برای به اجرا گذاشتن مهریه چقدر پول لازمه؟ راهنمای کامل هزینه ها در سال 1404

برای به اجرا گذاشتن مهریه در سال 1404، هزینه های متعددی شامل ثبت دادخواست (حدود 63,000 تومان)، هزینه دادرسی (2.5% تا 5.5% ارزش مهریه بسته به مرحله و مبلغ)، نیم عشر دولتی (5% مهریه) و احتمالاً حق الوکاله وکیل (توافقی یا بر اساس تعرفه) مورد نیاز است. این مبالغ می توانند بسته به ارزش مهریه، مسیر انتخابی (ثبت یا دادگاه) و پیچیدگی پرونده متغیر باشند.

مطالبه مهریه، یکی از حقوق مالی اساسی زن در عقد نکاح است که قانون گذار برای آن سازوکارهای اجرایی مشخصی تعیین کرده است. با این حال، روند اجرایی کردن این حق، مستلزم آگاهی از مراحل قانونی و بخصوص هزینه های مرتبط با آن است. درک دقیق این هزینه ها، نه تنها به زنان در برنامه ریزی مالی کمک می کند، بلکه به آن ها امکان می دهد تا با دید بازتری وارد فرآیند قانونی شوند. در این مقاله، به بررسی جامع و تفصیلی تمامی ابعاد مالی مرتبط با به اجرا گذاشتن مهریه در ایران، از جمله هزینه های دولتی، حق الوکاله وکیل و سایر مخارج جانبی می پردازیم. هدف این است که با ارائه اطلاعات دقیق و مثال های کاربردی، ابهامات موجود در این زمینه رفع شده و مسیر روشنی برای تمامی ذی نفعان فراهم گردد.

جدول خلاصه ای از هزینه های اصلی اجرای مهریه در سال 1404

پیش از ورود به جزئیات، جدول زیر یک نمای کلی و سریع از مهم ترین هزینه های مربوط به به اجرا گذاشتن مهریه در سال 1404 ارائه می دهد. این اطلاعات به شما کمک می کند تا در یک نگاه، درکی اولیه از بار مالی پیش رو داشته باشید و سپس برای کسب اطلاعات جامع تر به بخش های بعدی مراجعه کنید.

نوع هزینه	مبلغ/درصد در سال 1404	توضیح مختصر
هزینه ثبت دادخواست (اولیه)	حدود 63,000 تومان	پرداخت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت درخواست اولیه.
هزینه دادرسی (مرحله بدوی)	مهریه تا 20 میلیون تومان: 2.5% ارزش خواسته مهریه بالای 20 میلیون تومان: 3.5% ارزش خواسته	پرداخت در زمان طرح دعوا در دادگاه. این مبلغ در صورت پیروزی قابل مطالبه از زوج است.
هزینه دادرسی (مراحل تجدیدنظر، واخواهی)	4.5% ارزش خواسته	در صورت اعتراض به رأی اولیه در مراحل بالاتر قضایی.
هزینه دادرسی (مراحل فرجام خواهی، اعاده دادرسی، اعتراض ثالث)	5.5% ارزش خواسته	برای مراحل عالی تر رسیدگی قضایی.
نیم عشر دولتی (هزینه اجرای مهریه)	5% ارزش مهریه (یک بیستم)	پس از صدور اجراییه و در زمان اجرا، معمولاً بر عهده محکوم علیه (زوج) است.
حق الوکاله وکیل	توافقی یا بر اساس تعرفه (متغیر)	وابسته به پیچیدگی پرونده، مهارت وکیل و توافق طرفین.
هزینه کارشناسی	متغیر	در مواردی که نیاز به ارزیابی اموال یا محاسبه دقیق مهریه باشد.
هزینه های جانبی	متغیر	شامل فتوکپی، ایاب و ذهاب، نامه نگاری های اداری.

تفکیک دقیق هزینه های دولتی و قانونی برای به اجرا گذاشتن مهریه

روند قانونی مطالبه مهریه، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که توسط دولت تعیین شده اند. این هزینه ها در مراحل مختلف و بسته به مسیر انتخابی (اجرای ثبت یا دادگاه) متفاوت هستند و در نهایت باید توسط خواهان یا محکوم علیه پرداخت شوند. شناخت دقیق این مبالغ، جزء اساسی ترین اطلاعات برای هر فردی است که قصد اقدام در این زمینه را دارد.

1. هزینه ثبت دادخواست مهریه

نخستین گام برای به اجرا گذاشتن مهریه، ثبت دادخواست یا درخواست صدور اجراییه است. این مرحله اولیه، هزینه ای ثابت دارد که باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شود. در سال 1404، این مبلغ حدود 63,000 تومان است. پرداخت این هزینه، مجوز آغاز رسمی فرآیند قانونی را صادر می کند و بدون آن، هیچ پرونده ای تشکیل نخواهد شد. این مبلغ، صرفاً بابت ثبت اولیه و تشکیل پرونده است و ارتباطی به ارزش کلی مهریه ندارد.

2. هزینه دادرسی مهریه (در صورت مراجعه به دادگاه)

هزینه دادرسی، اصلی ترین بار مالی برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه است و بر اساس ارزش خواسته (مبلغ مهریه به نرخ روز) محاسبه می شود. این هزینه در مراحل مختلف رسیدگی قضایی متفاوت است:

• در مرحله بدوی: اگر ارزش مهریه (خواسته) تا سقف 20 میلیون تومان باشد، 2.5 درصد از کل ارزش خواسته به عنوان هزینه دادرسی دریافت می شود. اما اگر ارزش مهریه بیش از 20 میلیون تومان باشد، این نرخ به 3.5 درصد از کل ارزش خواسته افزایش می یابد. به عنوان مثال، برای یک مهریه 500 سکه ای، ابتدا ارزش روز 500 سکه محاسبه شده و سپس بر اساس آن، درصد مربوطه اعمال می گردد.
• در مرحله تجدیدنظر و واخواهی: در صورتی که یکی از طرفین به رأی دادگاه بدوی اعتراض کند و پرونده به مرحله تجدیدنظر یا واخواهی کشیده شود، هزینه دادرسی 4.5 درصد از ارزش خواسته خواهد بود.
• در مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث: برای مراحل بالاتر قضایی و زمانی که پرونده پیچیدگی های بیشتری پیدا کند، این هزینه به 5.5 درصد از ارزش خواسته افزایش می یابد.

علاوه بر درصدهای فوق، برای هر برگ دادخواستی که به دادگاه ارائه می شود، مبلغی ثابت (مثلاً 2 هزار تومان) نیز دریافت می گردد. لازم به ذکر است که این هزینه ها در ابتدا توسط خواهان (زوجه) پرداخت می شود، اما در صورت پیروزی در دعوا، خواهان می تواند تمامی هزینه های دادرسی پرداخت شده را تحت عنوان خسارات دادرسی از خوانده (زوج) مطالبه و دریافت کند.

3. نیم عشر دولتی (هزینه اجرای مهریه)

پس از اینکه حکم قطعی مبنی بر پرداخت مهریه صادر شد و اجراییه مربوطه به مرحله اجرا درآمد، هزینه ای تحت عنوان نیم عشر دولتی یا حق الاجرا دریافت می شود. این هزینه معادل 5 درصد (یا یک بیستم) از ارزش کل مهریه است. مهم ترین نکته درباره نیم عشر دولتی این است که این مبلغ، معمولاً از محکوم علیه (زوج) دریافت می شود و نه از خواهان (زوجه). زمان دریافت آن نیز پس از صدور اجراییه و در مرحله عملیات اجرایی (یعنی زمانی که اموال زوج توقیف و به فروش می رسند یا مبلغ وصول می شود) خواهد بود.

نیم عشر دولتی، معادل 5 درصد از ارزش مهریه است که پس از صدور اجراییه و در مرحله اجرا، بر عهده محکوم علیه (زوج) می باشد و در صورت سازش، انصراف یا بخشش مهریه، از زوجه دریافت نخواهد شد.

در صورتی که در طول فرآیند اجرای حکم، زوجین به سازش برسند، خواهان از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود یا مهریه را ببخشد، این مبلغ نیم عشر دولتی از زوجه دریافت نخواهد شد. این بند قانونی، برای تشویق به سازش و جلوگیری از طولانی شدن دعاوی است.

4. هزینه تمبر و سایر اقلام اداری

علاوه بر هزینه های ذکر شده، در طول فرآیند قانونی ممکن است هزینه های جانبی و کوچکتری نیز به وجود آید. این شامل هزینه های مربوط به تهیه تمبر قضایی در برخی مراحل، فتوکپی مدارک، پلمب پرونده، هزینه های پستی برای ابلاغ اوراق و نامه نگاری های اداری است. این مبالغ معمولاً ناچیز هستند اما در مجموع می توانند بخشی از هزینه های کلی را تشکیل دهند.

هزینه های اختیاری و جانبی در فرایند اجرای مهریه

فرایند مطالبه مهریه، تنها شامل هزینه های دولتی و قانونی نمی شود. برخی مخارج نیز بسته به شرایط پرونده و تصمیم خواهان، اختیاری محسوب می شوند اما می توانند نقش کلیدی در تسریع و موفقیت پرونده ایفا کنند. این هزینه ها شامل حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و دیگر مخارج کوچک تر است.

1. حق الوکاله وکیل مهریه

استفاده از وکیل متخصص در پرونده های مهریه، گرچه یک هزینه اضافی محسوب می شود، اما اغلب به عنوان یک سرمایه گذاری هوشمندانه تلقی می گردد. حضور وکیل می تواند به دلایل زیر ضروری و مفید باشد:

• تسریع روند پرونده: وکیل با آگاهی از رویه های قضایی و اداری، می تواند از اتلاف وقت و سردرگمی جلوگیری کند.
• افزایش شانس موفقیت: تخصص وکیل در نگارش دادخواست، ارائه مستندات، شرکت در جلسات دادگاه و دفاع از حقوق موکل، شانس موفقیت پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
• کاهش استرس و فشار روانی: مواجهه با مسائل حقوقی، برای بسیاری از افراد استرس زاست. وکیل می تواند این بار را از دوش موکل برداشته و فرآیند را برای او تسهیل کند.

روش های تعیین حق الوکاله: حق الوکاله وکیل می تواند به یکی از روش های زیر تعیین شود:

• توافقی: رایج ترین روش است که بر اساس پیچیدگی پرونده، میزان مهریه، سابقه وکیل و توافق بین موکل و وکیل تعیین می گردد.
• درصدی از مهریه: در برخی موارد، وکیل درصدی از مبلغ مهریه ای را که وصول می شود، به عنوان حق الوکاله دریافت می کند.
• بر اساس مراحل پرونده: حق الوکاله ممکن است در هر مرحله از پرونده (بدوی، تجدیدنظر، اجرا) به صورت جداگانه پرداخت شود.
• تعرفه کانون وکلا: در صورت عدم توافق، حق الوکاله بر اساس تعرفه های مصوب کانون وکلا تعیین می گردد.

میانگین تقریبی حق الوکاله برای تنظیم صرف یک دادخواست مهریه، می تواند از 500,000 تومان شروع شود و در پرونده های پیچیده تر و با احتساب پیگیری های قضایی، به مبالغ بالاتری نیز برسد. این هزینه، گرچه در ابتدا بر عهده خواهان است، اما مزایای بلندمدت آن اغلب بیشتر از بار مالی اولیه است.

2. هزینه کارشناسی

در برخی پرونده های مهریه، ممکن است نیاز به ارزیابی دقیق اموال، سکه، طلا یا سایر موارد خاص باشد. در این صورت، دادگاه یا طرفین دعوا، از کارشناس رسمی دادگستری برای ارزش گذاری استفاده می کنند. هزینه های کارشناسی بسته به نوع و پیچیدگی موضوع کارشناسی، متغیر است و معمولاً به صورت مساوی توسط خواهان و خوانده پرداخت می شود. با این حال، در نهایت، این هزینه نیز می تواند به عنوان بخشی از خسارات دادرسی از محکوم علیه (زوج) مطالبه شود.

3. هزینه های جانبی دیگر

علاوه بر موارد فوق، هزینه های کوچکتر دیگری نیز ممکن است در طول فرآیند به وجود آیند که شامل:

• هزینه های مربوط به فتوکپی و تهیه نسخه های اضافی از مدارک.
• هزینه های ایاب و ذهاب برای مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، دادگاه، اداره ثبت و وکیل.
• هزینه های مربوط به نامه نگاری ها و مکاتبات اداری غیر از موارد پستی که در هزینه ثبت دادخواست پوشش داده شده است.

این هزینه ها گرچه به تنهایی مبلغ چشمگیری نیستند، اما در مجموع می توانند بخشی از بار مالی کلی را تشکیل دهند و باید در برنامه ریزی مالی لحاظ شوند.

مقایسه هزینه ها بر اساس روش اجرا: اداره ثبت در مقابل دادگاه

برای به اجرا گذاشتن مهریه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد: اقدام از طریق اداره ثبت و اقدام از طریق دادگاه. هر یک از این روش ها، مراحل، زمان بندی و به تبع آن، ساختار هزینه ای متفاوتی دارد که شناخت آن ها برای انتخاب بهترین رویکرد ضروری است.

1. اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت

این روش معمولاً اولین گام و سریع ترین راه برای مطالبه مهریه است، به خصوص اگر سند ازدواج رسمی باشد و زوج اموال مشخص و قابل توقیفی داشته باشد. مراحل کلی شامل موارد زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ازدواج: زوجه با در دست داشتن اصل سند ازدواج و مدارک شناسایی، به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه می کند.
2. صدور و ابلاغ اجراییه: سردفتر اجراییه را صادر و به اداره ثبت محل ارسال می کند و زوج از طریق پست سفارشی مطلع می شود.
3. اجرای مفاد اجراییه: اگر زوج ظرف 10 روز پس از ابلاغ اجراییه، مهریه را پرداخت نکند یا ترتیبی برای پرداخت ندهد، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال وی را از طریق اداره ثبت مطرح کند.

تمرکز بر هزینه ها در این روش: در این مسیر، اصلی ترین هزینه، همان «نیم عشر دولتی» است که معادل 5 درصد از ارزش مهریه بوده و پس از اجرای موفقیت آمیز و وصول مهریه، از اموال زوج کسر می شود. در نتیجه، بار مالی اولیه بر عهده زوجه بسیار کمتر است و در اغلب موارد، هزینه ای جز ثبت اولیه دادخواست (حدود 63 هزار تومان) تا زمان اجرای حکم به عهده او نیست. حتی اگر زوج ظرف 20 روز از ابلاغ اجراییه، مهریه را بپردازد یا با زوجه به توافق برسد، از پرداخت هزینه های اجرایی (نیم عشر) معاف خواهد شد.

مزایا و معایب از نظر هزینه و زمان:

• مزایا: بار مالی اولیه برای زوجه بسیار کم است. سرعت عمل بیشتر، به خصوص در صورت وجود اموال قابل توقیف. عدم نیاز به حضور وکیل در تمام مراحل.
• معایب: در صورتی که زوج اموال مشخصی نداشته باشد یا اموال او در دسترس نباشد، این روش ممکن است بی نتیجه بماند و زوجه مجبور به طی مسیر دادگاه شود.

2. اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه

در صورتی که اجرای مهریه از طریق اداره ثبت موفقیت آمیز نباشد یا در موارد خاصی که مستقیماً باید به دادگاه مراجعه کرد (مثلاً اگر سند ازدواج رسمی نباشد یا زوج در خارج از کشور باشد)، زوجه می تواند از طریق مراجع قضایی اقدام کند. مراحل کلی شامل موارد زیر است:

1. اخذ گواهی عدم حصول نتیجه از اداره ثبت: اگر اداره ثبت نتواند ظرف دو ماه اموال زوج را شناسایی و توقیف کند یا ظرف شش ماه مهریه را اجرا کند، زوجه می تواند گواهی عدم حصول نتیجه را دریافت کرده و به دادگاه مراجعه کند.
2. ثبت دادخواست در دادگاه: زوجه دادخواست مطالبه مهریه را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارائه می دهد.
3. رسیدگی قضایی و صدور حکم: دادگاه به پرونده رسیدگی کرده و در صورت احراز حقانیت زوجه، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
4. اجرای حکم دادگاه: پس از قطعی شدن حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا مهریه وصول گردد.

تمرکز بر هزینه ها در این روش: در این مسیر، زوجه باید هزینه دادرسی را در ابتدای کار پرداخت کند که بر اساس درصدی از ارزش مهریه محاسبه می شود (2.5% تا 5.5% بسته به مبلغ و مرحله). علاوه بر آن، هزینه نیم عشر دولتی نیز پس از اجرای حکم توسط اجرای احکام از زوج اخذ خواهد شد. حق الوکاله وکیل نیز می تواند بخش قابل توجهی از هزینه ها را شامل شود.

مزایا و معایب از نظر هزینه و زمان:

• مزایا: امکان پیگیری حتی در صورت عدم وجود اموال مشخص از سوی زوج (با استفاده از سایر روش ها مانند جلب یا حکم تقسیط). قدرت قضایی بیشتر برای پیگیری.
• معایب: بار مالی اولیه بیشتر برای زوجه (به دلیل پرداخت هزینه دادرسی). طولانی تر بودن روند رسیدگی در مقایسه با اجرای ثبت.

نتیجه گیری مقایسه ای: کدام روش کم هزینه تر است؟

با توجه به توضیحات فوق، از نظر بار مالی اولیه برای زوجه، اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت در ابتدا کم هزینه تر است. دلیل اصلی این امر این است که نیم عشر دولتی که بخش عمده ای از هزینه های اجرایی است، در این روش از زوج دریافت می شود و زوجه تنها مبلغ ناچیزی بابت ثبت اولیه دادخواست می پردازد. در حالی که در مسیر دادگاه، زوجه موظف به پرداخت درصد قابل توجهی از مهریه به عنوان هزینه دادرسی در ابتدای کار است. البته باید توجه داشت که در صورت عدم توانایی اداره ثبت در وصول مهریه، زوجه نهایتاً مجبور به مراجعه به دادگاه خواهد شد و در آن صورت، هزینه های دادرسی نیز به او تحمیل می گردد.

استراتژی هایی برای مدیریت و کاهش هزینه های اجرای مهریه

پرداخت هزینه های قانونی و دادرسی، می تواند برای بسیاری از افراد، به ویژه زنان فاقد تمکن مالی کافی، چالش برانگیز باشد. با این حال، قانون گذار راه حل هایی برای مدیریت و کاهش این هزینه ها پیش بینی کرده است. آگاهی از این استراتژی ها، می تواند به زوجه کمک کند تا با کمترین فشار مالی، حق قانونی خود را مطالبه کند.

1. دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

یکی از مهم ترین راهکارهایی که قانون برای حمایت از افراد ناتوان از پرداخت هزینه های دادرسی پیش بینی کرده، ارائه دادخواست اعسار است. «اعسار» به معنای عدم تمکن مالی فرد برای پرداخت هزینه های مربوط به دعوای حقوقی است. این دادخواست می تواند هم برای زوج و هم برای زوجه مطرح شود:

• تعریف اعسار و شرایط آن: زوجه ای که توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را ندارد، می تواند هم زمان با دادخواست مهریه یا قبل از آن، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را به دادگاه ارائه دهد. برای اثبات اعسار، فرد باید مدارکی دال بر عدم تمکن مالی خود ارائه کند.
• نحوه ارائه دادخواست اعسار: مدارک لازم برای دادخواست اعسار شامل فیش حقوقی (در صورت وجود)، صورتحساب های بانکی، استشهادیه محلی (گواهی حداقل دو نفر از افراد مطلع که شهادت دهند خواهان فاقد تمکن مالی است) و فهرست اموال فرد می باشد. این دادخواست نیز در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه ارجاع می شود.
• نتایج اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه می تواند یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ کند:
  • معافیت موقت: زوجه به طور موقت از پرداخت هزینه دادرسی معاف شده و پرداخت آن به زمان اجرای حکم و وصول مهریه موکول می گردد. در این صورت، پس از دریافت مهریه، دادگاه هزینه دادرسی را از سهم زوجه کسر خواهد کرد.
  • تقسیط: در مواردی، دادگاه پرداخت هزینه دادرسی را به صورت اقساطی تعیین می کند.
  • تبدیل به عندالاستطاعه: در شرایط خاص، ممکن است دادگاه مهریه را از حالت عندالمطالبه به عندالاستطاعه تبدیل کند که در این صورت، پرداخت آن منوط به توانایی مالی زوج خواهد بود.

این راهکار برای زنانی که در وضعیت مالی دشواری قرار دارند و قادر به پرداخت هزینه های اولیه دادرسی نیستند، بسیار حیاتی و مهم است و اطمینان می دهد که هیچ زنی به دلیل فقر مالی از حق قانونی خود محروم نخواهد ماند.

2. مصالحه و سازش

مصالحه و سازش بین زوجین، همواره بهترین و کم هزینه ترین راه برای حل و فصل اختلافات است. مذاکره برای رسیدن به توافق می تواند به طور چشمگیری هزینه های حقوقی را کاهش دهد، زیرا از طولانی شدن فرآیند دادرسی و درگیر شدن در مراحل متعدد قضایی جلوگیری می کند. در این راه، نقش وکیل در مذاکرات برای سازش بسیار پررنگ است. وکیل متخصص می تواند با مدیریت صحیح مذاکرات، شرایط مناسبی را برای توافق طرفین فراهم آورد و از تحمیل هزینه های سنگین دادرسی و اجرایی جلوگیری کند.

3. انتخاب هوشمندانه وکیل

همانطور که پیش تر اشاره شد، حق الوکاله وکیل می تواند بخش قابل توجهی از هزینه ها باشد. با این حال، انتخاب یک وکیل هوشمند و باتجربه، نه تنها به نتایج بهتر منجر می شود، بلکه می تواند به مدیریت هزینه ها نیز کمک کند:

• مشاوره اولیه برای تخمین هزینه ها: در جلسه مشاوره اولیه، می توانید از وکیل در مورد تمامی هزینه های احتمالی و برآورد تقریبی آن ها سوال کنید تا برنامه ریزی مالی دقیق تری داشته باشید.
• توافق بر سر حق الوکاله: با وکیل خود در مورد نحوه پرداخت حق الوکاله (مانند پرداخت درصدی از مهریه پس از وصول، اقساطی یا مبلغ ثابت) به توافق برسید. این انعطاف پذیری می تواند بار مالی اولیه را کاهش دهد.

انتخاب وکیلی که علاوه بر تخصص، در مدیریت هزینه و ارائه راهکارهای عملی نیز مهارت داشته باشد، می تواند در کاهش بار مالی کلی پرونده بسیار مؤثر باشد.

نکات حقوقی مهم و مرتبط با هزینه ها در پرونده مهریه

آگاهی از جنبه های حقوقی جدید و مرتبط با هزینه ها، به افراد کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری در خصوص مطالبه مهریه بگیرند. قوانین مربوط به مهریه در طول زمان تغییراتی داشته اند که هر یک تأثیرات خاص خود را بر فرآیند و هزینه ها می گذارند.

1. قانون جدید مهریه و تاثیر آن بر هزینه ها

قانون حمایت خانواده مصوب 1391، در خصوص مهریه تغییرات مهمی را اعمال کرده است که اصلی ترین آن محدودیت 110 سکه تمام بهار آزادی برای اعمال ضمانت اجرای جلب (زندان) است. این به معنای آن است که:

• محدودیت 110 سکه برای جلب: اگر مهریه تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی است. یعنی زوج در صورت عدم پرداخت و عدم معرفی اموال کافی، می تواند جلب و زندانی شود. اما در خصوص مازاد بر 110 سکه، فقط ملائت زوج (توانایی مالی) ملاک پرداخت است و امکان جلب او برای مبالغ بیش از این سقف وجود ندارد.
• تاثیر بر طولانی شدن فرآیند و افزایش هزینه های جانبی: این محدودیت می تواند باعث شود که زوج برای مابقی مهریه (مازاد بر 110 سکه) به راحتی اعلام اعسار کند و این موضوع فرآیند وصول مهریه را طولانی تر نماید. طولانی شدن فرآیند نیز به نوبه خود می تواند منجر به افزایش هزینه های جانبی مانند ایاب و ذهاب، فتوکپی و نیاز به مشاوره های حقوقی بیشتر شود.
• محاسبه مهریه به نرخ روز: طبق تبصره ماده 1082 قانون مدنی، چنانچه مهریه وجه رایج (پول) باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد (که توسط بانک مرکزی تعیین می شود) محاسبه و پرداخت خواهد شد. این امر در مورد سکه نیز به همین نحو است و ارزش روز مهریه ملاک محاسبه قرار می گیرد، که مستقیماً بر میزان هزینه های دادرسی (که درصدی از ارزش مهریه است) تأثیر می گذارد.

2. زمان بندی پرداخت هزینه ها

آگاهی از زمان بندی پرداخت هزینه ها، برای برنامه ریزی مالی ضروری است:

• هزینه های اولیه: هزینه ثبت دادخواست و در صورت لزوم، بخشی از حق الوکاله وکیل، معمولاً در ابتدای فرآیند و پیش از هر اقدامی باید پرداخت شود.
• هزینه های دادرسی: این هزینه ها در صورت مراجعه به دادگاه، در زمان ثبت دادخواست اصلی دریافت می گردند، مگر اینکه دادخواست اعسار پذیرفته شود.
• هزینه های اجرایی (نیم عشر): این مبلغ پس از صدور اجراییه و در مرحله اجرا، و از محل اموال زوج یا مبلغ وصول شده از او اخذ می شود.

3. قابلیت مطالبه هزینه ها از زوج

یکی از دغدغه های اصلی خواهان (زوجه)، این است که آیا هزینه هایی که پرداخت کرده، قابل بازگشت از زوج است یا خیر:

• هزینه های قابل مطالبه: «هزینه دادرسی»، «نیم عشر دولتی» و «هزینه کارشناسی» در صورتی که زوجه در دعوا پیروز شود، قابل مطالبه از زوج است. این هزینه ها به عنوان بخشی از خسارات دادرسی یا هزینه های اجرایی، به حکم دادگاه یا اداره ثبت از زوج دریافت و به زوجه بازگردانده می شوند.
• حق الوکاله وکیل: در اکثر موارد، حق الوکاله وکیل جزو خسارات قابل مطالبه از خوانده محسوب نمی شود، مگر در شرایط خاص و توافق طرفین یا در مواردی که قانون صراحتاً اجازه دهد. بنابراین، زوجه باید این هزینه را به عنوان یک هزینه شخصی و سرمایه گذاری برای پرونده خود در نظر بگیرد.

4. مدارک لازم برای به اجرا گذاشتن مهریه (مرور سریع)

برای شروع فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه، مدارک اصلی زیر لازم است:

• اصل سند ازدواج (عقدنامه رسمی)
• اصل شناسنامه زوجه
• اصل کارت ملی زوجه
• در صورت اقدام از طریق اداره ثبت و عدم حصول نتیجه، گواهی عدم حصول نتیجه از اداره ثبت.

این مدارک، اساس تشکیل پرونده در هر دو مسیر اداره ثبت یا دادگاه هستند و بدون آنها، امکان شروع فرآیند وجود ندارد.

سوالات متداول

هزینه به اجرا گذاشتن 100 سکه مهریه چقدر می شود؟

برای محاسبه دقیق هزینه به اجرا گذاشتن 100 سکه مهریه، ابتدا باید ارزش روز 100 سکه تمام بهار آزادی را مشخص کرد. فرض کنید هر سکه 40 میلیون تومان باشد، بنابراین ارزش مهریه 4,000,000,000 تومان (چهار میلیارد تومان) خواهد بود.

اگر از طریق دادگاه اقدام شود:

1. هزینه ثبت دادخواست: حدود 63,000 تومان (ثابت).

2. هزینه دادرسی (مرحله بدوی): چون ارزش مهریه بالای 20 میلیون تومان است، 3.5% از 4 میلیارد تومان محاسبه می شود که معادل 140,000,000 تومان (140 میلیون تومان) خواهد بود.

3. نیم عشر دولتی: 5% از 4 میلیارد تومان، معادل 200,000,000 تومان (200 میلیون تومان) که از زوج دریافت می شود.

4. حق الوکاله وکیل: این مبلغ توافقی است و می تواند بخش قابل توجهی باشد، مثلاً از 5 تا 15 درصد ارزش پرونده متغیر باشد. فرض کنید 7 درصد ارزش مهریه باشد، حدود 280,000,000 تومان (280 میلیون تومان).

بنابراین، هزینه های اولیه پرداخت شده توسط زوجه حدود 140,063,000 تومان (140 میلیون و 63 هزار تومان) خواهد بود که حق الوکاله وکیل به آن اضافه می شود. نیم عشر و هزینه دادرسی در نهایت از زوج قابل مطالبه است.

آیا بدون وکیل هم می توان مهریه را اجرا گذاشت؟

بله، اجرا گذاشتن مهریه بدون وکیل از نظر قانونی امکان پذیر است. زوجه می تواند شخصاً به دفترخانه ازدواج (برای صدور اجراییه) یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای ثبت دادخواست در دادگاه) مراجعه کند. با این حال، باید توجه داشت که فرآیندهای حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارند و بدون دانش کافی، ممکن است زمان بر، استرس زا و حتی منجر به اشتباهاتی شود که به ضرر خواهان تمام شود. حضور وکیل متخصص می تواند با تسریع فرآیند، ارائه مشاوره های حقوقی دقیق و دفاع حرفه ای، شانس موفقیت و وصول مهریه را افزایش دهد و از تحمیل هزینه های ناشی از طولانی شدن دعوا جلوگیری کند.

در چه صورت از پرداخت هزینه های دادرسی مهریه معاف می شویم؟

شما می توانید با ارائه دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مهریه، از پرداخت این هزینه ها معاف شوید. شرایط اصلی شامل اثبات عدم تمکن مالی برای پرداخت هزینه ها است. برای این منظور، باید مدارکی مانند فیش حقوقی (در صورت نداشتن شغل ثابت)، صورتحساب های بانکی، استشهادنامه محلی (گواهی حداقل دو نفر مطلع) و لیست دارایی ها را به دادگاه ارائه دهید. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه می تواند شما را به طور موقت از پرداخت معاف کند و پرداخت هزینه ها را به زمان وصول مهریه موکول کند، یا دستور به تقسیط هزینه ها دهد. همچنین، افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و مددجویان سازمان بهزیستی کشور به طور دائم از پرداخت هزینه های دادرسی معاف هستند.

آیا هزینه وکیل مهریه به عهده مرد است؟

خیر، معمولاً هزینه حق الوکاله وکیل مهریه بر عهده مرد نیست و جزو خسارات دادرسی قابل مطالبه از زوج محسوب نمی شود. این هزینه را معمولاً خواهان (زوجه) باید پرداخت کند. البته، در برخی شرایط خاص، مانند وجود توافق بین زوجین بر سر پرداخت حق الوکاله یا در مواردی که قانون صراحتاً اجازه دهد، ممکن است این هزینه از زوج مطالبه شود. اما به طور کلی، زوجه باید این هزینه را به عنوان یک سرمایه گذاری برای پیشبرد پرونده خود در نظر بگیرد.

آیا هزینه توقیف اموال جداگانه محاسبه می شود؟

هزینه توقیف اموال به طور مستقیم به عنوان یک هزینه جداگانه در مراحل اولیه محاسبه نمی شود، بلکه جزئی از فرآیند اجرای مهریه است. در واقع، پس از صدور اجراییه (چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه) و عدم پرداخت مهریه توسط زوج، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال وی را مطرح کند. هزینه های مربوط به این مرحله، مانند هزینه ارزیابی اموال توسط کارشناس رسمی، در صورت لزوم، جزو هزینه های اجرایی محسوب می شود. نیم عشر دولتی که 5% از ارزش مهریه است، خود به نوعی هزینه اجرایی است و تمامی اقدامات مربوط به شناسایی و توقیف اموال را پوشش می دهد و از زوج دریافت خواهد شد. اگر اقدامات توقیف اموال نیازمند انتشار آگهی یا اقدامات خاص دیگر باشد، این هزینه ها نیز معمولاً از محل اموال زوج کسر می شوند یا در ابتدا توسط زوجه پرداخت شده و سپس از زوج دریافت می گردد.

در نهایت، فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه، پیچیدگی های حقوقی و مالی خاص خود را دارد که مستلزم آگاهی دقیق و برنامه ریزی هوشمندانه است. از هزینه های ثابت ثبت دادخواست گرفته تا درصدهای متغیر دادرسی، نیم عشر دولتی و حق الوکاله وکیل، تمامی این موارد باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند. آشنایی با استراتژی هایی نظیر دادخواست اعسار، می تواند بار مالی اولیه را برای زنان کاهش دهد. با توجه به تأثیر قانون جدید مهریه و محدودیت 110 سکه بر فرآیندها، کسب اطلاعات به روز اهمیت دوچندانی می یابد. توصیه می شود که همواره پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کرده تا با ارزیابی دقیق شرایط خاص پرونده شما، بهترین و کم هزینه ترین مسیر برای مطالبه حق مهریه اتخاذ شود و از تحمیل هزینه های اضافی و طولانی شدن فرآیند جلوگیری به عمل آید.