق و صحیح به انجام امور مالی و تهیه گزارشهای مالی پرداخت. این اصول چارچوبی را فراهم میکنند که کمک میکند اطلاعات مالی به شکلی منسجم معتبر و قابل اتکا ثبت و گزارش شوند.
همه شرکتهایی که اقدام به انتشار اطلاعات مالی خود برای عموم مردم میکنند برای تهیه اطلاعات خود از این اصول پیروی میکنند. اصول استاندارد حسابداری ترکیبی در جهان پذیرفته شده است. همچنین این اصول چارچوب معینی را برای نرمافزارهای حسابداری فراهم میکند.
چرا به اصول حسابداری نیاز داریم؟
از آنجا که این اصول با تنظیم چارچوبهای استاندارد و مشخص باعث شفافیت اطلاعات مالی شرکتها میشوند میتوانند فرآیند تهیه و گزارشدهی اطلاعات را تسریع کنند. این اصول مانند تئوریهای از پیش تعیینشده عمل کرده و حسابداران را در انجام دقیق و منظم امور مالی یاری میدهند به گونهای که اطلاعات به شکلی قابل اعتماد و مقایسهپذیر در دسترس قرار گیرد.
روشهای شناسایی درآمد در اصول حسابداری
- روش وصول: این روش زمانی استفاده میشود که دریافت وجه نامطمئن است. در این حالت فروشنده باید برای ثبت درآمد منتظر دریافت وجه بماند.
- روش فروش: در این روش درآمد در لحظه فروش کالا یا خدمات ثبت میشود.
- روش اقساطی: این روش برای فروشهای اقساطی به کار میرود جایی که پرداختها به مرور انجام میشوند.
- روش درصد پیشرفت کار: این روش برای پروژهها و خدمات بلندمدت استفاده میشود. در این حالت درآمدها به تدریج و همزمان با انجام کار شناسایی و ثبت میشوند. این روش زمانی به کار میرود که بتوان درصد تکمیل کار را برآورد کرد.
- روش تکمیل کار: معمولاً برای پروژههایی استفاده میشود که تکمیل آنها سالها به طول میانجامد. در این روش درآمد تا زمان تکمیل کامل پروژه شناسایی نمیشود و در پایان کار ثبت میشود.
استفاده از اصول حسابداری چه مزایایی دارد؟
همانطور که گفتیم این اصول قوانین و قواعد حاکم بر حسابداری هستند.شرکت حسابداری و تیم متخصص آنها با بهکارگیری این اصول امکان حسابرسی دقیقتر و شفافتر صورتهای مالی فراهم میشود. استفاده از این اصول و قوانین مزایای متعددی دارد که باعث بهبود دقت شفافیت و قابلیت اعتماد به گزارشهای مالی میشود. در ادامه به بررسی مزایای بهرهگیری از اصول حسابداری میپردازیم.
قابل انعطاف هستند
از اصلیترین مزایای اصول حسابداری میتوان به منعطف بودن آنها اشاره کرد. به این معنی که برای تمامی مشاغل موسسات و کسبوکارها قابل استفاده هستند. این اصول شیوهای قابلفهم برای همه شرکتها یا موسسات فراهم میکند تا با استفاده از آنها صورتهای مالی را محاسبه کنند.
حسابرسی را سادهتر میکند
رعایت دقیق اصول حسابداری باعث سادهسازی روند حسابرسی میشود. حسابرسان وظیفه بررسی و تطبیق صورتهای مالی را دارند. اگر روند اصول در حسابداری به خوبی رعایت شده باشد کار حسابرسی هم سادهتر خواهد بود.
قابلیت مقایسه دارد
اگر این اصول در مجموعه اقتصادی بهدرستی رعایت شوند مقایسه شرکتها با یکدیگر بهسادگی انجام خواهد شد. درواقع با این کار میتوان وضعیت شرکت را با رقبا مورد سنجش قرار داد. این مزیت فوقالعاده امکان رشد و پیشرفت کسبوکار شما را فراهم میکند.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی اصول حسابداری پرداختیم. . آشنایی و یادگیری این اصول برای هر حسابدار ضروری است زیرا این اصول بهعنوان دروازه ورود به این علم و حرفه محسوب میشوند. بدون درک صحیح این اصول یادگیری حسابداری نیز ممکن نخواهد بود.بهطور کلی چهار اصل اساسی در حسابداری وجود دارد: تطابق درآمد افشای اطلاعات تحقق درآمد و بهای تمامشده. این اصول نحوه تهیه و تنظیم صورتهای مالی در یک واحد اقتصادی را مشخص میکنند و استفاده از آنها روند ثبت اطلاعات مالی را تسهیل میسازد.
اجرای صحیح این اصول در هر کسبوکاری مزایای زیادی به همراه دارد. یکی از این مزایا سادهتر کردن فرآیند حسابرسی صورتهای مالی است. اگر صورتهای مالی بهدرستی و بر اساس این اصول تهیه شوند مشکلاتی در روند حسابرسی بروز نخواهد کرد و این امر به اعتبار و اعتماد به اطلاعات مالی کمک میکند.