اظهارنامه استرداد مال امانی

اظهارنامه استرداد مال امانی، سندی حقوقی است که به مالک امکان می دهد به صورت رسمی و قانونی از امین (متصرف مال) درخواست بازگرداندن مال امانی خود را داشته باشد و آن را پیش درآمدی برای طرح دعوای حقوقی یا کیفری قرار دهد. این اقدام اولیه، به عنوان یک هشدار جدی و مستندسازی مطالبه، نقش کلیدی در فرآیند بازپس گیری مال ایفا می کند.

در روابط اجتماعی و اقتصادی، افراد ممکن است اموال خود را به دلایل مختلف به دیگری بسپارند. این سپردن مال می تواند در قالب های حقوقی گوناگونی چون ودیعه، عاریه، رهن یا حتی به صورت شفاهی صورت پذیرد. زمانی که متصرف (امین) از استرداد مال خودداری می کند، مالک با چالش های حقوقی مواجه می شود. در چنین شرایطی، اظهارنامه استرداد مال امانی به عنوان یک ابزار قانونی مهم، راهکاری رسمی برای مطالبه مال و فراهم آوردن زمینه برای اقدامات قضایی بعدی محسوب می شود. این مقاله به بررسی جامع اظهارنامه استرداد مال امانی، از مفهوم آن تا نحوه تنظیم، ارسال و گام های پس از آن، به منظور توانمندسازی افراد برای پیگیری حقوقی اموالشان می پردازد.

۱. مال امانی چیست و چه تفاوتی با سایر اموال دارد؟

در نظام حقوقی ایران، اموال به دو دسته کلی منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند. اموال منقول، بر خلاف اموال غیرمنقول (مانند زمین و خانه)، اشیائی هستند که قابلیت جابجایی از محلی به محل دیگر را دارند، بدون آنکه به خود مال یا محل آن آسیبی وارد شود. خودرو، طلا، لوازم خانگی، اسناد و اوراق بهادار، و وجه نقد نمونه هایی از اموال منقول هستند.

۱.۱. تبیین مفهوم امانت در حقوق ایران

مفهوم امانت در حقوق ایران، به حالتی اشاره دارد که شخصی مال متعلق به دیگری را با اذن مالک و تحت یکی از عقود معین یا شبه عقود، در تصرف خود دارد و موظف به نگهداری و بازگرداندن آن در زمان مقتضی است. رایج ترین انواع عقود امانی عبارتند از:

• ودیعه (امانت): عقدی که به موجب آن، شخصی مال خود را به دیگری می سپارد تا آن را مجاناً نگهداری کند. (ماده ۶۰۷ قانون مدنی)
• عاریه (قرض برای استفاده): عقدی که به موجب آن، مالی به دیگری داده می شود تا از آن مجاناً استفاده کند و سپس عین مال را مسترد نماید. (ماده ۶۳۵ قانون مدنی)
• رهن: عقدی که به موجب آن، مدیون مالی را برای وثیقه دین خود به طلبکار می دهد. (ماده ۷۷۱ قانون مدنی)
• اجاره: هرچند اجاره عقد تملیک منفعت است، اما عین مستاجره به صورت امانت در دست مستاجر است و باید در پایان مدت اجاره مسترد شود. (ماده ۴۹۳ قانون مدنی)

نکته مهم این است که در تمام این موارد، تصرف امین بر مال، با اجازه و رضایت مالک صورت گرفته است.

۱.۲. تفاوت مال امانی با مال غصبی یا سرقتی

تفاوت اساسی مال امانی با مال غصبی یا سرقتی در نحوه تصرف اولیه است. در مال امانی، تصرف اولیه با رضایت و اذن مالک آغاز می شود، حتی اگر در ادامه امین از استرداد آن خودداری کند. اما در مال غصبی (مانند تصرف عدوانی یا غصب) یا مال سرقتی، تصرف از ابتدا بدون اذن و برخلاف رضایت مالک بوده و مبنای قانونی ندارد. این تفاوت در مبنای حقوقی، در نوع دعوا و ادله اثبات دعوا تاثیر بسزایی دارد.

۱.۳. وظایف و مسئولیت های قانونی امین

امین در قبال مال امانی، وظایف و مسئولیت های قانونی مشخصی دارد. مهمترین این وظایف عبارتند از:

1. نگهداری از مال به نحو متعارف: امین باید مال امانی را به طریقی نگهداری کند که معمولاً از مال خود نگهداری می کند یا طبق عرف و شرایط معین.
2. استرداد مال در زمان مقتضی: اصلی ترین وظیفه امین، بازگرداندن عین مال در زمان درخواست مالک یا در پایان مدت قرارداد است.
3. عدم تصرف برخلاف اذن مالک: امین حق ندارد بدون اجازه مالک، در مال تصرفی غیر از آنچه اذن داده شده است، انجام دهد (مانند فروش، اجاره یا استفاده شخصی در مواردی که مجاز نیست).

در صورت تخلف از این وظایف و عدم استرداد مال، امین مسئول جبران خسارات وارده به مال خواهد بود و در شرایط خاصی که قصد سوء نیز وجود داشته باشد، ممکن است عمل وی مصداق جرم خیانت در امانت قرار گیرد.

۲. اظهارنامه استرداد مال امانی: چرا ارسال آن ضروری است؟

اظهارنامه، ابزاری رسمی و قانونی برای ابلاغ یک خواسته یا هشدار به طرف مقابل است. ارسال اظهارنامه استرداد مال امانی پیش از هر اقدام قضایی، نه تنها ضروری است بلکه می تواند مزایای حقوقی متعددی برای مالک به همراه داشته باشد.

۲.۱. اثبات مطالبه رسمی مال توسط مالک (مستندسازی)

یکی از مهمترین دلایل ارسال اظهارنامه، مستندسازی مطالبه مال است. در بسیاری از موارد، اختلافات بر سر اموال امانی با درخواست های شفاهی آغاز می شود. اما درخواست شفاهی در دادگاه، فاقد اعتبار اثباتی کافی است. اظهارنامه، سندی رسمی و قابل استناد است که نشان می دهد مالک به صورت قانونی و در تاریخ مشخص، مال خود را از متصرف مطالبه کرده است. این سند به عنوان یک دلیل محکم در مراحل بعدی دادرسی قابل ارائه است.

۲.۲. فراهم آوردن زمینه برای طرح دعوای خیانت در امانت

نقش اظهارنامه در دعوای خیانت در امانت بسیار حیاتی است. طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت زمانی محقق می شود که مالی به کسی سپرده شده باشد و او آن را به ضرر مالک، تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال کند. برای اثبات سوء نیت امین و تحقق جرم خیانت در امانت، مطالبه قبلی مال توسط مالک و امتناع امین از استرداد آن، از جمله ارکان ضروری است.

ارسال اظهارنامه استرداد مال امانی، به طور قطعی ثابت می کند که مالک، مال خود را مطالبه کرده و امین با وجود این مطالبه، از استرداد آن خودداری نموده است. این عمل، می تواند سوء نیت امین را در دادگاه کیفری تقویت و زمینه را برای محکومیت وی به جرم خیانت در امانت فراهم آورد.

۲.۳. ایجاد فرصتی برای حل و فصل مسالمت آمیز و پیشگیری از دعوای دادگاهی

گاهی اوقات، متصرف ممکن است از جدیت مالک برای بازپس گیری مال آگاه نباشد یا به دلایل غیرحقوقی از استرداد مال خودداری کند. ارسال اظهارنامه، یک هشدار رسمی و قاطع است که می تواند متصرف را به بازگرداندن مال ترغیب کند. این اقدام، فرصتی را برای حل و فصل مسالمت آمیز و پیشگیری از ورود به فرایند طولانی و پرهزینه دادرسی قضایی فراهم می آورد. بسیاری از افراد با دریافت یک اظهارنامه رسمی، از عواقب حقوقی و کیفری مطلع شده و به استرداد مال اقدام می کنند.

۲.۴. تعیین مهلت قانونی برای امین جهت استرداد

در اظهارنامه، مالک می تواند مهلت معقولی را برای امین جهت استرداد مال تعیین کند. این تعیین مهلت، به امین فرصت می دهد تا در این بازه زمانی مشخص، به تعهد خود عمل کند. عدم استرداد مال در مهلت تعیین شده در اظهارنامه، می تواند به عنوان قرینه ای بر قصد امین برای عدم بازگرداندن مال تلقی شود و مستند محکمتری برای اقدامات حقوقی و کیفری بعدی باشد.

۲.۵. هشدار رسمی به متصرف از عواقب عدم استرداد

اظهارنامه، نه تنها یک مطالبه رسمی است، بلکه یک هشدار حقوقی نیز محسوب می شود. در متن اظهارنامه، مالک می تواند صراحتاً به متصرف اعلام کند که در صورت عدم استرداد مال در مهلت مقرر، اقدامات قانونی بعدی شامل طرح دعوای حقوقی (استرداد مال) و/یا شکایت کیفری (خیانت در امانت) را آغاز خواهد کرد. این هشدار رسمی، می تواند تاثیر روانی و حقوقی قابل توجهی بر متصرف داشته باشد و او را وادار به رعایت قانون نماید.

۳. شرایط قانونی لازم برای تنظیم و ارسال اظهارنامه استرداد مال امانی

برای اینکه اظهارنامه استرداد مال امانی از اعتبار حقوقی لازم برخوردار باشد و در مراجع قضایی مورد استناد قرار گیرد، باید شرایط قانونی خاصی احراز شود. این شرایط اساساً بر اثبات رابطه امانی و عدم استرداد مال توسط امین تاکید دارند.

۳.۱. اثبات مالکیت اظهارکننده بر مال

اولین و اصلی ترین شرط برای طرح هرگونه دعوایی در خصوص مال، اثبات مالکیت خواهان (اظهارکننده) بر آن مال است. اظهارکننده باید بتواند به واسطه اسناد، مدارک، شهادت شهود یا هر دلیل اثباتی دیگر، مالکیت خود را بر مال امانی اثبات کند. این مدارک می تواند شامل فاکتور خرید، سند رسمی یا عادی، قولنامه، سند هبه، یا حتی شهادت مطلعین باشد.

۳.۲. اثبات امانی بودن تصرف خوانده

پس از اثبات مالکیت، اظهارکننده باید ثابت کند که تصرف خوانده (اظهارشونده) بر مال، به صورت امانی بوده است. این اثبات می تواند از طریق ارائه مستنداتی مانند قرارداد ودیعه، قرارداد عاریه، رسید تحویل مال امانی، پیامک ها، ایمیل ها یا شهادت شهود مبنی بر نحوه و شرایط امانت سپاری صورت گیرد. مهم است که نشان داده شود مال با رضایت مالک و به قصد نگهداری یا استفاده معین به متصرف سپرده شده است.

۳.۳. وجود مال و قابلیت استرداد آن

برای طرح دعوای استرداد، عین مال باید وجود داشته باشد و قابل استرداد باشد. اگر مال تلف شده یا از بین رفته باشد، موضوع دعوا از استرداد عین مال به مطالبه مثل یا قیمت آن تغییر خواهد یافت. اظهارنامه استرداد در مورد مالی که عین آن موجود نیست، معنایی ندارد. همچنین، مال باید مشخص و معین باشد تا امین بداند چه چیزی را باید مسترد کند و دادگاه در صورت لزوم، حکم به استرداد چه مالی صادر کند.

۳.۴. مطالبه قبلی مال و امتناع متصرف

در نهایت، باید احراز شود که مالک قبلاً (به صورت شفاهی یا کتبی) مال خود را از امین مطالبه کرده و امین از استرداد آن خودداری نموده است. اظهارنامه، خود به عنوان یک مستند رسمی برای مطالبه محسوب می شود و عدم استرداد پس از ابلاغ آن، دلیل محکمی بر امتناع متصرف است. این مطالبه و امتناع، پیش نیاز مهمی برای طرح دعاوی حقوقی و به ویژه کیفری خیانت در امانت است.

۴. راهنمای گام به گام تنظیم اظهارنامه استرداد مال امانی

تنظیم صحیح اظهارنامه، نقش حیاتی در موفقیت اقدامات حقوقی بعدی دارد. دقت در جزئیات و رعایت اصول حقوقی در نگارش اظهارنامه، از هرگونه ابهام یا تفسیر نادرست جلوگیری می کند.

۴.۱. بخش های اصلی اظهارنامه

هر اظهارنامه رسمی شامل بخش های استاندارد و مشخصی است که باید به دقت تکمیل شوند:

1. مشخصات اظهارکننده:
   • نام، نام خانوادگی، نام پدر
   • کد ملی
   • آدرس دقیق و کامل (محل اقامت)
   • شماره تماس (اختیاری اما مفید)
2. مشخصات اظهارشونده:
   • نام، نام خانوادگی، نام پدر
   • کد ملی (در صورت اطلاع)
   • آدرس دقیق و کامل (محل اقامت یا کار)
3. موضوع اظهارنامه:

   باید به صورت صریح و روشن ماهیت درخواست را مشخص کند. مانند: «استرداد مال امانی (نوع مال)»، «مطالبه مال منقول امانی و اخطار قانونی».

4. خلاصه اظهارات:

   این بخش قلب اظهارنامه است و باید شرح کامل واقعه را شامل شود. در این قسمت به نکات زیر توجه کنید:

   • نحوه امانت سپاری: توضیح دهید مال چگونه و تحت چه عنوانی (ودیعه، عاریه، رهن و…) به اظهارشونده سپرده شده است.
   • زمان و مکان: تاریخ دقیق امانت سپاری و مکان آن را ذکر کنید.
   • مشخصات دقیق مال: جزئیات کامل مال امانی از قبیل نوع، مدل، رنگ، شماره سریال (در صورت وجود)، برند، ارزش تقریبی و هر علامت شناسایی دیگر را بنویسید.
   • مطالبه قبلی: اگر قبلاً به صورت شفاهی یا کتبی (غیررسمی) مال را مطالبه کرده اید، به آن اشاره کنید.
   • امتناع از استرداد: بیان کنید که اظهارشونده با وجود مطالبه شما، از استرداد مال خودداری کرده است.
5. خواسته:

   درخواست صریح خود را برای استرداد مال بیان کنید و مهلتی معقول (مثلاً ۳ تا ۱۰ روز) برای اظهارشونده جهت بازگرداندن مال تعیین نمایید.

6. تهدید به اقدامات قانونی بعدی:

   به اظهارشونده هشدار دهید که در صورت عدم استرداد مال در مهلت مقرر، ناچار به طرح دعوای حقوقی (استرداد مال) و/یا شکایت کیفری (خیانت در امانت) در مراجع قضایی خواهید بود و کلیه هزینه ها و تبعات قانونی بر عهده وی خواهد بود.

۴.۲. نکات کلیدی در نگارش متن اظهارنامه

برای افزایش اثربخشی اظهارنامه، رعایت نکات زیر در نگارش متن اهمیت دارد:

• دقت در بیان جزئیات مال: هرچه مشخصات مال دقیق تر باشد، ابهام کمتر و اثبات آن آسان تر است. ذکر شماره سریال برای لوازم الکترونیکی یا شماره پلاک برای خودرو ضروری است.
• لحن رسمی و حقوقی: از به کار بردن الفاظ توهین آمیز، عصبانی یا غیرحقوقی جداً پرهیز کنید. لحن باید مودبانه اما قاطع و رسمی باشد.
• ذکر مستندات: اگر قرارداد کتبی، رسید، پیامک یا شاهدانی برای اثبات امانی بودن مال دارید، به آن ها در متن اظهارنامه اشاره کنید و اعلام کنید که فتوکپی آن ها ضمیمه اظهارنامه است.
• ضرورت پیوست مدارک: تصویر سند مالکیت (فاکتور خرید، سند خودرو، سند رسمی)، رسید امانت، قرارداد ودیعه یا عاریه و سایر مستندات مربوطه را باید به اظهارنامه پیوست کرد.

۴.۳. چگونگی ارسال اظهارنامه

ارسال اظهارنامه تنها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی امکان پذیر است. مراحل کلی به شرح زیر است:

1. مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
2. ارائه مدارک شناسایی (کارت ملی) و اطلاعات دقیق اظهارکننده و اظهارشونده.
3. ارائه متن اظهارنامه تنظیم شده (می توانید از نمونه های موجود استفاده و آن را شخصی سازی کنید).
4. پیوست کردن مدارک و مستندات اثباتی.
5. پرداخت هزینه ارسال اظهارنامه (این هزینه ها معمولاً بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضاییه تعیین می شوند).
6. دریافت کد رهگیری: پس از ثبت، به شما کد رهگیری داده می شود که برای پیگیری وضعیت ابلاغ اظهارنامه کاربرد دارد.

پس از ثبت در دفتر خدمات قضایی، اظهارنامه از طریق مامور ابلاغ یا پست قضایی به آدرس اظهارشونده ارسال و ابلاغ می گردد. تاریخ ابلاغ و محتوای اظهارنامه، در سامانه قضایی ثبت شده و مستندی رسمی خواهد بود.

۵. نمونه های عملی اظهارنامه استرداد مال امانی

در ادامه سه نمونه اظهارنامه با سناریوهای مختلف ارائه می شود که می توانید با شخصی سازی آن ها، اظهارنامه خود را تنظیم و ارسال کنید.

۵.۱. نمونه ۱: اظهارنامه استرداد مال منقول امانی (عمومی و جامع)

بسمه تعالی

اظهارنامه

مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارشونده]
نام پدر: [نام پدر اظهارشونده]
کد ملی: [کد ملی اظهارشونده (در صورت اطلاع)]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارشونده شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد]

اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
نام پدر: [نام پدر اظهارکننده]
کد ملی: [کد ملی اظهارکننده]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارکننده شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد مال منقول امانی (یک دستگاه لپ تاپ/ مبلغ نقدی و ...) و اخطار قانونی

خلاصه اظهارات:
احتراماً، به موجب این اظهارنامه رسمی و مستند به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، مراتب ذیل رسماً به حضور جنابعالی ابلاغ می گردد:

۱. همانگونه که مستحضرید، اینجانب [نام و نام خانوادگی اظهارکننده]، در تاریخ [تاریخ دقیق امانت سپاری]، یک دستگاه لپ تاپ/مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال پول نقد را به عنوان امانت (ودیعه) به شما سپرده ام.
۲. مشخصات مال امانی به شرح زیر است:
   - نوع مال: لپ تاپ (مثلاً)
   - برند و مدل: [برند و مدل لپ تاپ (مثلاً: Apple MacBook Air M1)]
   - شماره سریال: [شماره سریال لپ تاپ]
   - رنگ: [رنگ لپ تاپ]
   - ارزش تقریبی: [ارزش تقریبی به ریال]
   (در صورت وجه نقد: مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال وجه نقد)
۳. با توجه به اتمام مدت [در صورت وجود مدت] / درخواست اینجانب برای استرداد مال در تاریخ [تاریخ مطالبه شفاهی یا کتبی غیررسمی] / و عدم تمایل اینجانب به ادامه امانت، مکرراً به صورت [شفاهی/پیامکی/تلفنی] از جنابعالی درخواست بازگرداندن مال مذکور را نموده ام.
۴. متاسفانه، علیرغم درخواست های مکرر اینجانب، تاکنون از استرداد مال امانی مذکور خودداری نموده اید، که این امر موجب تضرر و نگرانی اینجانب گردیده است.

خواسته:
لذا بدین وسیله، رسماً و قاطعانه از جنابعالی تقاضا می گردد تا ظرف مدت ۷ (هفت) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد عین مال امانی فوق الذکر (لپ تاپ با مشخصات یاد شده / مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال وجه نقد) به اینجانب در آدرس فوق اقدام نمایید.

اخطار قانونی:
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد مال امانی، اینجانب ناچار خواهم شد جهت احقاق حق و مطالبه مال خود، از طریق مراجع قضایی صالح اقدام به طرح دعوای حقوقی استرداد مال و همچنین شکایت کیفری خیانت در امانت (مستند به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی) نمایم. در این صورت، کلیه هزینه ها و تبعات حقوقی، کیفری و دادرسی بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام و سپاس
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]
امضاء:

پیوست ها:
۱. تصویر فاکتور خرید لپ تاپ/رسید واریز وجه (در صورت وجود)
۲. تصویر پیامک های مطالبه مال (در صورت وجود)
۳. (سایر مستندات اثباتی)

۵.۲. نمونه ۲: اظهارنامه استرداد مال عاریه (با ذکر مدت عاریه)

بسمه تعالی

اظهارنامه

مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارشونده]
نام پدر: [نام پدر اظهارشونده]
کد ملی: [کد ملی اظهارشونده (در صورت اطلاع)]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارشونده شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد]

اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
نام پدر: [نام پدر اظهارکننده]
کد ملی: [کد ملی اظهارکننده]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارکننده شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد مال منقول عاریه (خودرو/ وسیله نقلیه) و اخطار قانونی

خلاصه اظهارات:
احتراماً، به موجب این اظهارنامه رسمی، مراتب ذیل رسماً به حضور جنابعالی ابلاغ می گردد:

۱. همانگونه که مستحضرید، اینجانب در تاریخ [تاریخ دقیق عاریه دادن]، یک دستگاه خودرو با مشخصات ذیل را جهت [هدف عاریه مثلاً: استفاده موقت برای سفر/مدت زمان مشخص] به مدت [مدت عاریه مثلاً: یک ماه] به صورت عاریه و به طور رایگان در اختیار جنابعالی قرار دادم.
۲. مشخصات دقیق خودرو عاریه داده شده عبارت است از:
   - نوع خودرو: [مثلاً: سواری پراید]
   - مدل: [مدل خودرو (مثلاً: ۱۳۹۵)]
   - رنگ: [رنگ خودرو (مثلاً: سفید)]
   - شماره پلاک: [شماره پلاک خودرو]
   - شماره شاسی: [شماره شاسی خودرو (در صورت اطلاع)]
   - شماره موتور: [شماره موتور خودرو (در صورت اطلاع)]
۳. مدت عاریه در تاریخ [تاریخ پایان مدت عاریه] به اتمام رسیده است و اینجانب نیز به خودروی مذکور نیاز مبرم دارم.
۴. علی رغم درخواست های متعدد [شفاهی/تلفنی/پیامکی] اینجانب برای استرداد خودرو پس از اتمام مدت عاریه، متاسفانه تاکنون از بازگرداندن آن خودداری نموده اید، که این امر مصداق تصرف غیرمجاز تلقی می گردد.

خواسته:
لذا بدین وسیله، رسماً و قاطعانه از جنابعالی تقاضا می گردد تا ظرف مدت ۵ (پنج) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد عین خودروی فوق الذکر به اینجانب در آدرس فوق اقدام نمایید.

اخطار قانونی:
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد خودروی عاریه، اینجانب ناچار خواهم شد جهت احقاق حق و مطالبه مال خود، از طریق مراجع قضایی صالح اقدام به طرح دعوای حقوقی استرداد مال منقول و همچنین شکایت کیفری خیانت در امانت (مستند به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی) نمایم. در این صورت، علاوه بر استرداد خودرو، کلیه هزینه ها و خسارات ناشی از تاخیر در استرداد و همچنین هزینه های دادرسی بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام و سپاس
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]
امضاء:

پیوست ها:
۱. تصویر سند مالکیت خودرو
۲. تصویر (در صورت وجود) قرارداد عاریه یا رسید
۳. (سایر مستندات اثباتی)

۵.۳. نمونه ۳: اظهارنامه استرداد جهیزیه (در موارد اختلافات زوجین)

بسمه تعالی

اظهارنامه

مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارشونده (زوج)]
نام پدر: [نام پدر زوج]
کد ملی: [کد ملی زوج (در صورت اطلاع)]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اقامتگاه زوج (محل زندگی سابق مشترک یا جدید)]

اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی اظهارکننده (زوجه)]
نام پدر: [نام پدر زوجه]
کد ملی: [کد ملی زوجه]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اقامتگاه زوجه]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد اقلام جهیزیه متعلق به زوجه و اخطار قانونی

خلاصه اظهارات:
احتراماً، به موجب این اظهارنامه رسمی، مراتب ذیل رسماً به حضور جنابعالی ابلاغ می گردد:

۱. همانگونه که مستحضرید، اینجانبه همسر شرعی و قانونی جنابعالی می باشم که بنا بر عرف و سنت جاری، در تاریخ [تاریخ ازدواج/انتقال جهیزیه]، اقلام جهیزیه مشروحه ذیل را که متعلق به اینجانبه می باشد، به منزل مشترک واقع در آدرس [آدرس منزل مشترک] منتقل نموده و در اختیار شما قرار داده ام.
۲. لیست برخی از اقلام اصلی جهیزیه اینجانبه (که لیست کامل آن ضمیمه می باشد) به شرح زیر است:
   - یک دستگاه یخچال فریزر [برند و مدل]
   - یک دستگاه ماشین لباسشویی [برند و مدل]
   - ست کامل مبلمان [تعداد نفره و رنگ]
   - سرویس کامل آشپزخانه [تعداد پارچه و نوع]
   - (ذکر سایر اقلام مهم و مشخصات آن ها)
۳. با توجه به [دلایل مثلاً: اختلاف بین زوجین و جدایی محل سکونت/اقدام برای طلاق]، اینجانبه مکرراً به صورت [شفاهی/تلفنی/پیامکی] از جنابعالی درخواست بازگرداندن اقلام جهیزیه خود را نموده ام.
۴. متاسفانه، علیرغم درخواست های مکرر اینجانبه، تاکنون از استرداد جهیزیه مذکور خودداری نموده اید، که این امر نقض صریح حقوق مالکانه اینجانبه محسوب می گردد.

خواسته:
لذا بدین وسیله، رسماً و قاطعانه از جنابعالی تقاضا می گردد تا ظرف مدت ۱۰ (ده) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد کلیه اقلام جهیزیه متعلق به اینجانبه (مطابق لیست پیوست) و امکان خروج آن ها از منزل مشترک، به اینجانبه اقدام نمایید.

اخطار قانونی:
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد اقلام جهیزیه، اینجانبه ناچار خواهم شد جهت احقاق حق و مطالبه اموال خود، از طریق مراجع قضایی صالح اقدام به طرح دعوای حقوقی استرداد جهیزیه و همچنین شکایت کیفری خیانت در امانت (مستند به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی) نمایم. در این صورت، علاوه بر استرداد عین جهیزیه، کلیه خسارات وارده بر اموال، هزینه ها و تبعات حقوقی و دادرسی نیز بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام و سپاس
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]
امضاء:

پیوست ها:
۱. لیست کامل اقلام جهیزیه (سیاهه جهیزیه)
۲. تصویر فاکتورهای خرید اقلام (در صورت وجود)
۳. تصویر عقدنامه
۴. (سایر مستندات اثباتی)

۵.۴. راهنمای استفاده از نمونه ها

نمونه های فوق صرفاً قالبی برای تنظیم اظهارنامه شما هستند و باید با اطلاعات دقیق و جزئیات پرونده شما شخصی سازی شوند. هنگام استفاده از نمونه ها، به نکات زیر توجه کنید:

• دقت در مشخصات: تمامی فیلدهای [ ] را با اطلاعات صحیح و کامل خود و اظهارشونده پر کنید.
• توصیف دقیق مال: جزئیات مال را به دقت بنویسید (برند، مدل، شماره سریال، رنگ، ارزش تخمینی).
• ذکر مستندات: به تمامی مدارکی که می توانید برای اثبات امانی بودن مال و مالکیت خود ارائه دهید، در متن اشاره کنید و حتماً آن ها را پیوست اظهارنامه کنید.
• مهلت معقول: مهلتی واقع بینانه و معقول برای استرداد مال تعیین کنید.
• مشاوره حقوقی: در موارد پیچیده یا با ارزش مالی بالا، حتماً قبل از ارسال اظهارنامه با وکیل متخصص مشورت نمایید.

۶. گام های بعدی پس از ارسال اظهارنامه: در صورت استرداد یا عدم استرداد مال

ارسال اظهارنامه پایان کار نیست و بسته به واکنش اظهارشونده، مراحل بعدی متفاوتی در پیش روی مالک خواهد بود.

۶.۱. در صورت استرداد مال

اگر اظهارشونده پس از دریافت اظهارنامه و در مهلت مقرر، مال امانی را مسترد نماید، توصیه می شود جهت جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم یا ادعاهای بعدی، مالک یک اقرارنامه یا رسید استرداد مال تنظیم و از اظهارشونده امضا و اثر انگشت دریافت کند. این سند، به عنوان دلیل بر استرداد مال و پایان اختلاف، حائز اهمیت است.

۶.۲. در صورت عدم استرداد مال

در صورتی که اظهارشونده به اظهارنامه توجهی نکند و مال را در مهلت تعیین شده مسترد ننماید، مالک می تواند اقدامات قضایی خود را آغاز کند. این اقدامات شامل طرح دعوای حقوقی استرداد مال منقول و/یا طرح شکایت کیفری خیانت در امانت است.

طرح دعوای حقوقی استرداد مال منقول

این دعوا با هدف بازپس گیری عین مال از طریق دادگاه حقوقی مطرح می شود. مراحل و مدارک لازم برای این دعوا عبارتند از:

1. تنظیم دادخواست: مالک باید دادخواست استرداد مال منقول را تنظیم و در آن مشخصات خود و خوانده، مشخصات مال، دلایل اثبات مالکیت و امانی بودن مال (از جمله اظهارنامه ابلاغ شده) و خواسته خود را ذکر کند.
2. مدارک لازم: مدارکی مانند فاکتور خرید، سند مالکیت، قرارداد ودیعه یا عاریه، شهادت شهود، و اصل اظهارنامه ابلاغ شده، به عنوان مستندات به دادخواست پیوست می شوند.
3. دادگاه صالح: دادگاه صالح برای رسیدگی به این دعوا، عموماً دادگاه محل اقامت خوانده است. صلاحیت شورای حل اختلاف نیز در صورتی است که ارزش مال مورد مطالبه تا سقف مشخصی (که در زمان نگارش این مقاله ۱۰۰ میلیون تومان است) باشد.

طرح شکایت کیفری خیانت در امانت

در صورتی که علاوه بر عدم استرداد مال، مالک بتواند قصد سوء و نیت مجرمانه امین را نیز ثابت کند (مانند تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال به ضرر مالک)، می تواند شکایت کیفری خیانت در امانت را مطرح کند. شرایط و ادله اثبات این جرم عبارتند از:

1. وجود رابطه امانی: اثبات اینکه مال به یکی از صور قانونی (ودیعه، اجاره، رهن یا برای هر کار با اجرت یا بی اجرت) به امین سپرده شده است.
2. مطالبه مال: اثبات اینکه مالک مال را مطالبه کرده است (اظهارنامه در اینجا نقش حیاتی دارد).
3. عدم استرداد و قصد سوء: اثبات اینکه امین با قصد سوء، مال را تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال کرده است.
4. دادسرای صالح: شکایت کیفری در دادسرای محل وقوع جرم (محل سپردن مال یا محل امتناع از استرداد) مطرح می شود.

انتخاب بین دعوای حقوقی یا کیفری و یا هر دو، بستگی به شرایط پرونده، مستندات موجود و تشخیص وکیل دارد. گاهی طرح همزمان هر دو دعوا، برای اعمال فشار بیشتر بر متصرف و تسریع در روند بازپس گیری مال موثرتر است.

۷. تفاوت های کلیدی: اظهارنامه استرداد مال امانی و دادخواست استرداد مال

اگرچه هر دو ابزاری برای مطالبه حق هستند، اما اظهارنامه و دادخواست تفاوت های بنیادینی دارند که در جدول زیر به صورت مقایسه ای ارائه شده است:

ویژگی	اظهارنامه استرداد مال امانی	دادخواست استرداد مال منقول
ماهیت حقوقی	سند رسمی ابلاغ مطالبه و اخطار	سند رسمی آغاز فرآیند دادرسی و طرح دعوا
هدف اصلی	اعلام رسمی مطالبه، مستندسازی و فراهم آوردن زمینه برای دعوا، حل و فصل مسالمت آمیز	مطالبه قضایی عین مال یا قیمت آن و اخذ حکم از دادگاه
الزام آور بودن	فقط یک هشدار است و به تنهایی الزام آور نیست.	رای دادگاه پس از صدور و قطعیت، برای طرفین الزام آور است.
مرجع رسیدگی	توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ابلاغ می شود و مرجع رسیدگی قضایی ندارد.	توسط دادگاه های حقوقی یا شوراهای حل اختلاف رسیدگی می شود.
هزینه ها	هزینه نسبتاً پایین ابلاغ اظهارنامه.	هزینه دادرسی (بر اساس ارزش خواسته)، هزینه کارشناسی، حق الوکاله (در صورت داشتن وکیل).
آثار قانونی	مستندسازی مطالبه، اثبات تاریخ مطالبه، ایجاد پیش شرط برای خیانت در امانت.	صدور حکم قضایی، امکان اجرای حکم، اعاده وضعیت سابق.
نقش در دعوای خیانت در امانت	بسیار مهم و غالباً ضروری برای اثبات مطالبه و سوء نیت امین.	خود دعوای حقوقی است و ربط مستقیمی به اثبات ارکان جرم خیانت در امانت ندارد (مگر به عنوان قرینه).

همانطور که مشاهده می شود، اظهارنامه گامی مقدماتی و پیشگیرانه است، در حالی که دادخواست، خود شروع یک فرآیند قضایی پیچیده تر با هدف اخذ حکم قضایی است. ارسال اظهارنامه اغلب به عنوان یک پیش نیاز منطقی و حقوقی برای دادخواست استرداد مال و به ویژه شکایت کیفری خیانت در امانت توصیه می شود.

نتیجه گیری

اظهارنامه استرداد مال امانی یک ابزار حقوقی کارآمد و ضروری برای هر فردی است که با چالش بازپس گیری مال امانی خود مواجه شده است. این سند رسمی نه تنها به عنوان یک هشدار جدی به متصرف عمل می کند، بلکه مطالبه مالک را به صورت مستند و قابل استناد در مراجع قضایی ثبت می نماید. نقش این اظهارنامه در فراهم آوردن زمینه برای طرح دعاوی حقوقی استرداد مال و به ویژه اثبات سوء نیت در شکایت کیفری خیانت در امانت، غیرقابل انکار است. دقت در تنظیم جزئیات، پیوست کردن مدارک اثباتی و رعایت مراحل قانونی ارسال، از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، با درک صحیح از کارکرد اظهارنامه استرداد مال امانی و آگاهی از گام های بعدی، افراد می توانند با اطمینان و آگاهی کامل برای احقاق حقوق خود و بازپس گیری اموالشان اقدام نمایند. در موارد پیچیده، توصیه می شود که حتماً با وکلای متخصص در این زمینه مشورت شود تا بهترین راهکار حقوقی اتخاذ گردد.