تک نگاری | ایلان ماسک؛ نابغه تکنولوژی یا بازیگر خبیث سیاسی؟

مهسا مژدهی: ایلان ماسک؛ مردی است که با ثروتش زمین و زمان را گرفته در سال های اخیر نشان داده که بلندپروازی هایش فراتر از فناوری است و به عرصه قدرت و نفوذ سیاسی علاقه مند شده است. حضور او در کنار دونالد ترامپ چه پیش از انتخابات ۲۰۲۴ و چه پس از آن یک چرخش غیرمنتظره در زندگی این کارآفرین عجیب وغریب بود. او ناگهان بدون آنکه تلاش زیادی کند یا حتی مانند سیاستمداران آمریکایی پله ها را پشت هم طی کند ناگهان تبدیل به مهره ای سیاسی شد که اگر چشم بدوانید؛ هر جا که ترامپ هست او را پیدا خواهید کرد. 

یک اتحاد غیرمنتظره

داستان اتحاد میان ترامپ و ایلان ماسک از ماه های پیش از انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ شروع شد. ماسک که پیش تر به عنوان یک لیبرال متمایل به چپ شناخته می شد و از ایده هایی چون درآمد پایه برای همه آمریکایی ها حمایت کرده بود ناگهان در تابستان ۲۰۲۴ حمایت قاطع خود را از دونالد ترامپ نامزد جمهوری خواهان اعلام کرد. این تغییر جهت زمانی علنی شد که ماسک پس از تلاش نافرجام برای ترور ترامپ در ژوئیه همان سال در پنسیلوانیا در پلتفرم ایکس نوشت: ترامپ تنها کسی است که می تواند دموکراسی آمریکا را نجات دهد. این بیانیه با واکنش های تند از هر دو سوی طیف سیاسی همراه شد اما نقطه شروع حضور پررنگ ماسک در کارزار انتخاباتی بود.

او تنها به حمایت لفظی اکتفا نکرد. گزارش ها نشان می دهد که ماسک میلیون ها دلار به کمپین انتخاباتی ترامپ و گروه های وابسته به آن از جمله کمیته اقدام سیاسی آمریکا تزریق کرد. ماسک همچنین در گردهمایی های انتخاباتی حضور پیدا کرد و با کلاهی مشکی که شعار عظمت را دوباره به آمریکا برگردانیم  روی آن نقش بسته بود کنار ترامپ ایستاد و از آزادی بیان و نجات تمدن سخن گفت. این تصویر از او که زمانی تنها یک کارآفرین خلاق بود حالا به یک فعال سیاسی تمام عیار تبدیل شده بود.

چرا ترامپ و ماسک دوستان خوبی برای یکدیگر شدند؟

برای بسیاری اتحاد میان دونالد ترامپ و ایلان ماسک عجیب به نظر می رسید. ماسک مهاجری از آفریقای جنوبی با دیدگاه هایی جهانی و ترامپ نماد ملی گرایی آمریکایی با شعارهای ضد مهاجرتی در نگاه اول دو قطب متضاد بودند. اما نگاهی عمیق تر نشان می دهد که این دو در برخی اصول هم راستا هستند: هر دو از بوروکراسی متنفرند هر دو به دنبال برهم زدن نظم موجودند و هر دو از قدرت رسانه و جنجال برای پیشبرد اهدافشان استفاده می کنند و هر دو به راست افراطی علاقه دارند.

 ترامپ در ماسک یک متحد قدرتمند دید: ثروتمندترین مرد جهان با نفوذ عظیم در شبکه های اجتماعی و توانایی مالی برای پشتیبانی از کارزارش. ماسک با استفاده از ایکس پلتفرمی که پس از خریدش در سال ۲۰۲۲ به ابزاری برای ترویج دیدگاه هایش تبدیل شده بود توانست پیام های کمپین ترامپ را گستردش داده و مواضع او را تقویت کند و به ویژه جوانان و رأی دهندگان مردد را به سمت جمهوری خواهان بکشاند. این اتحاد که برخی آن را «مصلحتی» نامیدند به سرعت نتیجه داد و در شب انتخابات وقتی نتایج اولیه پیروزی ترامپ را نشان داد ماسک در اقامتگاه مارئه لاگوی فلوریدا کنار او ایستاده بود و این پیروزی را دستور واضح مردم برای تغییر خواند.

او فقط یک حامی ثروتمند نیست

با پیروزی ترامپ حضور ماسک در سیاست آمریکا وارد فاز جدیدی شد. در نوامبر ۲۰۲۴ رئیس جمهور منتخب اعلام کرد که ماسک به همراه ویوک راماسوامی یکی دیگر از چهره های جنجالی جمهوری خواه هدایت نهادی جدید به نام وزارت کارآمدی دولت را بر عهده خواهد گرفت. هدف این نهاد که قرار نیست یک وزارتخانه رسمی باشد بلکه نقشی مشورتی دارد کاهش هزینه های دولت فدرال به میزان دو تریلیون دلار است. این انتصاب که با استقبال محافظه کاران و انتقاد دموکرات ها همراه شد نشان داد که ماسک دیگر فقط یک حامی مالی نیست بلکه قرار است نقشی فعال در سیاست گذاری داشته باشد.

حضور او در مراسم تحلیف ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵ نیز حاشیه ساز شد. وقتی ماسک در برابر جمعیت دستش را به شکلی بلند کرد که برخی آن را به «سلام نازی» تشبیه کردند موجی از واکنش ها در شبکه های اجتماعی به راه افتاد. او با طعنه به منتقدانش در ایکس پاسخ داد: حمله با برچسب هیتلر دیگر کهنه شده است. این جنجال اگرچه کوتاه مدت بود نشان دهنده حساسیت بالای حضور او در عرصه سیاسی بود؛ جایی که هر حرکتش زیر ذره بین قرار می گیرد. تقریبا می توان گفت در ایالات متحده کمتر کسی نزدیکی ماسک را به ترامپ به فال نیک می گیرد. او دیگر ماسکی نیست که جهان را زیر پروبال می گرفت و از محبوبیت شگفت انگیز برخوردار بود.

 حضور ماسک در سیاست آمریکا  و بیخ گوش ترامپ تا کجا ادامه خواهد داشت؟ برخی معتقدند او به زودی از این نقش خسته خواهد شد و به دنیای فناوری بازمی گردد جایی که خلاقیتش بیشترین نمود را دارد. اما شواهد دیگری نشان می دهد که ماسک قصد دارد نفوذش را در واشنگتن تثبیت کند و حتی دنبال متحدانی در اروپا می گردد. شرکت های او به ویژه اسپیس ایکس که قراردادهای میلیارد دلاری با پنتاگون دارد و تسلا که از کاهش مقررات سود می برد از دولتی به رهبری ترامپ که وعده کمترین نظارت را داده بهره مند خواهند شد. این منافع اقتصادی انگیزه ای قوی برای ادامه حضور او در کنار ترامپ روی صحنه بزرگ سیاست آمریکاست.

راه سخت ماسک

مسیر ماسک البته هموار نیست. منتقدان او را متهم می کنند که با استفاده از ایکس به نفع ترامپ بی طرفی پلتفرم های اجتماعی را زیر سؤال برده و حتی ممکن است قوانین انتخاباتی را نقض کرده باشد. هرچند کمیسیون فدرال انتخابات به دلیل اختلافات داخلی بعید است اقدامی جدی علیه او انجام دهد اما این اتهامات می توانند وجهه عمومی اش را خدشه دار کنند. همانطور که قبلا هم گفتیم ماسک دیگر آن ابرقهرمان سال های قبل نیست. 

ایلان ماسک امروز دیگر فقط یک نابغه تکنولوژی نیست. او یک بازیگر سیاسی است که با ثروت نفوذ و جاه طلبی اش در حال بازنویسی نقش خود در جهان است  و سقف یا دیواری مقابل خود نمی بیند. حضورش کنار ترامپ از پیش از انتخابات تا اکنون نه تنها مسیر حرفه ای او را تغییر داده بلکه بر روند سیاست آمریکا نیز اثر گذاشته است. آیا او به یک سیاستمدار تمام عیار تبدیل خواهد شد یا دوباره به آزمایشگاه فناوری بازمی گردد؟ باید برای دانستن این سوالات منتظر بمانیم. اما همگی به خوبی می دانیم که برای بلندپروازی های ایلان ماسک سقفی وجود ندارد. از طرف دیگر ماسک غول فناوری است که طبقه متوسط آمریکایی را وحشت زده می کند. آنها ماسک را دوست ندارند و حتی به اندازه موسسان فیس بوک هم به او علاقه مند نیستند.

​

ماسک با وزرا به مشکل می خورد

ایلان ماسک که هدفش کوچک تر کردن دولت و کاهش هزینه های آن است با برخی از وزرای کابینه ترامپ به مشکل برخورده است. او به آنها توصیه کرده تا تعدادی از کارمندانشان را از کار بیکار کنند؛ اما این توصیه در برخی از وزارت خانه ها از جمله وزارت خارجه نادیده گرفته شده است. ایلان ماسک که با یک اره برقی به دست می خواهد به جنگ ساختارهای همیشگی در آمریکا برود طبق گزارش برخی از رسانه ها در یک جلسه با مارکو روبیو وزیرخارجه بر سر همین موضوع مشاجره کرده و در نهایت ترامپ ظاهرا بدون آنکه ماسک را سرزنش کند طرف روبیو را گرفته است و گفته ایلان تنها در این زمینه مشاوره خواهد داد.

۳۱۲۳۱۱