سوگند شاهد در دادگاه

سوگند شاهد در دادگاه، فراتر از یک تعهد اخلاقی، دارای جایگاه ویژه ای در اثبات دعاوی و روشن سازی حقیقت است. این سوگند که در بستر دادرسی مدنی و کیفری مطرح می شود، با سوگندهای قضایی که توسط اصحاب دعوا اتیان می گردد، تفاوت های ماهوی دارد و نقش آن در تقویت بینه و ادله موجود، حائز اهمیت است.

در نظام حقوقی ایران، سوگند (قسم) یکی از ادله اثبات دعوا محسوب می شود که ریشه در آموزه های فقه اسلامی و قوانین مدنی دارد. این ابزار قانونی، به طرفین دعوا و در شرایطی خاص به شاهدان، فرصتی می دهد تا با استناد به باورهای دینی و اخلاقی خود، صحت یا عدم صحت امری را در محضر دادگاه مورد تأیید قرار دهند. اهمیت این موضوع، مستلزم درکی جامع از انواع سوگند، شرایط اتیان، تشریفات قانونی و پیامدهای حقوقی و شرعی آن است.

جایگاه قانونی و ماهیت سوگند شاهد در نظام حقوقی ایران

بررسی دقیق مفهوم سوگند در دادگاه نشان می دهد که نقش شاهد در این زمینه، با ماهیت سوگند اثباتی که اصحاب دعوا اتیان می کنند، متفاوت است. شاهد، در مقام گواهی، اطلاعاتی را که از واقعه دارد، ارائه می دهد و سوگند او، تأکید بر راستگویی و ادای شهادت به نحو صحیح و کامل است.

آیا شاهد می تواند سوگند یاد کند؟ بررسی شهادت همراه با سوگند

در نظام حقوقی ایران، شاهد، به معنای واقعی کلمه، سوگند اثباتی یاد نمی کند که بتواند به تنهایی ادعایی را ثابت یا رد کند. سوگند قضایی (سوگند بتی، تکمیلی و استظهاری) مخصوص اصحاب دعوا است. اما شاهد، هنگام ادای شهادت، ملزم به اتیان سوگند بر صحت اقوال خود است. این سوگند به منزله یک تعهد اخلاقی و قانونی است که بر اعتبار شهادت می افزاید و شهود را به رعایت صداقت و پرهیز از کتمان حقیقت ترغیب می کند.

مطابق ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین روح قوانین حاکم بر دادرسی مدنی، قبل از ادای شهادت، دادگاه به شاهد تذکر می دهد که حقایق را بیان کند و از تبعات شهادت دروغ او را آگاه می سازد. در این مرحله، شاهد غالباً سوگند یاد می کند که آنچه را می داند، صادقانه و بدون کتمان بیان کند. هدف از این سوگند، نه اثبات مستقیم دعوا، بلکه تضمین صداقت در ارائه بینه است. این سوگند را می توان سوگند بر صحت شهادت یا سوگند وظیفه ای شاهد نامید که ماهیت آن با سوگند قضایی یا سوگند اثباتی متفاوت است.

با این حال، باید توجه داشت که در برخی موارد خاص، مانند سوگند تکمیلی که در بخش بعدی توضیح داده خواهد شد، حضور شاهد به همراه سوگند مدعی، برای اثبات دعوا لازم است؛ اما در این موارد نیز، سوگند اصلی توسط مدعی یاد می شود و نه شاهد.

تمایز بنیادین میان شهادت (بینه) و سوگند قضایی (قسم)

برای درک صحیح جایگاه سوگند شاهد در دادگاه، لازم است تفاوت های کلیدی میان شهادت و سوگند قضایی مورد تبیین قرار گیرد. این دو از ادله اثبات دعوا هستند، اما ماهیت، شرایط و آثار اثباتی متفاوتی دارند.

ویژگی	شهادت (بینه)	سوگند قضایی (قسم)
ماهیت	اخباری از وقوع یک امر یا ادعا توسط شخص ثالث (شاهد).	اظهار به وجود یا عدم وجود یک امر با گواه قرار دادن خداوند توسط یکی از اصحاب دعوا.
طرف اتیان/اداء	شاهد (شخص ثالث و خارج از دعوا).	اصحاب دعوا (خواهان یا خوانده).
موضوع	وقوع امری در گذشته یا حال که شاهد از آن اطلاع دارد.	ادعای خواهان یا انکار خوانده نسبت به وجود یا عدم وجود حق.
تعداد	معمولاً دو مرد عادل (یا ترکیب های دیگر) برای اعتبار.	یک بار سوگند کافی است، مگر در موارد خاص مانند نکول.
شرایط اعتبار	بلوغ، عقل، عدالت، طهارت مولد، عدم انتفاع، عدم خصومت.	بلوغ، عقل، قصد، اختیار، وجود مورد سوگند، درخواست از سوی مدعی در برخی موارد.
آثار اثباتی	خود دلیل مستقل است و به تنهایی می تواند اثبات کننده دعوا باشد.	خود دلیل مستقل است (سوگند بتی) یا تکمیل کننده دلیل ناقص (سوگند تکمیلی).

شهادت، بیان اطلاع شاهد از یک واقعه است، در حالی که سوگند قضایی، تعهدی است که یکی از طرفین دعوا برای اثبات یا رد یک ادعا، در برابر دادگاه و با گواه قرار دادن خداوند انجام می دهد. از این رو، شاهد نمی تواند با سوگند خود، به جای مدعی یا منکر، دعوا را اثبات یا ساقط کند. نقش او ارائه اطلاعاتی است که تحت عنوان شهادت و با سوگند بر صداقت آن، به دادگاه تقدیم می شود.

سوگند با یک شاهد یا شهادت همراه با سوگند: تبیین سوگند تکمیلی

مفهوم سوگند با یک شاهد که گاهی در محافل حقوقی مطرح می شود، بیشتر به سوگند تکمیلی برمی گردد. سوگند تکمیلی، نوعی سوگند قضایی است که در دعاوی مالی و آنچه مقصود از آن مال است، کاربرد دارد. در این حالت، اگر مدعی (خواهان) تنها یک شاهد مرد یا دو شاهد زن داشته باشد و نتواند دلیل دیگری برای اثبات ادعای خود ارائه دهد، می تواند با ضمیمه کردن یک سوگند از جانب خود، ادعایش را تکمیل و اثبات کند.

در اینجا، شاهد گواهی خود را می دهد و سپس خواهان است که برای تکمیل بینه ناقص، سوگند یاد می کند. بنابراین، شاهد، قسم تکمیلی یاد نمی کند؛ بلکه شهادت او، به عنوان بخشی از دلیل ناقص، زمینه را برای سوگند خواهان فراهم می آورد. این مکانیسم، در ماده ۲۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است: «در کلیه دعاوی مالی که موضوع آن مال است یا انتفاع از مال باشد به درخواست مدعی ممکن است حكم به سوگند صادر شود و در صورت تعدد خواهان ها سوگند هر یک از آنان نسبت به سهم خود مسموع خواهد بود.» و به تبع آن با وجود یک شاهد یا دو زن شاهد و عدم وجود سایر ادله، مدعی می تواند با سوگند خود، ادعا را اثبات کند.

مورد دیگری که شاید بتوان به گونه ای آن را مرتبط با سوگند شاهد دانست، الزام برخی مأمورین قضایی یا دولتی به ادای سوگند در بدو انتصاب است که جنبه عهدی دارد و نه اثباتی در یک دعوای خاص.

گونه شناسی سوگند قضایی در نظام دادرسی مدنی

سوگند قضایی (اثباتی)، از ادله اثبات دعواست که به صورت مستقیم توسط اصحاب دعوا اتیان می شود و تأثیری قاطع در سرنوشت پرونده دارد. این سوگندها به انواع مختلفی تقسیم می شوند که هر یک شرایط و کاربردهای خاص خود را دارند.

سوگند بتی (قاطع دعوا): شرط قطعیت و مراحل اتیان

سوگند بتی، مهم ترین و قاطع ترین نوع سوگند قضایی است که به تنهایی می تواند دعوا را خاتمه بخشد. این سوگند، زمانی مطرح می شود که مدعی هیچ دلیل دیگری (مانند سند، اقرار یا شهادت) برای اثبات ادعای خود نداشته باشد و مدعی علیه نیز ادعای او را منکر شود. در این شرایط، مدعی می تواند از دادگاه درخواست کند که مدعی علیه سوگند یاد کند. اگر مدعی علیه سوگند یاد کند که حق مدعی را ضایع نکرده یا دینی ندارد، ادعای مدعی ساقط می شود و حکم به بی حقی خواهان صادر می گردد.

مراحل درخواست و اتیان سوگند بتی به شرح زیر است:

1. فقدان دلیل: خواهان هیچ دلیل دیگری برای اثبات ادعای خود ندارد.
2. انکار خوانده: خوانده به صراحت ادعای خواهان را انکار می کند.
3. درخواست سوگند: خواهان از دادگاه درخواست می کند که خوانده سوگند یاد کند. این درخواست می تواند کتبی یا شفاهی باشد و باید صریحاً مورد سوگند را مشخص کند.
4. صدور قرار اتیان سوگند: دادگاه پس از احراز شرایط، قرار اتیان سوگند را صادر می کند و مهلتی برای ادای آن تعیین می نماید.
5. اتیان سوگند: خوانده در جلسه دادگاه (یا به نیابت از قاضی) سوگند یاد می کند. مفاد سوگند باید صریح و روشن باشد و شامل نفی استحقاق مدعی گردد.
6. صدور حکم: با ادای سوگند توسط خوانده، ادعای خواهان ساقط و دادگاه حکم به بی حقی خواهان صادر می کند.

سوگند بتی، به دلیل اثر قاطع خود در دعوا، باید با نهایت دقت و رعایت تشریفات قانونی اتیان شود و هرگونه ابهام یا تردید در مفاد آن، می تواند اعتبارش را مخدوش سازد.

سوگند تکمیلی: نقش حمایتی در کنار دلایل ناقص

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، سوگند تکمیلی، سوگندی است که برای تکمیل یک دلیل ناقص به کار می رود و بیشتر در دعاوی مالی مصداق پیدا می کند. اگر مدعی تنها یک شاهد مرد یا دو شاهد زن داشته باشد و نتواند سایر دلایل لازم را ارائه کند، می تواند با ضمیمه کردن سوگند خود، ادعایش را به اثبات برساند. این سوگند توسط خود مدعی اتیان می شود، نه توسط شاهد.

ماده ۲۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت به این نوع سوگند اشاره دارد. این سوگند، نقطه قوتی برای مدعی است که با وجود دلایل ناقص، راه اثبات حق خود را از دست ندهد. البته، این سوگند نیز مستلزم درخواست مدعی است و دادگاه پس از بررسی و احراز موجه بودن درخواست، قرار اتیان سوگند را صادر می کند.

سوگند استظهاری: اتیان سوگند در دعاوی علیه متوفی

سوگند استظهاری، نوع خاصی از سوگند است که در دعاوی علیه متوفی (به طرفیت ورثه) کاربرد دارد. این سوگند به معنای سوگند بر بقای حق است. زمانی که اصل حق مدعی علیه متوفی به نحو دیگری (مانند سند یا شهادت) اثبات شده باشد، دادگاه از مدعی می خواهد که برای اطمینان از بقای حق و اینکه متوفی قبل از فوت آن را پرداخت نکرده یا به طریق دیگری ساقط نشده، قسم یاد کند. ویژگی مهم سوگند استظهاری این است که برخلاف سوگند بتی و تکمیلی، نیازی به درخواست مدعی ندارد و دادگاه خود راساً آن را درخواست می کند. دعاوی که مستند آنها سند رسمی است، از این قاعده مستثنا هستند.

سوگند بر نفی علم: تبرئه از جهل به واقعیت

سوگند بر نفی علم، سوگندی است که فرد در آن سوگند یاد می کند که از یک امر خاص مطلع نیست. این سوگند بیشتر در مواردی کاربرد دارد که ادعایی مطرح شده و طرف مقابل، منکر علم خود به آن امر است. به عنوان مثال، اگر کسی ادعا کند که مورث طرف مقابل به او بدهکار بوده و طرف مقابل از وجود این دین اظهار بی اطلاعی کند، مدعی می تواند از او بخواهد که سوگند یاد کند که از دین مورث خود باخبر نیست. این سوگند، بر اساس آیین نامه ترتیب اتیان سوگند، از فقه اقتباس شده و راهی برای اثبات عدم اطلاع از یک واقعیت است.

الزامات شکلی و ماهوی اتیان سوگند در فرایند دادرسی

ادای سوگند در دادگاه، فرآیندی تشریفاتی و دارای شرایط خاص است که عدم رعایت آن ها می تواند اعتبار سوگند را از بین ببرد. این تشریفات، تضمینی برای جدیت و تأثیرگذاری این دلیل اثباتی است.

اهلیت درخواست کننده و اختیارات دادگاه در صدور قرار

اصولاً درخواست سوگند از سوی مدعی مطرح می شود، زیرا اوست که به دنبال اثبات ادعای خود است. این درخواست می تواند شفاهی یا کتبی باشد، اما باید صریحاً مورد ادعا و نفی یا اثبات آن را مشخص کند. دادگاه نیز پس از بررسی شرایط و احراز اینکه ادله دیگری برای اثبات دعوا وجود ندارد (در مورد سوگند بتی) یا دلیل ناقصی وجود دارد (در مورد سوگند تکمیلی)، قرار اتیان سوگند را صادر می کند. دادگاه در این زمینه دارای اختیاراتی است، از جمله تعیین مهلت مناسب برای ادای سوگند، که این مهلت باید به گونه ای باشد که موجب تضرر طرف مقابل نشود و فرصت کافی برای تعمق و تصمیم گیری را فراهم آورد.

زمان، مکان و فرمولاسیون ادای سوگند

سوگند باید حتماً در جلسه دادرسی و در محضر قاضی صادرکننده قرار یا نماینده او اتیان شود. این امر بر جدیت و رسمیت سوگند می افزاید. متن سوگند نیز باید کاملاً مشخص، واضح و بدون ابهام باشد و نام خداوند (به هر زبانی) در آن ذکر شود. ماده ۲۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی تأکید دارد که سوگند باید با لفظ جلاله «والله»، «بالله»، «تالله» یا به نام خداوند متعال و در صورت نبودن، با هر اسمی که طرف بر آن سوگند یاد می کند، ادا شود. سوگند مبهم یا کلی، فاقد اثر حقوقی است؛ زیرا نمی تواند به طور قاطع مورد ادعا را نفی یا اثبات کند. برای مثال، اگر کسی ادعای طلب کند و خوانده قسم مبهمی یاد کند که به خدا قسم من از کسی پول نگرفتم، این سوگند ممکن است ناقص باشد، زیرا دین می تواند از طرق دیگری غیر از دریافت پول (مثلاً خرید کالا) ایجاد شده باشد. در چنین حالتی، این سوگند به منزله نکول تلقی شده و قاضی می تواند آن را به مدعی رد کند.

محدوده و موانع اثبات دعوا از طریق سوگند

همه دعاوی با سوگند قابل اثبات نیستند. برخی از دعاوی، به دلیل اهمیت و جایگاه خاص خود در نظام حقوقی، فقط با اسناد رسمی قابل اثبات اند. به عنوان مثال، اثبات مالکیت رسمی اموال غیرمنقول یا انتقال سند رسمی، نیازمند ارائه سند رسمی است و نمی توان با سوگند آن را اثبات کرد. همچنین، سوگند در مورد حقوق عمومی و مسائل کیفری که جنبه عمومی دارند، کاربرد ندارد (البته سوگند دروغ خود جرم است که در بخش بعدی بررسی می شود). در کل، سوگند فقط در دعاوی مالی و سایر حقوق الناس از قبیل نکاح، طلاق، رجوع در طلاق، نسب، وکالت و وصیت، در صورتی که به وسیله شهادت قابل اثبات باشند، می تواند مستند صدور حکم قرار گیرد.

پیامدهای حقوقی و مواجهه با درخواست سوگند

درخواست سوگند از سوی دادگاه، طرف مقابل را در موقعیت حساسی قرار می دهد که هرگونه واکنش او، پیامدهای حقوقی مهمی در پی خواهد داشت. این واکنش ها می تواند شامل پذیرش، نکول، یا رد سوگند باشد.

پذیرش سوگند و آثار مترتب بر آن

اگر شخصی که سوگند متوجه او شده است (معمولاً خوانده در سوگند بتی یا خواهان در سوگند تکمیلی)، سوگند را بپذیرد و آن را طبق تشریفات قانونی ادا کند، آثار حقوقی مشخصی به دنبال خواهد داشت. در سوگند بتی، با ادای سوگند توسط خوانده، ادعای خواهان ساقط و حکم به بی حقی او صادر می شود. در سوگند تکمیلی، با سوگند خواهان، ادعای او ثابت شده و حکم به نفعش صادر می گردد.

یکی از سؤالات مهمی که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا پس از اتیان سوگند، می توان دلیل جدیدی ارائه داد؟ دیدگاه غالب فقهای امامیه بر این است که درخواست سوگند از سوی مدعی و اتیان آن توسط مدعی علیه، به منزله نوعی مصالحه است و عدول از آن ممکن نیست؛ بنابراین، مدعی پس از اتیان سوگند، نمی تواند مجدداً با ارائه دلیل جدید، ادعای خود را مطرح کند. اما برخی حقوق دانان معتقدند که اصولاً این حق برای مدعی محفوظ است، به ویژه اگر دلیل جدید به معنای واقعی کلمه جدید و غیرقابل ارائه در زمان سوگند باشد.

نکول (امتناع از سوگند) و رد سوگند به مدعی (واگذاری قسم)

ماده ۲۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی به طور مفصل به وضعیت نکول (امتناع از سوگند) و رد سوگند اشاره دارد. شخصی که سوگند متوجه او شده، سه واکنش می تواند داشته باشد:

1. اتیان سوگند: که پیشتر توضیح داده شد.
2. رد سوگند به مدعی (واگذاری قسم): مدعی علیه می تواند از ادای سوگند امتناع ورزد و آن را به مدعی واگذار کند. در این صورت، اگر مدعی سوگند یاد کند، ادعای او ثابت می شود. اگر مدعی نیز از ادای سوگند خودداری کند (نکول کند)، ادعای او ساقط می گردد.
3. نکول محض (امتناع مطلق): اگر مدعی علیه از ادای سوگند امتناع کند و آن را به مدعی نیز رد نکند و این مطلب را به دادگاه اعلام نکند، دادگاه سه مرتبه به او اخطار می کند. در صورت اصرار بر امتناع پس از اخطارهای سه گانه، ناکل شناخته می شود. در این حالت، دادگاه ادای سوگند را به مدعی واگذار می کند و با سوگند او، ادعایش ثابت و حکم صادر می شود. اگر مدعی نیز از سوگند امتناع کند، ادعای او ساقط می گردد.

در صورتی که سکوت مدعی علیه به دلیل عارضه ای مانند لال بودن باشد، قاضی باید با کمک مترجم یا متخصص، منظور او را کشف کند. اما اگر سکوت وی به دلیل لجاجت یا اذیت و آزار باشد، دادگاه ابتدا او را از عواقب شرعی و قانونی کتمان حقیقت آگاه کرده و سپس سه بار اخطار می دهد. نکته مهم این است که اگر کسی بتواند عدم صحت ادعای طرف مقابل را به طریق دیگری غیر از سوگند اثبات کند، ناکل محسوب نمی شود و وظیفه اتیان سوگند یا رد آن به مدعی از او ساقط می گردد.

عدم حضور در جلسه اتیان سوگند: حکم نکول

بر اساس ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر شخصی که قرار اتیان سوگند متوجه او شده است، در جلسه دادگاه (پس از تعیین وقت و دعوت قبلی که علت و ضمانت اجرای عدم حضور در آن قید شده باشد) بدون عذر موجه حاضر نشود، در حکم ناکل (امتناع کننده از سوگند) شناخته می شود. در این صورت، اگر او مدعی علیه باشد، دادگاه سوگند را به مدعی رد می کند و با اتیان سوگند توسط مدعی، حکم صادر می شود. اگر مدعی نیز از سوگند امتناع کند، دعوا ساقط می گردد. این حکم، بدون نیاز به تجدید جلسه یا اخطار مجدد، اعمال می شود و نشان دهنده اهمیت حضور و پاسخگویی در فرآیند اتیان سوگند است.

تحلیل ابعاد شرعی و کیفری سوگند کاذب

سوگند در دادگاه، با اتکا به باورهای دینی و اخلاقی افراد، ابزاری قدرتمند برای کشف حقیقت است. اما این قدرت، با مسئولیت بزرگی همراه است؛ مسئولیت پرهیز از سوگند دروغ که هم پیامدهای شرعی سنگینی دارد و هم می تواند جرم انگاری شود.

تبعات شرعی سوگند دروغ و اهمیت آن در فقه اسلامی

در فقه اسلامی، سوگند دروغ (یَمینِ کاذب) از گناهان کبیره محسوب می شود. سوگند به نام خداوند، به منزله گواه گرفتن ذات احدیت بر صحت یک امر است. بنابراین، دروغ گفتن تحت سوگند، نه تنها نقض یک تعهد اخلاقی است، بلکه نوعی هتک حرمت به نام خداوند تلقی می شود. متون دینی و روایات متعدد، به شدت از سوگند دروغ نهی کرده و عواقب وخیم اخروی برای آن برشمرده اند. این باور عمیق دینی، عاملی بازدارنده برای بسیاری از افراد در اتیان سوگند کذب است و به اعتبار سوگند در محاکم اسلامی می افزاید.

پیامدهای قانونی سوگند دروغ: جرم انگاری و راه های جبران

علاوه بر عواقب شرعی، سوگند دروغ در نظام حقوقی ایران، دارای پیامدهای قانونی نیز هست. سوگند دروغ، در برخی شرایط می تواند جرم تلقی شود و مجازات کیفری در پی داشته باشد. به عنوان مثال، ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) به شهادت دروغ اشاره دارد که سوگند دروغ در قالب شهادت، می تواند مشمول آن گردد. اگرچه سوگند قضایی (توسط اصحاب دعوا) به صورت صریح و مستقل جرم انگاری نشده است، اما پیامدهای آن در ابعاد مدنی و کیفری، غیرقابل انکار است.

اقرار به سوگند دروغ، بسته به زمان آن، آثار متفاوتی دارد:

1. قبل از صدور حکم: اگر اداکننده سوگند قبل از صدور حکم اقرار کند که سوگند او دروغ بوده است، دادگاه بر اساس اقرار او حکم صادر خواهد کرد و سوگند قبلی فاقد اثر می شود.
2. پس از صدور حکم:
   • حکم غیرقطعی: اگر حکم صادر شده باشد اما مهلت اعتراض یا تجدیدنظرخواهی باقی باشد، محکوم علیه می تواند به استناد اقرار حالف (ادا کننده سوگند) نسبت به حکم صادره تجدیدنظرخواهی کند.
   • حکم قطعی: در صورتی که حکم قطعی شده باشد، نمی توان صرفاً به دلیل اقرار به سوگند دروغ، حکم قطعی را لغو کرد. با این حال، بعید نیست که امکان طرح دعوای مجدد برای استرداد آنچه اداکننده سوگند به ناحق دریافت داشته است، فراهم باشد. در این حالت، سبب دعوای مجدد، اقرار است نه خود سوگند در دعوای قبلی. این امر راهی برای جبران خسارات وارده به دلیل سوگند دروغ در موارد خاص است.

نتیجه گیری: سوگند؛ ابزاری قدرتمند اما با تشریفات و پیامدهای جدی

سوگند، چه به عنوان سوگند اثباتی توسط اصحاب دعوا و چه به عنوان تعهد بر صداقت توسط شاهد در دادگاه، ابزاری مهم و گاه قاطع در فرآیند دادرسی ایران است. درک تفاوت های ماهوی میان شهادت و سوگند قضایی و همچنین تمایز انواع سوگند (بتی، تکمیلی، استظهاری و نفی علم) برای هر فردی که به نحوی با دستگاه قضا سر و کار دارد، ضروری است.

این مقاله نشان داد که اگرچه شاهد به معنای اثباتی، سوگند قاطع دعوا یاد نمی کند، اما سوگند بر صداقت شهادت او، رکن مهمی در اعتبار بینه است. همچنین، سوگندهای قضایی که توسط اصحاب دعوا اتیان می شود، دارای تشریفات دقیق و پیامدهای حقوقی و شرعی جدی است که از پذیرش و اتیان آن گرفته تا نکول و سوگند دروغ، ابعاد مختلفی را در بر می گیرد.

پیامدهای سوگند دروغ، از نظر شرعی بسیار سنگین و از نظر قانونی نیز می تواند منجر به مسئولیت های کیفری و مدنی شود. از این رو، آگاهی کامل از تمامی جنبه های سوگند شاهد در دادگاه و سایر انواع سوگند، از اهمیت بالایی برخوردار است. توصیه می شود که در مواجهه با پرونده های قضایی که سوگند می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد، حتماً با وکیل متخصص و مشاور حقوقی مجرب مشورت شود تا از حقوق فرد به بهترین نحو دفاع گردد و تصمیمات آگاهانه ای اتخاذ شود.