بذر چغندر قند ایرانی، موفقیت جدید در صنعت کشاورزی/ صرفه جویی ارزی ۳ میلیون یورویی با خودکفایی در تولید بذر های هیبرید

گروه علمی و فناوری – زهرا وجدانی؛ توسعه فناوری های کشاورزی یکی از نیاز های اساسی هر کشوری برای تأمین امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات است. در این میان تولید بذر های هیبرید به ویژه در محصولات استراتژیک مانند چغندر قند نقش مهمی در افزایش بهره وری و کاهش آسیب های محیطی دارد. ایران نیز در سال های اخیر توانسته است در این زمینه گام های مهمی بردارد. 

به گزارش خبرنگار علمی تیتر نیوز شرکت های دانش بنیان داخلی در تلاش هستند تا با تولید بذر های بومی نیاز کشور را تأمین کنند و با شرکت های خارجی رقابت نمایند.

در این راستا با مجید ولدان مدیرعامل شرکت دانش بنیان توسعه گیاهان زراعی درباره آخرین دستاورد های ایران در تولید بذر هیبرید چغندر قند و چالش های پیش روی این صنعت گفت و گو کرده ایم.

شروع فعالیت و مسیر دانش بنیان شدن

ولدان در مورد پیشینه فعالیت این شرکت توضیح می دهد: “شرکت ما از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را آغاز کرده و اکنون بیش از یک دهه تجربه در این حوزه داریم. عمده تولیدات ما شامل ارقام هیبریدی چغندر قند و یک نوع جدید چغندر علوفه ای است. علاوه بر این در زمینه بذر سبزی و صیفی نیز فعالیت داریم و توانایی تولید ۳۷ رقم مختلف در ۷ رده محصولی را داریم. “

وی در خصوص روند دانش بنیان شدن شرکت می گوید: “از سال ۱۳۹۲ با بذر هیبرید چغندر قند توانستیم دانش بنیان شویم. این ارزیابی توسط معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری انجام شد. فناوری هیبرید در تولید بذر یک فناوری سطح بالا محسوب می شود و تعداد شرکت هایی که در کشور این فناوری را دارند بسیار محدود است. در واقع تولید بذر هیبریدی یکی از فناوری های پیشرفته ای است که می تواند یک شرکت را در زمره دانش بنیان ها قرار دهد. “

ویژگی های شاخص بذر های هیبریدی ایرانی

به گفته ولدان مهم ترین محصولات این شرکت بذر های هیبرید چغندر قند و بذر های هیبریدی سبزی و صیفی هستند. اما چرا بذر های هیبریدی اهمیت دارند؟ وی توضیح می دهد: “در حال حاضر هیچ فناوری بالاتری از هیبرید در دنیا برای تولید بذر چغندر قند وجود ندارد. البته در سال های اخیر برخی کشور ها روی فناوری پوشش دهی بذر متمرکز شده اند. در این فناوری قبل از کاشت موادی به بذر اضافه می شود تا مقاومت آن را در برابر بیماری ها افزایش دهد عملکرد را در واحد سطح بالا ببرد و به تنش های محیطی پاسخ بهتری دهد. شرکت ما نیز در این زمینه فعالیت کرده و بذر های پوشش داده شده را به بازار عرضه می کند.”

این فناور فعال تأکید می کند که ایران هنوز به آخرین مرحله فناوری پوشش دهی که شامل “پلت و حضور هوشمند” است دست نیافته اما طی چند سال آینده این هدف محقق خواهد شد.

کشور های پیشرو در فناوری بذر هیبریدی

ولدان درباره کشور های پیشرو در تولید بذر هیبرید چغندر قند می گوید: “در سطح جهان کمتر از ۱۰ کشور این فناوری را در اختیار دارند. از جمله این کشور ها می توان به آلمان فرانسه انگلستان ایتالیا دانمارک و آمریکا اشاره کرد. در حوزه پوشش دهی بذر نیز وضعیت مشابهی حاکم است و هر شرکتی که در زمینه تولید بذر فعالیت می کند روی فناوری های مرتبط با پوشش دهی نیز سرمایه گذاری کرده است. “

میزان تأمین نیاز داخلی به بذر چغندر قند

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان معتقد است که ظرفیت تولید داخلی بذر چغندر قند به اندازه ای است که می تواند کل نیاز کشور را تأمین کند. اما این نیاز چه مقدار است؟ وی توضیح می دهد: “برای بذر چغندر قند از واحدی به نام یونیت استفاده می شود. نیاز سالانه کشور به این بذر تقریباً ۳۰۰ هزار یونیت است. هر یونیت بین ۱ تا ۱.۲ کیلوگرم بذر دارد که شامل حدود ۱۰۰ هزار دانه بذر می شود. برای هر هکتار زمین حدود ۲ یونیت بذر مورد نیاز است بنابراین مساحت زیر کشت چغندر قند در کشور حدود ۱۵۰ هزار هکتار است. “.

اما چرا باوجود توان داخلی هنوز واردات انجام می شود؟ ولدان پاسخ می دهد: “ما توانایی تأمین کل این نیاز را داریم اما تجارت آزاد و اجازه واردات بذر خارجی رقابت را دشوار کرده است. البته این رقابت باعث می شود ما نیز برای بهبود کیفیت محصولات خود تلاش بیشتری کنیم. “

کاهش وابستگی به واردات و مقایسه با محصولات خارجی

در سال های مختلف میزان تولید داخلی متفاوت بوده است. در برخی سال ها تولید تا ۱۸۰ هزار یونیت هم رسیده اما اکنون سالانه بین ۲۰ تا ۳۰ هزار یونیت بذر تولید می شود. در مقایسه با محصولات خارجی بذر های ایرانی عملکرد مناسبی دارند. ولدان در این باره می گوید: “وزارت جهاد کشاورزی مطالعاتی انجام داده که نشان می دهد از نظر عملکرد در واحد سطح ارقام ایرانی تفاوت چندانی با نمونه های خارجی ندارند. البته در شاخص عیار قند بذر های ایرانی کمی ضعیف تر هستند اما تحقیقات جدیدی در حال انجام است که ظرف یکی دو سال آینده این فاصله را جبران خواهد کرد. “

او همچنین به مزیت مهم بذر های ایرانی اشاره می کند: “یکی از برتری های بذر های داخلی مقاومت آنها در برابر کم آبی است. کشور های اروپایی به دلیل دسترسی بهتر به منابع آبی روی این موضوع تمرکز نکرده اند اما ما به دلیل شرایط کشور تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام داده ایم و بذر های داخلی بسیار مقاوم تر از نمونه های خارجی هستند. “

قیمت گذاری و مزایای اقتصادی تولید داخلی

قیمت بذر های داخلی تقریباً نصف نمونه های خارجی است. وی می گوید: “در کشور ما کمپانی های خارجی بذر چغندر قند را حدود ۶۰ یورو می فروشند. اما در کشور هایی مانند مصر که تولید داخلی ندارند قیمت هر یونیت تا ۱۲۰ یورو هم می رسد. در ایران بذر های داخلی حدود ۳ میلیون تومان به فروش می رسند در حالی که نمونه های وارداتی با هزینه حمل ونقل به بیش از ۱۱۰ یورو (بیش از ۵ میلیون تومان) می رسند. “

اشتغال زایی و جلوگیری از خروج ارز

یکی از مزایای تولید داخلی اشتغال زایی است. در این شرکت حدود ۲۰ نفر به صورت مستقیم و تعداد بیشتری به طور فصلی مشغول به کار هستند. از سوی دیگر تولید داخلی از خروج ارز جلوگیری می کند. این فناور محاسبه می کند: “با توجه به اینکه قیمت تمام شده هر یونیت بذر خارجی حدود ۱۰۰ یورو است و ما حداقل ۳۰ هزار یونیت در سال تولید می کنیم این مقدار ارز صرفه جویی می شود. البته این عدد قابل افزایش است و ما سقفی برای تولید داخلی قائل نیستیم. “

چالش های تولید بذر در ایران

در پایان ولدان معتقد است که بزرگ ترین چالش تولیدکنندگان داخلی رقابت با شرکت های خارجی است. او سیاست های حمایتی برخی کشور ها را مثال می زند: “در ترکیه دولت سیاستی اتخاذ کرده که به شرکت های خارجی فقط دو سال اجازه واردات بذر می دهد. پس از آن آنها موظف اند که پایه های پدری و مادری بذر را به ترکیه بیاورند و در همان جا تولید کنند. این سیاست باعث ورود فناوری و افزایش اشتغال می شود. اما در ایران ما بذر خارجی را با دلار ترجیحی وارد می کنیم در حالی که تولیدکننده داخلی باید نهاده های خود را با دلار آزاد تأمین کند که رقابت را بسیار دشوار می کند. “

به گفته وی اگر سیاست های حمایتی مناسبی در ایران اجرا شود کشور می تواند به یکی از قطب های تولید بذر چغندر قند در منطقه تبدیل شود.

تحول در تولید بذر چغندر قند در ایران به وضوح نمایان است. با پیشرفت های علمی و فناوری های نوین کشور توانسته است به خودکفایی در این زمینه نزدیک شود و وابستگی به واردات را کاهش دهد. شرکت های دانش بنیان داخلی نیز با تولید بذر های هیبرید نه تنها به تأمین نیاز داخلی کمک کرده اند بلکه به رقابت با تولیدات خارجی نیز پرداخته اند. این دستاورد ها در کنار مزایای اقتصادی مانند کاهش هزینه ها اشتغال زایی و صرفه جویی ارزی گام های مؤثری در راستای تقویت کشاورزی پایدار و افزایش استقلال کشور در زمینه تأمین نیاز های غذایی است.

با این حال چالش هایی نظیر رقابت با شرکت های خارجی و سیاست های حمایتی ناکافی هنوز پیش روی این صنعت است که در صورت اصلاح و بهبود این شرایط ایران می تواند به یکی از قطب های مهم تولید بذر چغندر قند در منطقه تبدیل شود.

انتهای پیام/