خلاصه کتاب پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید ( نویسنده عبدالمجید ارفعی )

کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید» اثر دکتر عبدالمجید ارفعی، پژوهشی عمیق درباره نقش باستانی شهر زرقان فارس (رکان) در دوره هخامنشی از طریق تحلیل اسناد میخی است. این اثر ارزشمند، با بررسی دقیق گل نبشته های تخت جمشید و کتیبه بیستون، جایگاه جغرافیایی، اداری و اقتصادی رکان را در ساختار حکومتی هخامنشیان روشن می سازد و به فهم عمیق تری از تاریخ محلی ایران باستان کمک می کند.

این مقاله به ارائه یک خلاصه جامع، تحلیلی و روشنگر از کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید» اثر دکتر عبدالمجید ارفعی اختصاص دارد. هدف اصلی، این است که خوانندگان بدون نیاز به مطالعه کامل کتاب ۱۵۸ صفحه ای، درک کاملی از مسئله اصلی تحقیق، روش شناسی، یافته های کلیدی و نتیجه گیری های مهم آن به دست آورند. این محتوا به عنوان یک منبع اطلاعاتی معتبر، ارزش علمی و تاریخی کتاب را برجسته کرده و جایگاه بی بدیل دکتر ارفعی را به عنوان یگانه استاد خط میخی آکدی و ایلامی در جهان تبیین می کند. این اثر گنجینه ای از تاریخ محلی ایران باستان است که با دقت و تخصص بی نظیر، دروازه هایی نو به سوی گذشته پربار ایران باز می کند و ارتباط تنگاتنگ جغرافیای امروز با ریشه های تاریخی آن را نمایان می سازد.

دکتر عبدالمجید ارفعی: گشاینده دروازه های تاریخ

دکتر عبدالمجید ارفعی، نامی آشنا و وزین در محافل علمی و پژوهشی تاریخ ایران باستان و زبان شناسی است. ایشان نه تنها به دلیل دانش وسیع و کم نظیرشان در زمینه خطوط میخی، بلکه به خاطر تلاش های بی وقفه و متعهدانه در ترجمه و تفسیر اسناد باستانی، جایگاهی بی بدیل در جهان علم دارند. ارفعی، به عنوان تنها استاد خط میخی آکدی و ایلامی در جهان، دانش خود را از دانشگاه های معتبر بین المللی کسب کرده و با سال ها مطالعه و پژوهش میدانی، به یکی از معتبرترین مراجع در حوزه ایران شناسی تبدیل شده است.

تحقیقات و ترجمه های ایشان، به ویژه در مورد گل نبشته های تخت جمشید و کتیبه بیستون، ابعاد جدیدی از تاریخ، فرهنگ و ساختار اداری دوره هخامنشی را آشکار ساخته است. تخصص دکتر ارفعی در خوانش خطوط ایلامی، آکدی و فارسی باستان، به پژوهشگران این امکان را می دهد که با متون اصلی سروکار داشته باشند و تفاسیر دست اول و دقیقی از وقایع و جزئیات آن دوران به دست آورند. این توانایی منحصربه فرد، به ایشان اجازه داده تا در کتاب هایی نظیر «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید»، لایه های پنهان تاریخ را رمزگشایی کرده و دانش ما را از ایران باستان غنی تر سازند.

کشف، رمزگشایی و اهمیت گل نبشته های تخت جمشید

داستان کشف گل نبشته های تخت جمشید، خود فصلی هیجان انگیز در تاریخ باستان شناسی ایران است. در سال ۱۳۱۳ خورشیدی، در جریان کاوش های علمی در تخت جمشید، حدود سی هزار لوح گلی به خط میخی کشف شد. این الواح، که گنجینه ای بی بدیل از اطلاعات اداری و اقتصادی دوران هخامنشی محسوب می شوند، برای رمزگشایی و مطالعه به دانشگاه شیکاگو در آمریکا منتقل شدند. فرآیند رمزگشایی و ترجمه این الواح، کاری طاقت فرسا و نیازمند تخصص بالای زبان شناسی بود که دهه ها به طول انجامید.

از میان این مجموعه عظیم، تاکنون نزدیک به چهار هزار و هفتصد لوح رمزگشایی و ترجمه شده اند. این الواح، که عمدتاً به زبان ایلامی (یکی از زبان های رایج در دربار هخامنشی) نوشته شده اند، اطلاعات ارزشمندی درباره جنبه های مختلف زندگی در امپراتوری هخامنشی ارائه می دهند. از سازماندهی کارگران و پرداخت حقوق و جیره، تا جابه جایی کالاها و مواد غذایی، مراسم مذهبی و ساخت وسازها، همه و همه در این گل نبشته ها ثبت شده اند. آن ها به مثابه دفاتر رسمی و بایگانی های دولتی آن دوران عمل کرده و تصویری زنده و پویا از یک سیستم اداری پیچیده و کارآمد را به ما نشان می دهند. اهمیت این الواح نه تنها در روشن کردن تاریخ و جغرافیای سیاسی هخامنشیان است، بلکه در بازنمایی زندگی روزمره مردمان آن زمان، ساختار اجتماعی و اقتصادی، و حتی باورهای دینی آنان نیز نقشی حیاتی دارد. هر لوح، قطعه ای از پازل بزرگ تاریخ ایران باستان است که با دقت و ظرافت کنار هم قرار می گیرد.

رکان: نامی باستانی بر تارک گل نبشته ها

یکی از مهمترین یافته ها در گل نبشته های تخت جمشید، تکرار نام رکان است که باستان شناسان و زبان شناسان آن را به شهر کنونی زرقان در استان فارس مرتبط می دانند. کتاب دکتر ارفعی به طور ویژه به پیشینه و تکرار این نام در اسناد باستانی می پردازد و اهمیت آن را در جغرافیای سیاسی و اقتصادی هخامنشیان برجسته می کند.

کتیبه بیستون و اشارات اولیه به رکان/زرقان

پیش از بررسی گل نبشته های تخت جمشید، نام رکان در یکی از بزرگترین اسناد تاریخی ایران باستان، یعنی کتیبه بیستون، نیز دیده می شود. کتیبه بیستون، که به دستور داریوش بزرگ در کوه بیستون حک شده، روایتی مفصل از پیروزی های داریوش بر شورشیان و تثبیت حکومتش پس از مرگ کمبوجیه است. این کتیبه به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و بابلی نوشته شده و سندی بی نظیر برای مطالعه زبان ها و تاریخ آن دوران به شمار می رود.

در بخشی از این کتیبه، به شورش ها و نبردهایی اشاره می شود که داریوش برای سرکوب آن ها اقدام کرده است. در این میان، نام رکان در اشاره به یکی از مناطق درگیر شورش یا گذرگاه های استراتژیک مطرح می شود. این اشاره اولیه، نشان دهنده اهمیت این منطقه در ساختار جغرافیایی و سیاسی دوران هخامنشی است و پایه و اساس پژوهش های بعدی در گل نبشته ها را فراهم می آورد. حضور رکان در کتیبه ای به این عظمت، جایگاه آن را به عنوان یک نقطه مهم در امپراتوری هخامنشی تثبیت می کند.

تحلیل انواع متون گل نبشته های تخت جمشید حاوی نام رکان

کتاب دکتر ارفعی با تمرکز بر ۲۲ متن از گل نبشته های تخت جمشید که نام زرقان یا رکان باستانی ۴۹ بار در آن ها تکرار شده است، به تحلیل عمیق این الواح می پردازد. این بخش از کتاب که نقطه تمایز آن با دیگر معرفی ها محسوب می شود، ماهیت و کارکرد انواع مختلف متونی را که نام رکان در آن ها ذکر شده، به تفصیل شرح می دهد. این تحلیل نه تنها وجود رکان را اثبات می کند، بلکه به ما کمک می کند تا نقش های گوناگون این منطقه را در نظام اداری هخامنشیان درک کنیم.

در ادامه به تحلیل و تبیین مهمترین انواع متون گل نبشته ها و ارتباط آن ها با نام رکان/زرقان می پردازیم:

دسته متون	کارکرد اصلی	اهمیت ذکر نام رکان در این متون
متن های A (حمل و نقل کالا)	ثبت جابه جایی و انتقال انواع کالاها و مواد اولیه بین مناطق مختلف.	نشان دهنده جایگاه رکان به عنوان یک مرکز لجستیکی یا نقطه عبور حیاتی در شبکه حمل و نقل کالاها و منابع در امپراتوری هخامنشی.
متن های B (تحویل کالا)	ثبت تحویل کالاها و مواد غذایی به مراکز ذخیره سازی، کارگاه ها یا افراد.	تأکید بر نقش رکان در تأمین مواد غذایی و کالاهای ضروری برای دربار، کارگران یا مراکز دولتی.
متن های C3 (پرداخت های MUZZI)	ثبت نوع خاصی از پرداخت ها یا هدایای ویژه.	احتمالاً نشان دهنده ارتباط رکان با نوعی ساختار اداری یا مذهبی خاص که دریافت کننده این پرداخت ها بوده است.
متن های E (ساختن، به کار بردن، مورد استفاده قرار دادن)	مرتبط با فعالیت های ساختمانی، عمرانی یا بهره برداری از منابع.	وجود پروژه های عمرانی یا فعالیت های تولیدی در منطقه رکان که نیاز به نیروی کار و منابع داشته است.
متن های F (ذخیره کردن غله برای بذر و علوفه)	ثبت مقادیر غله ذخیره شده برای مصارف کشاورزی (بذر) و تغذیه حیوانات (علوفه).	تأکید بر اهمیت رکان به عنوان یک مرکز کشاورزی مهم و دارای ذخایر غله برای مصارف استراتژیک.
متن های H (دریافتی های مسئولان)	ثبت جیره ها یا مواجبی که مسئولان اداری یا نظامی دریافت می کرده اند.	نشان دهنده حضور مقامات دولتی و اداری در رکان و جایگاه آن در سلسله مراتب اداری هخامنشی.
متن های J (آذوقه شاهی)	ثبت آذوقه و مواد غذایی که مستقیماً برای دربار شاهی یا مقامات عالی رتبه تأمین می شده است.	جایگاه رکان در شبکه تأمین کنندگان آذوقه دربار و نزدیکی آن به مسیرهای اصلی ارتباطی با پایتخت.
متن های K1 (مواجب برای کسانی که منصب های دینی دارند)	ثبت پرداخت های منظم به کاهنان و مسئولان مذهبی.	وجود ساختارهای مذهبی فعال در رکان و حضور افراد با مناصب دینی که از دربار مواجب دریافت می کرده اند.
متن های K2 (مواجب مستمر ماهانه)	ثبت پرداخت های ماهانه و مستمر به افراد مشخص با توصیفات خاص.	نشان دهنده پایداری جمعیت و فعالیت های اقتصادی و اداری در رکان که نیاز به پرداخت های منظم داشته است.
متن های L1-3 (مواجب ماهانه کارگران)	ثبت پرداخت های ماهانه به گروه های مختلف کارگری.	حضور قابل توجه نیروی کار در رکان، که ممکن است در پروژه های عمرانی، کشاورزی یا تولیدی مشغول بوده اند.
متن های M (مواجب ویژه)	ثبت پرداخت های خاص و غیرمتداول برای موارد خاص.	احتمالاً نشان دهنده رویدادهای ویژه، سفرهای رسمی یا نیازهای اضطراری در منطقه رکان.
متن های P (مواجب روزانه)	ثبت پرداخت های روزانه به کارگران یا افراد موقت.	فعالیت های کوتاه مدت یا پروژه هایی با نیاز به نیروی کار روزمزد در رکان.
متن های Q (مواجب سفر)	ثبت هزینه ها یا جیره هایی که برای سفرهای رسمی یا مأموریت ها پرداخت می شده است.	جایگاه رکان به عنوان نقطه ای در مسیرهای سفر مسئولان یا محل مأموریت های اداری.
متن های R (مواجب غیر قابل دسته بندی)	پرداخت هایی که در دسته های مشخص قبلی قرار نمی گیرند.	نشان دهنده تنوع فعالیت ها و نیازهای مختلف در رکان که فراتر از روال های استاندارد بوده است.
متن های S1 (جیره جانوران)	ثبت جیره و خوراک اختصاص یافته به حیوانات (مانند اسب، شتر، گاو).	حضور مراکز نگهداری حیوانات (مانند اصطبل ها یا چراگاه ها) در رکان که برای حمل و نقل یا کشاورزی استفاده می شده اند.
متن های V (دفتر روزنامه)	ثبت وقایع روزانه و رویدادهای اداری.	نشان دهنده فعالیت های مداوم اداری و نظارتی در رکان که نیاز به ثبت و نگهداری سوابق داشته است.
متن های W (حسابرسی سالانه)	ثبت گزارش های مالی و حسابرسی های دوره ای.	جایگاه رکان به عنوان یک مرکز اقتصادی و اداری که تحت نظارت مالی و حسابرسی سالانه قرار داشته است.

همانطور که از این تحلیل ها برمی آید، نام رکان در طیف وسیعی از متون اداری هخامنشیان ظاهر می شود که نشان دهنده اهمیت و تنوع نقش های این منطقه است. از یک مرکز لجستیکی و کشاورزی گرفته تا محلی برای استقرار مسئولان و فعالیت های مذهبی، رکان در بافتار امپراتوری هخامنشی نقش های متعددی ایفا کرده است.

نام باستانی رکان که در ۲۲ متن از گل نبشته های تخت جمشید ۴۹ بار تکرار شده است، فراتر از یک اسم، نشان گر جایگاه استراتژیک و اقتصادی این منطقه در قلب امپراتوری هخامنشی است.

زرقان کنونی: تداوم یک نام باستانی

یکی از مهمترین دستاوردهای پژوهش های دکتر ارفعی و به ویژه کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید»، تأیید ارتباط بی واسطه نام باستانی رکان با شهر کنونی زرقان در استان فارس است. این تطابق، نه تنها یک کشف زبان شناختی، بلکه تأییدی بر تداوم تاریخی و فرهنگی یک منطقه در طول هزاره هاست.

تحقیقات زبان شناختی و باستان شناسی نشان داده است که تغییرات آوایی و نوشتاری از رکان به زرقان، منطبق با الگوهای رایج دگرگونی زبان فارسی در طول تاریخ است. این انطباق، به اهالی منطقه زرقان و علاقه مندان به تاریخ ایران، هویت تاریخی عمیق و پرباری می بخشد و پیوند آن ها را با گذشته هخامنشیان محکم تر می کند.

برای درک بهتر جایگاه زرقان (رکان باستانی) در دوره هخامنشی، ضروری است به موقعیت تقریبی شهرهای مهم آن زمان نگاهی بیندازیم. امپراتوری هخامنشی با گستره وسیع خود، دارای شبکه ای از شهرهای مرکزی، پایگاه های نظامی و ایستگاه های تجاری بود. زرقان، با قرار گرفتن در مسیرهای ارتباطی مهم، احتمالاً نقشی کلیدی در این شبکه ایفا می کرده است. موقعیت آن در نزدیکی پایتخت هایی مانند تخت جمشید و پاسارگاد، اهمیت استراتژیک آن را دوچندان می کند.

در نقشه جغرافیای تاریخی، زرقان در منطقه فارس (پارسه باستانی) قرار می گیرد که قلب امپراتوری هخامنشی و منبع اصلی قدرت آن بود. این شهر، در مسیر شاهی (Road Royal) یا مسیرهای فرعی آن واقع شده بود که ارتباطات و تجارت را در سراسر امپراتوری تسهیل می کرد. چنین موقعیتی، به رکان امکان می داد تا به عنوان یک مرکز اداری، اقتصادی و حتی نظامی کوچک، نقش خود را در حمایت از ساختار عظیم هخامنشی ایفا کند. مطالعه دقیق این ارتباطات جغرافیایی، بینش های عمیقی درباره نحوه اداره امپراتوری، شبکه های لجستیکی و پراکندگی جمعیت در آن دوران به دست می دهد و پیوند ناگسستنی تاریخ و جغرافیا را آشکار می سازد.

روش شناسی و دستاوردهای اصلی کتاب

کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید» تنها یک ترجمه ساده از الواح نیست، بلکه حاصل یک روش شناسی دقیق و جامع است که دکتر عبدالمجید ارفعی با سال ها تجربه در مطالعات ایلام شناسی و آکدولوژی آن را توسعه داده است. رویکرد ایشان در ترجمه و تفسیر متون، مبتنی بر دانش عمیق از ساختارهای دستوری، واژگان و زمینه های فرهنگی و تاریخی زبان های باستانی است.

توضیح رویکرد دکتر ارفعی در ترجمه و تفسیر متون

دکتر ارفعی در کار خود، از یک رویکرد چند رشته ای بهره می برد. این رویکرد شامل موارد زیر است:

1. تسلط بر سه زبان میخی: توانایی خواندن و درک ایلامی، فارسی باستان و بابلی به ایشان امکان می دهد تا متون را در بستر زبانی وسیع تری قرار داده و از طریق مقایسه، به صحت خوانش های خود اطمینان حاصل کنند. این دانش جامع، خطاهای احتمالی ناشی از تکیه بر یک زبان را به حداقل می رساند.
2. تحلیل متنی دقیق: هر کلمه و جمله با دقت فراوان مورد بررسی قرار می گیرد تا معنای دقیق آن در بافتار تاریخی و اداری مشخص شود. ایشان به جزئیات ظریف گرامری و نگارشی اهمیت ویژه ای می دهند.
3. استفاده از منابع جانبی: علاوه بر خود الواح، دکتر ارفعی از متون تاریخی دیگر، یافته های باستان شناسی و پژوهش های پیشین برای تکمیل و تأیید تفاسیر خود بهره می برند.

استفاده از مقایسه زبانی برای تأیید خوانش ها

یکی از ویژگی های برجسته روش شناسی دکتر ارفعی، کاربرد گسترده مقایسه زبانی است. زبان ایلامی که زبان اصلی بسیاری از گل نبشته هاست، اغلب در کنار متن های فارسی باستان و بابلی (و گاهی آرامی) ظاهر می شود. این تعدد زبانی در اسناد هخامنشی (مانند کتیبه بیستون) فرصتی بی نظیر برای مقایسه و اعتبارسنجی فراهم می آورد. دکتر ارفعی با مقایسه نام ها، اصطلاحات و مفاهیم در این زبان ها، از صحت خوانش های خود اطمینان حاصل می کنند. برای مثال، تطابق نام رکان در نسخه های ایلامی، فارسی باستان و بابلی کتیبه بیستون و گل نبشته ها، شاهدی قاطع بر شناسایی دقیق این مکان باستانی است.

اهمیت پیوست ها، منابع و نمونه های الواح گلی در استحکام بخشیدن به یافته ها

کتاب دکتر ارفعی، با تکیه بر ساختار آکادمیک و پژوهشی، شامل پیوست های غنی، فهرست منابع جامع و نمونه هایی از تصاویر الواح گلی است. این عناصر، نقش حیاتی در استحکام بخشیدن به یافته ها و افزایش اعتبار علمی کتاب دارند:

• پیوست ها: اغلب شامل فهرست اسامی مسئولان، دریافت کنندگان مواجب، کوتاه نوشت ها (Abbreviations) و علائم (Symbols) هستند که ابزاری ضروری برای پژوهشگران دیگر فراهم می کنند تا بتوانند کار ایشان را دنبال کرده و حتی گسترش دهند.
• منابع (Bibliography): ارائه فهرست کاملی از منابع علمی مورد استفاده، نشان دهنده دقت و عمق پژوهش است و خواننده را قادر می سازد تا به منابع اولیه و ثانویه رجوع کند.
• نمونه هایی از الواح گلی: گنجاندن تصاویر با کیفیت از گل نبشته ها، به خوانندگان امکان می دهد تا خود نیز با متون اصلی آشنا شوند و از صحت ترجمه ها و تفاسیر اطمینان حاصل کنند. این بخش برای دانشجویان و پژوهشگران، ارزش آموزشی فراوانی دارد.

نتیجه گیری های کلی کتاب درباره نقش و جایگاه رکان در سلسله مراتب اداری و اقتصادی هخامنشیان

بر اساس تحلیل های دکتر ارفعی، رکان (زرقان باستانی) صرفاً یک نقطه جغرافیایی نبوده، بلکه مرکزی فعال و حیاتی در ساختار اداری و اقتصادی امپراتوری هخامنشی به شمار می رفته است. نتیجه گیری های اصلی کتاب شامل موارد زیر است:

• مرکزیت لجستیکی: رکان به دلیل موقعیت خود در نزدیکی مسیرهای ارتباطی اصلی و پایتخت، نقش مهمی در حمل و نقل کالا و منابع ایفا می کرده است.
• پایگاه کشاورزی و تأمین غذا: حضور متون مربوط به ذخیره غله و تحویل کالا، نشان دهنده ظرفیت های کشاورزی این منطقه و نقش آن در تأمین آذوقه برای دربار و کارگران است.
• حضور اداری و نیروی کار: وجود مسئولان، دریافت کنندگان مواجب و کارگران در رکان، بیانگر فعالیت های اداری و اقتصادی مداوم در این منطقه است.
• جنبه های مذهبی: برخی پرداخت ها به افراد با مناصب دینی، حاکی از وجود ساختارهای مذهبی در رکان است.
• تداوم تاریخی-جغرافیایی: این پژوهش، ارتباط ناگسستنی نام باستانی رکان با زرقان امروزی را تأیید کرده و به فهم ما از تداوم سکونت و فعالیت در این منطقه می افزاید.

در مجموع، کتاب دکتر ارفعی با روش شناسی دقیق و یافته های ارزشمند خود، نه تنها یک نام باستانی را از دل خاک بیرون می کشد، بلکه به ما کمک می کند تا تصویری جامع تر و دقیق تر از نحوه عملکرد امپراتوری هخامنشی و نقش شهرهای کوچک در آن به دست آوریم.

نتیجه گیری: چرا خلاصه این کتاب باید خوانده شود؟

کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید» اثر دکتر عبدالمجید ارفعی، فراتر از یک اثر صرفاً تاریخی، یک مطالعه موردی عمیق در زمینه تاریخ محلی و باستان شناسی زبان شناختی است که به شایستگی می تواند به عنوان یک منبع مرجع مورد استفاده قرار گیرد. ارزش تاریخی و علمی این پژوهش بی بدیل است، زیرا به ما امکان می دهد تا از طریق جزئی ترین اسناد اداری، به لایه های پنهان ساختار یک امپراتوری عظیم پی ببریم.

این خلاصه، به مخاطبان مختلف، از دانشجویان و پژوهشگران تا علاقه مندان به تاریخ و اهالی منطقه زرقان، فرصتی مغتنم برای دسترسی به عمق دانش و یافته های دکتر ارفعی را فراهم می آورد. در دنیایی که اغلب به تاریخ های کلان و وقایع بزرگ توجه می شود، درک جزئیات زندگی در یک منطقه خاص و نقش آن در پیکره یک امپراتوری، تصویری کامل تر و انسانی تر از گذشته به ما می دهد.

اهمیت این پژوهش در غنی سازی دانش ما از تاریخ محلی ایران و تعاملات اداری دوره هخامنشی نهفته است. رکان، نمادی است از صدها شهر و روستای دیگری که هر یک به نوبه خود، چرخ های عظیم حکومت هخامنشی را به حرکت در می آورده اند. مطالعه این کتاب، درک ما را از پیچیدگی های نظام اداری، اقتصادی و اجتماعی آن دوران افزایش می دهد و نشان می دهد که چگونه حتی کوچکترین جزئیات، می توانند به روشن شدن تصویر کلی تاریخ کمک کنند.

پژوهش دکتر ارفعی در باب رکان نه تنها پرده از راز یک نام باستانی برمی دارد، بلکه به ما یادآور می شود که تاریخ ایران باستان، گنجینه ای از روایت های محلی است که هر یک ارزش کاوش و بازگویی دارند.

در نهایت، درک این جزئیات برای ساختن تصویری کامل تر و دقیق تر از ایران باستان ضروری است. این مقاله، به عنوان یک راهنمای جامع و تحلیلی، خواننده را با مهمترین جنبه های کتاب آشنا می سازد. برای آن دسته از علاقه مندان به جزئیات بیشتر و پژوهشگران متخصص که مایلند به عمق بیشتری از این دانش دست یابند، مطالعه نسخه کامل کتاب «پیشینه و تکرار نام رکان در گل نبشته های تخت جمشید» اثر دکتر عبدالمجید ارفعی، به شدت توصیه می شود. این کتاب، گامی ارزشمند در راه بازسازی پازل عظیم تاریخ ایران است که هر محقق و علاقه مندی را به دنیای پر رمز و راز هخامنشیان رهنمون می سازد.