استیبل کوین غیر متمرکز

استیبل کوین غیر متمرکز رمزارزی با ارزش ثابت است که برخلاف همتایان متمرکز توسط نهاد خاصی کنترل نمی شود. این نوع ارز دیجیتال پایداری قیمت خود را از طریق قراردادهای هوشمند وثیقه گذاری رمزارز و الگوریتم های پیچیده حفظ می کند و شفافیت و مقاومت در برابر سانسور را به ارمغان می آورد.

در دنیای پرنوسان ارزهای دیجیتال نیاز به دارایی هایی با ثبات قیمت همواره احساس شده است. بیت کوین و اتریوم هرچند پیشگام و ارزشمند هستند اما نوسانات شدید قیمت آن ها کاربردشان را برای تراکنش های روزمره یا حفظ ارزش دارایی دشوار می سازد. در پاسخ به این چالش استیبل کوین ها (Stablecoins) به وجود آمدند که ارزش خود را به یک دارایی پایدارتر مانند ارزهای فیات (دلار یورو) کالاها (طلا) یا حتی سایر رمزارزها گره می زنند. این دارایی های دیجیتال با هدف ایجاد پلی میان دنیای سنتی مالی و اکوسیستم کریپتو طراحی شده اند. استیبل کوین ها به دو دسته کلی متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی ها و سازوکارهای خاص خود را دارند. در این مقاله تمرکز ما بر استیبل کوین های غیرمتمرکز است که با رویکردی نوین به دنبال تحقق ثبات قیمت در فضای بلاک چین بدون نیاز به واسطه های مرکزی هستند.

تفاوت استیبل کوین متمرکز و غیرمتمرکز

استیبل کوین ها چه متمرکز و چه غیرمتمرکز یک هدف مشترک دارند: حفظ ارزش ثابت. با این حال تفاوت های بنیادینی در نحوه دستیابی به این هدف ساختار پشتیبانی و ماهیت عملیاتی آن ها وجود دارد که درک این تمایزات برای هر سرمایه گذار یا کاربر در فضای رمزارز ضروری است. این تفاوت ها به طور عمده در چهار جنبه اصلی قابل بررسی هستند که شفافیت امنیت و میزان تمرکززدایی یک دارایی دیجیتال را تعیین می کنند.

اولین تفاوت اساسی در ضرب توکن آن هاست. استیبل کوین های متمرکز معمولاً توسط یک نهاد مرکزی مانند یک شرکت یا موسسه مالی صادر می شوند. این نهاد مسئولیت نگهداری ذخایر پشتوانه را بر عهده دارد و در ازای سپرده گذاری ارزهای فیات توکن های استیبل کوین را ایجاد می کند. در مقابل استیبل کوین های غیرمتمرکز در یک شبکه بلاک چین به صورت توکن و از طریق قراردادهای هوشمند خودکار صادر می شوند. این فرآیند اغلب نیازی به واسطه انسانی ندارد و به صورت برنامه ریزی شده عمل می کند.

دومین تفاوت به سازوکار آن ها بازمی گردد. استیبل کوین های متمرکز برای حفظ ارزش ثابت به مکانیسم های متمرکز مانند ذخایر بانکی یا وثیقه های نگهداری شده توسط یک نهاد متکی هستند. این نهادها وظیفه دارند اطمینان حاصل کنند که به ازای هر واحد استیبل کوین در گردش ذخیره معادل آن وجود دارد. اما استیبل کوین های غیرمتمرکز از الگوریتم ها قراردادهای هوشمند و اغلب از وثیقه گذاری بیش از حد رمزارزها برای حفظ ثبات قیمت خود بهره می برند. این سازوکارها به صورت خودکار و بدون دخالت انسانی عرضه و تقاضا را تنظیم می کنند.

سومین جنبه پشتوانه است. استیبل کوین های متمرکز عمدتاً توسط ارزهای فیات (مانند دلار آمریکا) یا کالاها (مانند طلا) پشتیبانی می شوند که کنترل و مدیریت آن ها بر عهده نهاد صادرکننده است. این امر می تواند نگرانی هایی در مورد شفافیت و ممیزی ذخایر ایجاد کند. اما استیبل کوین های غیرمتمرکز اغلب توسط یک وثیقه از جنس رمزارزهای دیگر (مانند اتریوم) یا سبدی از دارایی های دیجیتال پشتیبانی می شوند. شفافیت این وثایق به دلیل ثبت شدن در بلاک چین بسیار بالاتر است و هر کسی می تواند آن ها را بررسی کند.

نهایتاً بلاک چین زیربنایی آن ها متفاوت است. استیبل کوین های غیرمتمرکز بر روی یک بلاک چین عمومی و باز عمل می کنند که شفافیت و پاسخگویی کامل را تضمین می کند. هر تراکنش و هر تغییر در ذخایر آن ها قابل مشاهده است. در مقابل استیبل کوین های متمرکز به واسطه ها و سیستم های متمرکز متکی هستند که سطحی از ریسک و وابستگی به این نهادها را ایجاد می کند. این وابستگی می تواند منجر به مسائل مربوط به سانسور مسدودسازی حساب ها یا عدم شفافیت در مواقع بحرانی شود. درک این تفاوت ها برای ارزیابی مزایا و خطرات مرتبط با هر نوع استیبل کوین بسیار مهم است.

سازوکار استیبل کوین غیرمتمرکز

برای درک عمیق عملکرد استیبل کوین های غیرمتمرکز باید به مکانیسم ها و فرآیندهای اساسی آن ها بپردازیم. این رمزارزها بر بستر شبکه های بلاک چین غیرمتمرکز عمل می کنند که شفافیت و مقاومت در برابر سانسور را تضمین کرده و نیاز به هرگونه نهاد مرکزی واسط را از بین می برند. در این زیرساخت حق رأی و نظردهی در مورد تغییرات و تصمیم گیری های پروتکل به دارندگان توکن های حاکمیتی اعطا می شود. این مدل حاکمیت غیرمتمرکز (DAO) به جامعه کاربران اجازه می دهد تا در مسیر توسعه و عملکرد پروتکل مشارکت داشته باشند.

ارزش استیبل کوین های غیرمتمرکز معمولاً به یک دارایی پایدارتر مانند دلار آمریکا یا به سبدی از رمزارزها پیوند خورده است. این پیوند از طریق قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) پیاده سازی می شود. قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که بر روی بلاک چین اجرا می شوند و به صورت خودکار عرضه توکن را بر اساس شرایط بازار تنظیم می کنند. به عنوان مثال اگر قیمت استیبل کوین از هدف خود (مثلاً یک دلار) بالاتر رود قرارداد هوشمند به صورت خودکار عرضه توکن را افزایش می دهد تا قیمت را به سمت هدف پایین بیاورد. برعکس اگر قیمت افت کند عرضه هم به همان نسبت کاهش می یابد.

رایج ترین مدل در این دسته استیبل کوین های الگوریتمی و استیبل کوین های وثیقه گذاری شده هستند. استیبل کوین های الگوریتمی از دستورالعمل های پیچیده برای حفظ ثبات قیمت استفاده می کنند و ممکن است نیازی به وثیقه مستقیم نداشته باشند یا از ترکیبی از وثیقه و الگوریتم بهره ببرند. مکانیسم آربیتراژ نیز نقش کلیدی در حفظ ثبات قیمت ایفا می کند. آربیتراژگران با شناسایی اختلاف قیمت بین استیبل کوین و دارایی پشتوانه آن وارد عمل شده و با خرید و فروش قیمت را به تعادل بازمی گردانند. این فرآیند یک محرک اقتصادی قوی برای حفظ ثبات قیمت فراهم می کند.

برای اطمینان از ثبات قیمت تأیید ذخایر (در صورت وجود وثیقه) و حفظ اعتماد در اکوسیستم ممیزی های منظم (هرچند در مورد پروژه های غیرمتمرکز این ممیزی ها توسط نهادهای مستقل صورت می گیرد) و مکانیسم های شفاف به کار گرفته می شود. همچنین بسیاری از این پروتکل ها از استخرهای ثبات (Stability Pools) یا مکانیزم های تسویه حساب خودکار برای مدیریت نوسانات و حفظ نسبت وثیقه گذاری استفاده می کنند. این سازوکار پیچیده هدف نهایی استیبل کوین غیرمتمرکز را که همانا ثبات قیمت بدون نیاز به واسطه های متمرکز است محقق می سازد.

انواع استیبل کوین غیرمتمرکز

استیبل کوین های غیرمتمرکز با وجود هدف مشترک حفظ ثبات قیمت از سازوکارهای متفاوتی برای دستیابی به این مهم استفاده می کنند. این تفاوت ها عمدتاً در روش پیوند با دارایی پشتوانه یا رویکرد الگوریتمی آن ها ریشه دارد. شناخت این دسته بندی ها به درک بهتر نحوه عملکرد و ریسک های مرتبط با هر نوع کمک می کند. در ادامه به سه دسته اصلی از استیبل کوین های غیرمتمرکز می پردازیم که هر کدام رویکردی منحصربه فرد برای حفظ پایداری ارائه می دهند.

استیبل کوین بیش وثیقه گذاری شده (Overcollateralized Stablecoins)

این دسته از استیبل کوین ها از پشتوانه ای مازاد نسبت به ارزش توکن های در گردش بهره می برند. به عبارت دیگر برای ضرب (مینت) هر واحد استیبل کوین باید ارزشی بیشتر از آن را در قالب یک دارایی دیجیتال دیگر به عنوان وثیقه قفل کرد. این پشتوانه مضاعف این استیبل کوین ها را در برابر نوسانات شدید قیمت و کاهش ارزش وثیقه بسیار ایمن تر می سازد. نسبت وثیقه گذاری معمولاً بالای 100 درصد است و اغلب بین 150 تا 300 درصد یا حتی بیشتر متغیر است. این وثیقه توسط کاربران یا پروتکل های هوشمند تامین می شود و در قراردادهای هوشمند قفل می گردد.

مهم ترین مزیت این مدل مقاومت بالای آن در برابر نوسانات بازار است. حتی اگر ارزش دارایی وثیقه کاهش یابد به دلیل وجود وثیقه اضافی همچنان ارزش استیبل کوین حفظ می شود. اگر ارزش وثیقه به زیر یک حد مشخص (نسبت لیکوییدیشن) سقوط کند پروتکل به صورت خودکار بخشی از وثیقه را به فروش می رساند یا تسویه می کند تا ثبات استیبل کوین حفظ شود. DAI استیبل کوین پروتکل MakerDAO بارزترین نمونه از این نوع استیبل کوین است. DAI با نسبت 1:1 با دلار آمریکا مرتبط است و برای ضرب آن کاربر باید مقداری رمزارز (مانند ETH یا سایر دارایی های تأیید شده) را با نسبت وثیقه گذاری بیش از 100 درصد قفل کند. این سیستم وثیقه اضافی تضمین می کند که هر واحد DAI در گردش توسط یک ذخیره اضافی از دارایی ها پشتیبانی می شود و به آن ثبات می بخشد.

استیبل کوین الگوریتمی (Algorithmic Stablecoins)

استیبل کوین های الگوریتمی رویکردی متفاوت برای حفظ ثبات قیمت اتخاذ می کنند. در این مدل به جای اتکا به وثیقه های سنگین از الگوریتم های پیچیده ای استفاده می شود که بر اساس نرخ عرضه و تقاضا ثبات قیمت را حفظ می کنند. این پروژه ها معمولاً یک سیستم توکن دوگانه را اجرا می کنند که از استیبل کوین اصلی و یک توکن حاکمیتی (یا توکن سهام) برای مدیریت الگوریتم تشکیل شده است. ضرب هر کدام از این توکن ها می تواند بر ارزش دارایی دیگر اثر بگذارد و تعادل را حفظ کند.

ارزش دارایی در این روش از طریق مکانیسم های خودکار و عمدتاً آربیتراژ حفظ می شود. به عنوان مثال اگر قیمت استیبل کوین بالاتر از هدف (مثلاً 1 دلار) باشد الگوریتم عرضه توکن را افزایش می دهد تا قیمت را به سمت هدف پایین بیاورد. این کار ممکن است با ضرب توکن های جدید استیبل کوین و یا سوزاندن توکن حاکمیتی همراه باشد. در مقابل اگر قیمت استیبل کوین افت کند الگوریتم عرضه را کاهش می دهد (مثلاً با تشویق کاربران به سوزاندن استیبل کوین در ازای توکن حاکمیتی) تا قیمت را به سمت هدف بالا ببرد. این روش ریسک نوسانات زیادی به همراه دارد و همان طور که در مورد فروپاشی TerraUSD (UST) و توکن LUNA دیدیم ممکن است یک شبه سیستم از هم بپاشد. این اتفاق نشان داد که طراحی و اجرای الگوریتم های قوی و مقاوم در برابر بحران چقدر حیاتی است و شکست در این زمینه می تواند پیامدهای فاجعه باری داشته باشد. با این حال توسعه دهندگان همچنان در حال کار بر روی بهبود این مدل ها هستند تا آن ها را پایدارتر و مقاوم تر سازند.

استیبل کوین الگوریتمی کسری (Fractional Algorithmic Stablecoin)

استیبل کوین الگوریتمی کسری نوع جدیدی از ارزهای دیجیتال است که مزایای مدل های الگوریتمی و وثیقه گذاری را با هم ترکیب می کند. این رویکرد توسط پلتفرم وام دهی Frax Finance معرفی شد و به دنبال ایجاد تعادلی پویا بین پشتوانه وثیقه ای و کنترل الگوریتمی است. در این مدل بخشی از ارزش استیبل کوین توسط وثیقه (معمولاً رمزارز) پشتیبانی می شود در حالی که بخش دیگر توسط یک الگوریتم تنظیم می شود که عرضه را بر اساس تقاضا و شرایط بازار کنترل می کند.

سیستم به گونه ای طراحی شده است که در شرایط نامساعد بازار (مثلاً در زمان نوسانات شدید یا کاهش قیمت وثیقه) نسبت وثیقه بیشتر شده و اتکای سیستم به وثیقه افزایش می یابد تا پایداری حفظ شود. در صورتی که بازار پر رونق باشد و اعتماد به پروتکل بالا رود سهم الگوریتم بیشتر خواهد بود و نیاز به وثیقه گذاری کمتری احساس می شود. این انعطاف پذیری به پروتکل اجازه می دهد تا در شرایط مختلف بازار بهینه ترین حالت را برای حفظ ثبات قیمت انتخاب کند. برای مثال فراکس (Frax) دو استیبل کوین عرضه می کند: FRAX (که با دلار آمریکا مرتبط است) و FPI (مرتبط با شاخص قیمت مصرف کننده آمریکا). این پلتفرم برای حفظ ثبات قیمت FRAX از توکن FXS (توکن حاکمیتی و سهام) استفاده می کند. زمانی که قیمت FRAX از یک دلار منحرف می شود کاربران می توانند با آربیتراژ بین FRAX و FXS قیمت را به تعادل بازگردانند. این ترکیب از وثیقه گذاری و الگوریتم به دنبال ارائه یک استیبل کوین کارآمدتر و مقیاس پذیرتر است که بتواند در عین حفظ ثبات از سرمایه کمتری برای پشتوانه استفاده کند.

مزایای استیبل کوین غیرمتمرکز

استیبل کوین های غیرمتمرکز با توجه به ماهیت فنی و فلسفه وجودی خود در اکوسیستم بلاک چین مزایای متعددی را ارائه می دهند که آن ها را از همتایان متمرکزشان متمایز می سازد. این مزایا نه تنها به کاربران فردی بلکه به کل اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) کمک می کنند تا به پتانسیل کامل خود دست یابند. این ویژگی ها آن ها را به ابزاری قدرتمند برای آینده مالی تبدیل می کنند.

یکی از مهم ترین مزایای آن ها افزایش شفافیت است. به واسطه پیاده سازی الگوریتم ها و قراردادهای هوشمند بر روی شبکه های بلاک چین عمومی تمامی اطلاعات مربوط به ضرب سوزاندن وثایق و تراکنش ها برای همه کاربران در دسترس است. این شفافیت کامل امکان تقلب یا دستکاری را به حداقل می رساند و اطمینان خاطر بیشتری را برای کاربران فراهم می آورد. هیچ چیز برای پنهان کردن وجود ندارد و هر کسی می تواند وضعیت ذخایر و عملکرد پروتکل را در هر لحظه بررسی کند.

دومین مزیت امنیت بالاتر است. استفاده از قراردادهای هوشمند و پروتکل های رمزنگاری شده در شبکه بلاک چین امنیت بسیار بالایی را برای استیبل کوین های غیرمتمرکز به ارمغان می آورد. این سیستم ها در برابر حملات سایبری و دستکاری های خارجی مقاوم هستند البته مشروط بر اینکه کد آن ها به درستی نوشته و ممیزی شده باشد. توزیع پذیری شبکه نیز به افزایش امنیت کمک می کند زیرا هیچ نقطه مرکزی برای حمله وجود ندارد.

استیبل کوین های غیرمتمرکز به عنوان ابزار مالی قدرتمند عمل می کنند. برای علاقه مندان به ارزهای دیجیتال آن ها ابزاری ایمن برای حفظ ارزش دارایی و انجام تراکنشات مالی بدون مواجهه با نوسانات شدید بازار فراهم می کنند. این رمزارزها این پتانسیل را دارند که خدمات مالی را برای جوامع فاقد دسترسی به خدمات بانکی سنتی فراهم کنند زیرا تنها نیاز به دسترسی به اینترنت و یک کیف پول دیجیتال دارند.

ویژگی عدم تمرکز از نام آن ها پیداست. این استیبل کوین ها توسط هیچ شخص ثالثی کنترل نمی شوند و در برابر اعمال نفوذ سانسور یا سوءاستفاده مقاوم هستند. تصمیم گیری ها اغلب از طریق حاکمیت جامعه (Community Governance) صورت می گیرد و هیچ نهاد واحدی نمی تواند به تنهایی بر پروتکل تسلط یابد.

قابلیت برنامه ریزی یکی دیگر از مزایای کلیدی است. می توان آن ها را به راحتی با قراردادهای هوشمند و برنامه های غیرمتمرکز (dApps) ادغام کرد. این قابلیت به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا ابزارهای مالی نوآورانه و پیچیده تری را بر بستر آن ها بسازند و کاربردهای جدیدی برای آن ها ایجاد کنند. همچنین دسترس پذیری بالای آن ها قابل ذکر است. استیبل کوین های غیرمتمرکز به گره های عمومی (Public Nodes) اتکا دارند و هر کس که به اینترنت متصل است می تواند بدون نیاز به واسطه یا مجوز به توکن ها دسترسی داشته و از آن ها استفاده کند. این امر به فراگیری و گسترش پذیرش آن ها کمک شایانی می کند.

معایب استیبل کوین غیرمتمرکز

با وجود مزایای قابل توجهی که استیبل کوین های غیرمتمرکز ارائه می دهند چالش ها و معایبی نیز دارند که باید آن ها را به دقت در نظر گرفت. این معایب اغلب ناشی از ماهیت نوپا و پیچیدگی های فنی آن هاست و می تواند بر پایداری و امنیت آن ها تأثیر بگذارد. درک این نقاط ضعف برای ارزیابی جامع ریسک ها و تصمیم گیری آگاهانه ضروری است.

یکی از نگرانی های اصلی نظارت ناکافی است. از آنجایی که این پروتکل ها غیرمتمرکز هستند و توسط نهاد خاصی کنترل نمی شوند فقدان نظارت و پاسخگویی می تواند منجر به کلاهبرداری بالقوه سوءاستفاده از دارایی کاربران یا شکست پروژه ها شود. برای مثال برخی پروژه های استیبل کوین غیرمتمرکز در گذشته با مشکلاتی مواجه شده اند که منجر به از دست رفتن اعتماد و دارایی کاربران شده است. این امر نشان دهنده اهمیت تحقیق و بررسی دقیق قبل از سرمایه گذاری در این نوع دارایی هاست.

نوسانات نیز یک چالش مهم به ویژه برای استیبل کوین های الگوریتمی یا بدون پشتوانه کامل است. همان طور که در مورد فروپاشی پروتکل Terra و استیبل کوین UST دیدیم این مدل ها در برابر شوک های شدید بازار آسیب پذیرتر هستند و ممکن است نتوانند ثبات قیمت خود را در شرایط بحرانی حفظ کنند. این اتفاق یک فاجعه بزرگ در بازار ارز دیجیتال محسوب می شود و نشان داد که حتی با طراحی الگوریتم های پیچیده ریسک از دست دادن پیوند با دارایی هدف (de-peg) وجود دارد.

ریسک هک و آسیب پذیری های قرارداد هوشمند همواره یک نگرانی است. الگوریتم ها و قراردادهای هوشمند با وجود امنیت بالقوه بالا اگر به درستی پیاده سازی نشده یا دارای رخنه امنیتی باشند در معرض حملات هکرها قرار می گیرند. یک نقص کوچک در کد می تواند منجر به از دست رفتن میلیاردها دلار دارایی شود. ممیزی های امنیتی منظم و دقیق برای این پروتکل ها حیاتی است اما حتی آن ها نیز نمی توانند تمام خطرات را از بین ببرند.

مقیاس ناپذیری یکی دیگر از محدودیت هاست. برخی از استیبل کوین های غیرمتمرکز هنوز مقیاس پذیری محدودی دارند و نمی توانند حجم بالایی از تراکنش ها را با سرعت و هزینه پایین پردازش کنند. این موضوع می تواند کاربرد آن ها را برای تراکنش های روزمره یا در مقیاس وسیع محدود کند. همچنین پیچیدگی استفاده از آن ها برای افراد مبتدی نسبت به استیبل کوین های متمرکز (مانند تتر) بیشتر است. درک سازوکارهای وثیقه گذاری الگوریتم ها و تعامل با قراردادهای هوشمند برای کاربران تازه وارد می تواند دشوار باشد.

نهایتاً تمرکزگرایی پنهان یک نگرانی مهم است. هرچند سیستم های DAO به جامعه کاربری اجازه می دهند تا در مورد سرنوشت پروژه تصمیم گیری کنند اما همچنان سوالاتی در رابطه با سطح واقعی تمرکززدایی مطرح است. در برخی موارد تعداد کمی از نهنگ ها (دارندگان بزرگ توکن) می توانند اکثریت آرا را در اختیار داشته باشند و تصمیمات را به نفع خود تغییر دهند. همچنین تیم های توسعه دهنده اولیه ممکن است همچنان نفوذ زیادی بر پروتکل داشته باشند که این امر می تواند با فلسفه واقعی غیرمتمرکزسازی در تضاد باشد.

محبوب ترین استیبل کوین های غیرمتمرکز

استیبل کوین های غیرمتمرکز متعددی در بازار وجود دارند که هر یک با رویکردی متفاوت برای حفظ ثبات قیمت تلاش می کنند. برخی از این پروژه ها به دلیل نوآوری حجم معاملات یا جامعه کاربری فعال خود محبوبیت قابل توجهی کسب کرده اند. آشنایی با این نمونه های موفق به درک بهتر نحوه پیاده سازی و کاربرد عملی این توکن ها کمک می کند. در ادامه به معرفی چند نمونه از محبوب ترین استیبل کوین های غیرمتمرکز می پردازیم که به دلیل شفافیت و تلاش برای ثبات قیمت جایگاه خود را در اکوسیستم دیفای پیدا کرده اند.

دای (DAI)

دای (DAI) بدون شک یکی از شناخته شده ترین و پرکاربردترین استیبل کوین های غیرمتمرکز در اکوسیستم ارزهای دیجیتال است. این استیبل کوین که بر بستر بلاک چین اتریوم و توسط پروتکل MakerDAO عرضه می شود به طور کامل غیرمتمرکز و شفاف است. ثبات خود را از طریق مکانیزم بیش وثیقه گذاری (Overcollateralization) حفظ می کند. کاربران برای دریافت وام دای رمزارزهای دیگر (مانند اتریوم رپد بیت کوین و سایر دارایی های تأیید شده) را به عنوان وثیقه در قراردادهای هوشمند قفل می کنند.

سیستم وام دهی MakerDAO از یک نسبت وثیقه گذاری محافظه کارانه (معمولاً 150% یا بیشتر) استفاده می کند. به عنوان مثال برای ایجاد 100 دلار DAI کاربر باید 150 دلار ETH یا سایر دارایی های تأیید شده را قفل کند. این سیستم تضمین می کند که هر واحد DAI در گردش توسط یک ذخیره اضافی از دارایی ها پشتیبانی می شود. حاکمیت شبکه در MakerDAO در اختیار دارندگان توکن MKR است که به آن ها اجازه می دهد در مورد جنبه های مختلف پروتکل از جمله نرخ های بهره انواع وثایق و سایر پارامترها رأی دهند. این مدل حاکمیت جامعه محور به غیرمتمرکز بودن پروتکل کمک می کند و تصمیم گیری ها را در دستان جامعه قرار می دهد. توکن های DAI ایجاد شده را می توان مانند هر ارز دیجیتال دیگری برای پرداخت وام دهی یا پس انداز استفاده کرد و با بازپرداخت وام و سود آن وثیقه به کاربر بازگردانده شده و DAI سوزانده می شود تا از تورم جلوگیری شود. دای به دلیل پایداری نسبی و شفافیت بالا به یکی از ارکان اصلی دیفای تبدیل شده است.

پروتکل وام دهی لیکوییتی (Liquity)

لیکوییتی (Liquity) یک پروتکل وام دهی غیرمتمرکز دیگر است که بر روی بلاک چین اتریوم فعالیت می کند و استیبل کوینی به نام LUSD (Liquity USD) را ارائه می دهد. این پروتکل به دلیل رویکرد نوآورانه خود در وام دهی بدون بهره و استفاده انحصاری از اتریوم به عنوان وثیقه متمایز است. کاربران در این سیستم می توانند با وثیقه گذاری اتریوم (ETH) وام های بدون بهره در قالب LUSD دریافت کنند. نسبت وثیقه گذاری در لیکوییتی بسیار کارآمد و معمولاً 110% است که نسبت به سایر پروتکل های وثیقه گذاری شده نیاز به سرمایه کمتری دارد.

به عنوان مثال اگر کاربری بخواهد 1000 دلار LUSD قرض کند باید 1100 دلار اتریوم را به حساب Trove (سیستم اعتباری برای مدیریت وام های LUSD) واریز کند. لیکوییتی از یک مکانیزم استخر ثبات (Stability Pool) برای اطمینان از ثبات قیمت LUSD و حفظ توانایی پرداخت پروتکل استفاده می کند. استخرهای ثبات به عنوان منبع نقدینگی برای بازپرداخت بدهی از Troveهای تسویه شده عمل می کنند و تضمین می کنند که LUSD بدون وثیقه پشتیبان عرضه نشود. اگر ارزش وثیقه به زیر نسبت وثیقه گذاری 110% سقوط کند مکانیزم ثبات لیکوییتی وارد عمل شده و سیستم به طور خودکار بخشی از وثیقه وام گیرنده را برای پرداخت بدهی LUSD تسویه می کند. این وثیقه تصفیه شده با تخفیف به کاربرانی که در استخر ثبات مشارکت کرده اند حراج می شود. این مکانیزم به حفظ وثیقه گذاری LUSD با اتریوم و توانایی پرداخت پروتکل کمک می کند. مکانیزم منحصربه فرد ثبات و وثیقه گذاری تنها با اتریوم Liquity را از سایر پروتکل های استیبل کوین متمایز می کند و به کاربران این امکان را می دهد که در برابر وثیقه ETH خود وام بدون بهره دریافت کنند. این پروتکل در فضای دیفای محبوبیت قابل توجهی به دست آورده و به کارگیری استیبل کوین LUSD در بین معامله گران و سرمایه گذاران DeFi رو به افزایش است.

ارز ترا (UST)

پروتکل ترا (Terra) و استیبل کوین آن UST (TerraUSD) نمونه ای برجسته از استیبل کوین های الگوریتمی غیرمتمرکز بودند که با هدف حفظ ثبات قیمت از طریق ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا عمل می کردند. این پروتکل از یک سیستم توکن دوگانه استفاده می کرد که در آن LUNA توکن حاکمیت و سهام بوده و UST استیبل کوین بود. UST با نماد LUNA رابطه معکوس داشت و برای حفظ پیوند 1:1 با دلار آمریکا از مکانیسم های ضرب و سوزاندن (mint and burn) توکن ها استفاده می کرد.

زمانی که ارزش UST از یک دلار کمتر می شد توکن LUNA سوزانده می شد تا UST جدید ضرب شود و قیمت UST دوباره افزایش پیدا کند. از سوی دیگر با افزایش قیمت UST تعداد بیشتری LUNA ضرب می شد تا تعادل دوباره برقرار شود. این اختلاف قیمت تریدرها را به حفظ تعادل در ازای کسب سود از طریق آربیتراژ تشویق می کرد. برای مثال زمانی که UST به قیمت 0.9 دلار می رسید تریدرها این توکن را خریده و در ازای آن 1 دلار LUNA دریافت می کردند که به معنی کسب سود 0.1 دلاری به ازای هر توکن بود. این مکانیسم طراحی شده بود تا همیشه قیمت UST را ثابت نگه دارد.

با این حال در می 2022 پروتکل ترا با یک بحران شدید مواجه شد. در پی نوسانات گسترده بازار و یک حمله هماهنگ UST پیوند خود را با دلار از دست داد و به شدت سقوط کرد. این فروپاشی زنجیره ای منجر به کاهش شدید قیمت LUNA و از دست رفتن میلیاردها دلار از سرمایه کاربران شد. این رویداد به عنوان یکی از بزرگترین فجایع در تاریخ رمزارزها شناخته می شود و درس های مهمی در مورد ریسک های ذاتی استیبل کوین های الگوریتمی و اهمیت طراحی قوی در برابر شوک های بازار ارائه داد. با وجود این شکست تاریخی UST به عنوان یک نمونه مهم در تاریخ استیبل کوین های غیرمتمرکز باقی مانده و تأثیر قابل توجهی بر بحث های مربوط به تنظیم گری و پایداری این نوع دارایی ها گذاشته است.

شبکه Synthetix

شبکه Synthetix یک پروتکل مالی غیرمتمرکز است که امکان ایجاد دارایی های مصنوعی (Synths) را فراهم می کند. sUSD استیبل کوین غیرمتمرکز این شبکه به دلار آمریکا وابسته است و به عنوان یک Synth شناخته می شود. این استیبل کوین با مجموعه ای از وثایق پشتیبانی می شود و برای اهداف مختلف در اکوسیستم Synthetix استفاده می شود از جمله معامله دارایی های مصنوعی و تامین نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز.

برای ضرب sUSD کاربران باید توکن بومی شبکه یعنی SNX را در استخر وثیقه Synthetix سپرده گذاری کنند. مقدار SNX مورد نیاز برای سپرده گذاری به نرخ وثیقه فعلی بستگی دارد که به طور پویا توسط جامعه Synthetix تعیین می شود و معمولاً بین 150% تا 200% است. پس از سپرده گذاری SNX کاربران می توانند sUSD را به نسبت 1:1 در برابر SNX خود ضرب (مینت) کنند. این sUSD سپس می تواند برای معامله سایر Synths (مانند sETH sBTC و غیره) یا برای تامین نقدینگی در پروتکل های دیفای دیگر استفاده شود.

بازخرید sUSD با نرخ روز بازار صورت خواهد گرفت؛ بنابراین اگر قیمت SNX به طور قابل توجهی کاهش یابد و نسبت وثیقه گذاری به زیر حد مجاز برسد وثیقه SNX کاربران ممکن است تسویه شود. این مکانیزم برای حفظ پایداری sUSD طراحی شده است. از مزایای این استیبل کوین می توان به کسب سود در ازای سپرده گذاری SNX (از طریق کارمزدهای شبکه) کارمزد پایین تراکنش ها در شبکه Synthetix و استفاده گسترده آن در صرافی های غیرمتمرکز اشاره کرد. Synthetix با رویکرد نوآورانه خود در دارایی های مصنوعی و استیبل کوین sUSD نقش مهمی در گسترش قابلیت های دیفای ایفا کرده و به کاربران امکان دسترسی به دارایی های مختلف را بدون نیاز به نگهداری مستقیم آن ها می دهد.

Neutrino

Neutrino USD (USDN) یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که بر پایه بلاک چین Waves و با استفاده از یک مدل الگوریتمی عمل می کند. این استیبل کوین با هدف حفظ پیوند 1:1 با دلار آمریکا طراحی شده است. USDN بخشی از پروتکل Neutrino است که مجموعه ای از ابزارهای مالی غیرمتمرکز را فراهم می کند و به کاربران امکان می دهد دارایی های مصنوعی با پشتوانه فیات ایجاد کنند. برخلاف برخی استیبل کوین های وثیقه گذاری شده که از رمزارزهای دیگر به عنوان وثیقه استفاده می کنند USDN عمدتاً توسط توکن بومی شبکه Waves یعنی WAVES پشتیبانی می شود.

سازوکار Neutrino USD بر پایه یک مدل الگوریتمی و مکانیسم های ضرب و سوزاندن توکن WAVES استوار است. زمانی که قیمت USDN از دلار آمریکا بالاتر می رود کاربران می توانند توکن WAVES را به پروتکل ارسال کرده و در ازای آن USDN جدید دریافت کنند که منجر به افزایش عرضه و کاهش قیمت USDN می شود. برعکس اگر قیمت USDN به زیر یک دلار سقوط کند کاربران می توانند USDN را به پروتکل ارسال کرده و در ازای آن توکن WAVES دریافت کنند که منجر به کاهش عرضه USDN و افزایش قیمت آن می شود. این مکانیسم آربیتراژ به حفظ پیوند با دلار کمک می کند.

USDN شامل برنامه هایی مانند سهام گذاری (Staking) وثیقه گذاری و پرداخت پاداش است که همگی به صورت کاملاً شفاف و از طریق قراردادهای هوشمند مدیریت می شوند. این شفافیت و حاکمیت غیرمتمرکز از ویژگی های اصلی پروتکل Neutrino است. با این حال مانند سایر استیبل کوین های الگوریتمی USDN نیز در معرض ریسک های خاص خود از جمله نوسانات قیمت توکن WAVES و احتمال از دست دادن پیوند با دلار در شرایط بحرانی بازار است. با وجود این ریسک ها Neutrino تلاش می کند تا یک استیبل کوین الگوریتمی مقاوم و پایدار را برای اکوسیستم دیفای فراهم کند و به عنوان یک گزینه برای کاربرانی که به دنبال دارایی های باثبات در فضای بلاک چین هستند مطرح است.

---

ثبات قیمت در استیبل کوین های غیرمتمرکز چطور حفظ می شود؟

ثبات قیمت در استیبل کوین های غیرمتمرکز از طریق سازوکارهای مختلفی نظیر وثیقه گذاری بیش از حد رمزارزها الگوریتم های پیچیده تنظیم عرضه و تقاضا و یا ترکیبی از هر دو (مدل کسری) حفظ می شود. مکانیسم آربیتراژ نیز نقش کلیدی در بازگرداندن قیمت به تعادل ایفا می کند.

آینده استیبل کوین غیرمتمرکز چه خواهد شد؟

استیبل کوین های غیرمتمرکز هنوز در مراحل اولیه توسعه خود هستند اما پتانسیل زیادی برای متحول کردن سیستم های مالی و نحوه استفاده و پس انداز پول توسط ما دارند. بهبودهای مستمر در طراحی الگوریتم ها و افزایش مقیاس پذیری آن ها می تواند به یک سیستم استیبل کوین غیرمتمرکز کاملاً کاربردی و فراگیر منجر شود.

مزایای استیبل کوین غیرمتمرکز چیست؟

شفافیت کامل به واسطه ثبت تمامی تراکنش ها در شبکه بلاک چین امنیت بالای قراردادهای هوشمند مقاومت در برابر سانسور و دسترس پذیری همگانی بدون نیاز به واسطه ها از مهم ترین مزایای استیبل کوین غیرمتمرکز است.

معایب استیبل کوین غیرمتمرکز چیست؟

معایب اصلی شامل پیچیدگی بیشتر برای کاربران تازه کار نوسانات احتمالی در مدل های الگوریتمی (مانند فروپاشی UST) ریسک های امنیتی مرتبط با باگ های قرارداد هوشمند و چالش های مقیاس پذیری در برخی پروتکل ها است.