چیستی حکمرانی خوب در سند تحول آموزش و پرورش

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا دلالت های سیاستگذارانه هر نظامی در آیینه اسناد بالادستی آن به عرصه ظهور می رسد. اسناد بالادستی مبین اصول ارزش ها اهداف و آرمان های هر نظامی است. یکی از رهیافت های مورد توجه در اداره سازمان های آموزشی حکمرانی خوب است.

پژوهشگران در مقاله ای با عنوان «دلالت های سیاستگذارانه حکمرانی خوب در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» به این موضوع پرداخته اند که آموزش وپرورش یکی از حقوق اساسی بشر و پایدارترین سرمایه گذاری است که در راستای رهایی مردان و زنان از فقر کاهش نابرابری ها و تضمین توسعه پایدار فعالیت می کند. امروزه دولت ها براساس پارادایم های جدید با هدف کلی حفظ رقابت ملی یا منطقه ای درصدد تغییر شکل حکومت آموزشی هستند.

* حکمرانی در نظام آموزشی

حکمرانی خوب عملی است که طی آن فرآیند سیاسی به اراده مردم به سیاست های عمومی تبدیل می شود

در این پژوهش آمده است که حکمرانی در نظام آموزشی وسیله ای قدرتمند برای تغییر دموکراتیک نوآوری و بهبود اثربخشی است.

به زعم این پژوهش حکمرانی آموزشی عبارت است از وظایف تخصیصی با هدف تأمین تضمین های کارآمد و مبارزه با فساد توسط مؤسسات آموزشی از میان الگو های حکمرانی آموزشی حکمرانی خوب یکی از رهیافت هایی است که فرض می شود راه حل مناسبی برای مسائل پیچیده نظام های آموزشی باشد.

این پژوهش مطرح می کند که حکمرانی خوب عملی است که طی آن فرآیند سیاسی به اراده مردم به سیاست های عمومی تبدیل می شود و قوانینی را ایجاد می کند که فضا را برای ارائه خدمات کارآمد به همه شهروندان کشور باز می کند.

به گفته این پژوهش حکمرانی خوب با مدیریت شفاف و پاسخگو در نظام آموزشی با هدف تضمین توسعه علمی اقتصادی و اجتماعی عادلانه و پایدار صورت می گیرد. نظام آموزشی همواره برآن است با تکیه بر این مفهوم و ارائه شاخص های آن بتواند جایگاهی مستحکم برای خود در میان ذینفعان بیابد.

* آسیب شناسی و اصلاح و ترمیم سند در آموزش و پرورش

این پژوهش مطرح می کند که دلالت های احصاشده نشانگر این مطلب است که کشور در حال توسعه ما برای رسیدن به اهداف نظام آموزشی توجه ویژ ه ای به نظریه های نوین همچون حکمرانی خوب داشته است.  

به زعم این پژوهش با توجه به دلالت های تمرکززدایی و کیفیت تنظیم گری می توان گفت همچنان بازیگر کلیدی در اداره نظام تعلیم و تربیت نظام حاکم می باشد و اعطای استقلال لازم به دو بازیگر دیگر حکمرانی خوب جامعه مدنی و بخش خصوصی در دستور کار جدی تدوینگران سند نبوده است.

نکته قابل ذکر در این پژوهش این است که عدم نگاه و درک جامع به شاخص های حکمرانی خوب در تدوین سند از سوی تدوین گران می تواند ناشی از تمرکزگرایی شناخت سطحی از حکمرانی خوب باشد.

در ادامه پژوهش توصیه می شود تا سیاستگذاران برنامه ریزان و تدوین کنندگان سند با تعامل موثر با معلمان و سایر ذینفعان در راستای آسیب شناسی و اصلاح و ترمیم سند همراه با توجه به شاخص های مغفول یا کمتر مورد توجه قرار گرفته بستر اجرای موثر سند را فراهم سازند.

در پایان این پژوهش پیشنهادات سیاستی زیر برای سیاستگذاری های آتی آموزش وپروش و اجرایی نمودن آن و یا اصلاحات احتمالی سند تحول آموزش و پرورش ارائه می شود:

• تدوین نقشه راهِ سند تحوّل نظام آموزش و پرورش کشور از کلان ترین سطح (نظام) تا خردترین سطح (مدرسه) جهت اجرا و رصد دقیق میزان اجرا(تحقق) سند با تعامل کلیه ذینفعان کلیدی و سیاستگذاران نظام آموزش و پرورش با توجه به ملاحظات سیاستی؛ برنامه ای و اجرایی؛
• ارتقای انعطاف پذیری نظام آموزش وپرورش از طریق مشارکت هرچه بیشتر سازمان های مردم نهاد در تصمیم گیری های آموزشی و تربیتی و تدوین و ابلاغ دستورالعمل اجرایی در راستای بهره مندی از اجماع محوری با عنایت به کم توجهی سند به آن؛
• طراحی برنامه ریزی و اجرای برنامه های توانافزایی مدیران معاونین و اعضای انجمن اولیاء و مربیان مدارس با استفاده از ظرفیّت دانشگاه فرهنگیان و سایر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور؛
• هدف گذاری جهت توسعه شفافیّت و عدالت آموزشی مسئولیّت پذیری تنظیم گری و حق اظهارنظر در سند با اتخاذ رویکرد های سیاستگذاری.

این پژوهش به کوشش جواد پورکریمی (دانشیار مدیریت آموزشی دانشگاه تهران) مهناز حسن بندی و مریم صمدی (دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه تهران) انجام شده است.