نمونه توافق نامه پرداخت بدهی

نمونه توافق نامه پرداخت بدهی سندی حقوقی و لازم الاجرا است که چارچوب مشخصی را برای بازپرداخت دیون، از جمله زمان بندی و شرایط اقساط، تعیین می کند و به هر دو طرف (بدهکار و طلبکار) امکان می دهد با اطمینان و شفافیت، بدهی را تسویه کنند. این سند از بروز اختلافات آینده جلوگیری کرده و حقوق طرفین را تضمین می کند.

اهمیت و ضرورت تنظیم توافق نامه پرداخت بدهی

تنظیم یک سند رسمی برای پرداخت بدهی، فراتر از یک تعهد کلامی، یک ضرورت حقوقی و مالی است که نقش بسزایی در پیشگیری از بروز اختلافات، شفاف سازی انتظارات و تضمین حقوق طرفین ایفا می کند. در روابط مالی، اعم از شخصی یا تجاری، ممکن است بدهی هایی ایجاد شود که نیاز به زمان بندی و شرایط خاص برای بازپرداخت داشته باشند. در چنین شرایطی، یک توافق نامه مکتوب و معتبر، به عنوان یک مرجع قابل استناد، راهگشای حل و فصل مسائل خواهد بود.

این سند، تعهدات بدهکار و حقوق طلبکار را به وضوح بیان می کند و چارچوبی روشن برای نحوه، زمان و میزان پرداخت ها ارائه می دهد. بدون چنین توافقی، ممکن است ابهامات زیادی در مورد جزئیات پرداخت، جریمه های تأخیر یا حتی اصل بدهی به وجود آید که می تواند به اختلافات طولانی و پرهزینه منجر شود. توافق نامه پرداخت بدهی به هر دو طرف اطمینان خاطر می دهد که تعهدات به صورت قانونی و قابل پیگیری مستند شده اند.

تفاوت های اساسی «توافق نامه پرداخت بدهی» با «تسویه حساب نهایی» و «صورتجلسه مصالحه» در اهداف و نتایج آن ها نهفته است. در حالی که تسویه حساب نهایی به معنای پایان کامل یک رابطه مالی و عدم وجود هرگونه ادعا در آینده است، توافق نامه پرداخت بدهی بر روی یک بدهی موجود تمرکز دارد و شرایط بازپرداخت آن را تا زمان تسویه کامل مشخص می کند. صورتجلسه مصالحه نیز غالباً برای حل و فصل اختلافاتی به کار می رود که پیش تر ایجاد شده اند و هدف آن رسیدن به یک راه حل مورد توافق طرفین برای پایان دادن به نزاع است، در حالی که توافق نامه پرداخت بدهی می تواند از همان ابتدا برای پیشگیری از اختلاف در یک بدهی روشن تنظیم شود.

مخاطبان این راهنما طیف وسیعی از افراد را شامل می شوند: از افراد بدهکار که به دنبال راهی برای سازماندهی بازپرداخت دیون خود هستند، تا طلبکارانی که می خواهند از وصول مطالبات خود اطمینان حاصل کنند. صاحبان کسب وکارهای کوچک و متوسط برای مستندسازی معاملات و وکلا و مشاوران حقوقی به عنوان منبع مرجع نیز از این توافق نامه بهره مند می شوند. هدف ما در این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و یک نمونه کامل از توافق نامه پرداخت بدهی است تا به شما در مدیریت هوشمندانه و حقوقی دیون کمک کند.

ماهیت حقوقی و ارکان اساسی توافق نامه پرداخت بدهی

توافق نامه پرداخت بدهی، از منظر حقوقی، یک قرارداد لازم الاجرا محسوب می شود که بر اساس اصول کلی قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه ماده ۱۰ این قانون، اعتبار می یابد. این ماده به افراد اجازه می دهد تا هر قراردادی را که مخالف صریح قانون نباشد، منعقد کنند و این قرارداد برای طرفین لازم الاتباع است. به این ترتیب، توافق نامه پرداخت بدهی، چه به صورت دست نویس (سند عادی) و چه به صورت رسمی (تنظیم شده در دفترخانه اسناد رسمی)، در صورت رعایت اصول و شرایط قانونی، دارای اعتبار حقوقی کامل است و طرفین ملزم به اجرای مفاد آن هستند.

تعریف حقوقی و اعتبار قانونی

یک توافق نامه پرداخت بدهی، در واقع، یک توافق کتبی است که در آن بدهکار (متعهد) به طور صریح و رسمی تعهد می کند که مبلغ معینی از بدهی خود را به طلبکار (متعهدٌله) در زمان ها و با شرایط مشخص پرداخت کند. این تعهد می تواند به صورت پرداخت یکجا یا اقساطی باشد. اعتبار این توافق نامه، به خصوص در صورتی که به صورت رسمی ثبت شده باشد، بسیار بالاست و می تواند به عنوان یک مدرک قوی در مراجع قضایی مورد استناد قرار گیرد. حتی سند عادی نیز با وجود امضا، اثر انگشت و شهود، دارای اعتبار است و در صورت انکار یا تردید، با رجوع به کارشناسی خط و امضا، می تواند اثبات شود. اما ثبت رسمی آن در دفترخانه اسناد رسمی، قدرت اجرایی و اثباتی آن را به مراتب افزایش می دهد.

طرفین و اهلیت در توافق نامه

هر توافق نامه پرداخت بدهی حداقل دو طرف اصلی دارد: بدهکار (یا متعهد) که فرد یا نهاد متعهد به پرداخت بدهی است و طلبکار (یا متعهدٌله) که فرد یا نهادی است که بدهی به او پرداخت می شود. علاوه بر این، ممکن است طرف سومی نیز به عنوان ضامن وارد توافق شود. ضامن شخصی است که پرداخت بدهی را در صورت عدم ایفای تعهد توسط بدهکار اصلی، تضمین می کند و این ضمانت می تواند به صورت تضامنی (طلبکار می تواند برای وصول بدهی مستقیماً به ضامن مراجعه کند) یا غیرتضامنی (ابتدا باید به بدهکار اصلی مراجعه شود) باشد.

یکی از مهم ترین ارکان قانونی در تنظیم هر قراردادی، از جمله توافق نامه پرداخت بدهی، اهلیت طرفین است. اهلیت به معنای صلاحیت قانونی افراد برای انجام معامله و ایجاد تعهدات حقوقی است. بر این اساس، طرفین قرارداد باید:

• بالغ باشند: به سن قانونی بلوغ شرعی و قانونی رسیده باشند.
• عاقل باشند: از سلامت روانی کامل برخوردار باشند و مجنون نباشند.
• رشید باشند: توانایی اداره اموال و تشخیص مصلحت خود را در معاملات مالی داشته باشند و سفیه نباشند.

همچنین، مشروعیت موضوع بدهی از دیگر الزامات اساسی است. بدهی مورد تعهد باید از منشأ قانونی و مشروعی ایجاد شده باشد. به عنوان مثال، اگر بدهی ناشی از معاملات غیرقانونی یا نامشروع باشد، توافق نامه پرداخت آن نیز از نظر حقوقی باطل و فاقد اعتبار خواهد بود. عدم رعایت این اصول می تواند به ابطال کل توافق نامه در مراجع قضایی منجر شود و حقوق طرفین را در معرض خطر قرار دهد.

اجزای کلیدی و بندهای استاندارد در توافق نامه پرداخت بدهی جامع

یک توافق نامه پرداخت بدهی اثربخش و قانونی باید از ساختاری منسجم و بندهایی دقیق برخوردار باشد تا هیچ ابهامی در روابط مالی طرفین باقی نماند. در ادامه به تشریح ارکان و بندهای ضروری این سند می پردازیم:

۱. عنوان توافق نامه

عنوان توافق نامه باید به صراحت و روشنی، ماهیت سند را بیان کند. این عنوان باید به گونه ای باشد که در یک نگاه، نوع قرارداد و هدف از تنظیم آن مشخص شود. به عنوان مثال، عناوینی مانند «توافق نامه پرداخت بدهی»، «قرارداد اقساط بدهی» یا «تعهدنامه پرداخت و تقسیط دین» مناسب هستند. انتخاب عنوان دقیق، به شناسایی و طبقه بندی صحیح سند کمک می کند و از هرگونه سوءتفاهم احتمالی جلوگیری می نماید.

۲. مشخصات طرفین و مقدمه

بند مقدمه هر توافق نامه، هویت امضاکنندگان را به طور کامل و بدون ابهام معرفی می کند و چارچوب اولیه قرارداد را مشخص می سازد. در این بخش باید موارد زیر به دقت ذکر شوند:

• تاریخ و محل تنظیم: روز، ماه، سال و شهری که توافق نامه در آن تنظیم شده است.
• مشخصات کامل طرفین:
  • بدهکار (متعهد/متعهد به پرداخت): نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کدملی، تاریخ تولد، نشانی دقیق اقامتگاه (کد پستی)، شماره تلفن تماس. در صورتی که بدهکار شخصیت حقوقی باشد، نام کامل شرکت، شماره ثبت، شناسه ملی، نشانی دفتر مرکزی، نام و سمت نماینده قانونی (مدیرعامل یا صاحب امضای مجاز) به همراه مشخصات فردی او.
  • طلبکار (متعهدٌله/وصول کننده بدهی): دقیقاً مشابه مشخصات بدهکار.
  • سمت حقوقی: مشخص کردن اینکه هر فرد به چه عنوانی (بدهکار، طلبکار، ضامن) در توافق نامه حضور دارد.

هدف از این بند، شناسایی قطعی طرفین و جلوگیری از هرگونه تردید در مورد هویت امضاکنندگان است.

۳. موضوع توافق و منشأ بدهی

این بخش قلب توافق نامه است و باید با نهایت دقت و شفافیت نگاشته شود. در اینجا لازم است:

• بیان دقیق مبلغ کل بدهی: مبلغ بدهی باید هم به عدد و هم به حروف نوشته شود تا جای هیچگونه ابهامی باقی نماند (مثال: مبلغ ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال معادل یکصد میلیون ریال).
• توضیح کامل و شفاف منشأ بدهی: اینکه این بدهی از چه محلی و چگونه ایجاد شده است، بسیار حیاتی است. این توضیحات می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • بابت فاکتور/صورتحساب شماره [شماره فاکتور] مورخ [تاریخ فاکتور]
  • ناشی از قرارداد [عنوان قرارداد] به شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]
  • مستند به برگ چک/سفته شماره [شماره چک/سفته] به تاریخ [تاریخ چک/سفته]
  • بر اساس رأی دادگاه/شورای حل اختلاف به شماره پرونده [شماره پرونده] و تاریخ صدور [تاریخ صدور]
  • بابت [نوع دین عرفی یا مالی]
• تاریخ یا دوره زمانی ایجاد بدهی: ذکر زمانی که بدهی اولیه ایجاد شده، برای مستندسازی و پیگیری های احتمالی مهم است.

۴. شرایط و نحوه پرداخت بدهی

این بخش نحوه ایفای تعهد پرداخت را مشخص می کند و باید شامل تمام جزئیات مربوط به چگونگی و زمان بندی پرداخت باشد.

پرداخت یکجا

در صورتی که توافق بر پرداخت کل مبلغ بدهی به صورت یکجا باشد، باید تاریخ دقیق سررسید پرداخت به صراحت ذکر شود. مثال: متعهد مکلف است کل مبلغ بدهی را در تاریخ ۱۴۰۳/۰۴/۱۵ به حساب متعهدٌله واریز نماید.

پرداخت اقساطی

اگر توافق بر پرداخت بدهی به صورت اقساطی است، جزئیات باید به دقت بیشتری بیان شود:

• تعداد کل اقساط و مبلغ هر قسط: مشخص شود که بدهی در چند قسط و هر قسط به چه مبلغی (به عدد و حروف) پرداخت خواهد شد.
• جدول زمان بندی دقیق پرداخت هر قسط:
  

  شماره قسط	مبلغ قسط (ریال)	تاریخ سررسید	توضیحات
  ۱	۵۰,۰۰۰,۰۰۰	۱۴۰۳/۰۵/۰۱
  ۲	۵۰,۰۰۰,۰۰۰	۱۴۰۳/۰۶/۰۱
  …	…	…

• نحوه پرداخت: چگونگی واریز وجه باید مشخص شود: نقدی، واریز به حساب بانکی، انتقال کارت به کارت، یا از طریق تحویل چک/سفته (با ذکر مشخصات کامل هر فقره چک/سفته از جمله شماره، تاریخ، مبلغ، نام بانک و شعبه).
• شماره حساب یا کارت بانکی طلبکار: اطلاعات دقیق حساب بانکی (شماره حساب، شماره شبا، نام بانک و صاحب حساب) یا شماره کارت بانکی (با ذکر نام صاحب کارت) که پرداخت ها باید به آن صورت گیرد.

۵. تعهدات، تضمینات و ضمانت های اجرایی

این بند برای تضمین حسن اجرای توافق و جلوگیری از خلف وعده از اهمیت بالایی برخوردار است.

وجه التزام و جریمه تأخیر

تعیین مبلغ یا درصدی به عنوان جریمه برای تأخیر در پرداخت هر قسط یا کل بدهی. این جریمه می تواند به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه اعمال شود. باید دقت شود که وجه التزام با بهره متفاوت است و از نظر شرعی و قانونی شرایط خاص خود را دارد. هدف از آن جبران خسارت ناشی از عدم انجام تعهد در موعد مقرر است.

مثال: در صورت تأخیر در پرداخت هر قسط، متعهد مکلف به پرداخت مبلغ [مبلغ/درصد] ریال به ازای هر روز تأخیر به عنوان وجه التزام می باشد.

انواع تضمینات پرداخت

برای افزایش اطمینان طلبکار، می توان تضمینات مختلفی را در نظر گرفت:

• چک یا سفته تضمینی: بدهکار می تواند به ازای هر قسط یا کل مبلغ بدهی، چک یا سفته صادر کند. مشخصات کامل این اسناد (شماره، تاریخ، مبلغ، بانک/صادرکننده) باید در توافق نامه درج شود.
• معرفی ضامن: شخص ثالثی به عنوان ضامن وارد قرارداد شده و پرداخت بدهی را تضمین کند. مشخصات کامل ضامن و حدود مسئولیت او (تضامنی یا غیرتضامنی) باید به دقت قید شود. در ضمانت تضامنی، طلبکار حق دارد برای وصول بدهی مستقیماً به ضامن مراجعه کند.
• وثیقه: در موارد مبالغ بالا، ممکن است بدهکار وثیقه ای (مانند سند ملکی، خودرو یا سهام) نزد طلبکار قرار دهد. جزئیات وثیقه و شرایط نگهداری و آزادسازی آن باید به وضوح مشخص شود.

شرط حال شدن بدهی

این شرط به طلبکار این حق را می دهد که در صورت عدم پرداخت تعداد مشخصی از اقساط (مثلاً دو یا سه قسط متوالی)، کل مبلغ بدهی را به صورت یکجا و قبل از سررسید اصلی، از بدهکار مطالبه کند. این بند برای افزایش ضمانت اجرایی اقساطی بودن بدهی بسیار مهم است.

نکته حقوقی: تعیین شرط حال شدن بدهی و وجه التزام در توافق نامه، به طلبکار این امکان را می دهد که در صورت تخلف بدهکار، با قدرت بیشتری پیگیری حقوقی نماید و از طولانی شدن فرآیند وصول مطالبات جلوگیری کند.

۶. فسخ، ابطال و مرجع حل اختلاف

بند فسخ و ابطال به شرایطی اشاره دارد که ممکن است به دلیل عدم انجام تعهدات یا وجود ایرادات قانونی، توافق نامه از اعتبار ساقط شود. این شرایط و پیامدهای آن باید به وضوح ذکر شود. همچنین، تعیین مرجع حل اختلاف از اهمیت ویژه ای برخوردار است. طرفین می توانند تعیین کنند که در صورت بروز اختلاف، به دادگاه های عمومی شهر خاصی (مثال: دادگاه های عمومی شهر تهران) مراجعه کنند یا با توافق یکدیگر، شرط داوری را بپذیرند. در صورت انتخاب داوری، مشخصات داور (یا شیوه انتخاب داور) و حدود اختیارات او باید کاملاً مشخص شود. این امر می تواند فرآیند حل و فصل اختلافات را تسریع و تسهیل کند.

۷. قوه قهریه (فورس ماژور)

در این بند، شرایطی پیش بینی می شود که خارج از کنترل طرفین بوده و مانع از اجرای تعهدات مندرج در توافق نامه می شود، مانند بلایای طبیعی، جنگ، شورش و… . باید اثر این وقایع بر توافق نامه (مانند تعلیق تعهدات یا تغییر در زمان بندی) به صراحت ذکر شود تا از بروز اختلافات در شرایط اضطراری جلوگیری گردد.

۸. تعداد نسخ و امضا

در انتهای توافق نامه باید تعداد نسخ تنظیم شده (معمولاً حداقل دو نسخه، به تعداد طرفین) و اینکه هر نسخه دارای اعتبار واحد است، ذکر شود. سپس، محل امضای طرفین (بدهکار و طلبکار)، ضامن (در صورت وجود) و شهود (با ذکر نام و نام خانوادگی و کدملی) باید مشخص شده و تمامی امضاکنندگان در محل های مربوطه امضا و اثر انگشت خود را ثبت نمایند. حضور شهود و ثبت مشخصات آن ها می تواند به تقویت اعتبار سند، خصوصاً در اسناد عادی، کمک شایانی کند.

نکات حقوقی و عملی پیش از امضای توافق نامه

پیش از امضای هر توافق نامه پرداخت بدهی، توجه به نکات حقوقی و عملی زیر می تواند از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کرده و حقوق شما را تضمین کند:

• شفافیت و صراحت متن: از نگارش متن به صورت مبهم یا کلی گویی پرهیز کنید. هر بند و هر شرط باید کاملاً واضح، دقیق و بدون ابهام باشد تا جای هیچگونه تفسیری باقی نماند. کلمات و عباراتی که می توانند معانی مختلفی داشته باشند، باید تعریف یا شفاف سازی شوند.
• بررسی صحت مشخصات و اهلیت طرفین: قبل از امضا، حتماً از هویت و صلاحیت قانونی (اهلیت) تمامی طرفین (بدهکار، طلبکار، ضامن) اطمینان حاصل کنید. مدارک شناسایی معتبر مانند کارت ملی را بررسی کنید. در مورد اشخاص حقوقی، از صحت ثبت شرکت، هویت و سمت نماینده قانونی و اختیارات او اطمینان حاصل کنید.
• اهمیت و نحوه تعیین وجه التزام: وجه التزام (جریمه تأخیر) باید به صورت عادلانه و متناسب با میزان بدهی و مدت تأخیر تعیین شود. این مبلغ باید به وضوح در توافق نامه قید شود. توجه داشته باشید که وجه التزام با بهره بانکی متفاوت است و مبنای قانونی آن جبران خسارت عدم انجام تعهد است.
• نقش شهود و اثر انگشت: در اسناد عادی (دست نویس)، حضور دو شاهد عاقل و بالغ که توافق نامه را امضا و مشخصات کامل خود را ثبت کنند، اعتبار سند را به شدت افزایش می دهد. همچنین، توصیه می شود تمامی امضاکنندگان (بدهکار، طلبکار، ضامن، شهود) علاوه بر امضا، اثر انگشت خود را نیز ثبت کنند.
• چگونگی محاسبه و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: خسارت تأخیر تأدیه، بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و قوانین مربوطه، قابل مطالبه است. این خسارت از زمان سررسید دین (در صورت مطالبه طلبکار) تا زمان پرداخت کامل آن محاسبه می شود. باید در توافق نامه مشخص شود که آیا خسارت تأخیر تأدیه علاوه بر وجه التزام مطالبه خواهد شد یا خیر.
• مزایای ثبت رسمی توافق نامه: در مواردی که مبلغ بدهی قابل توجه است یا پیچیدگی های حقوقی وجود دارد، ثبت رسمی توافق نامه در دفترخانه اسناد رسمی قویاً توصیه می شود. سند رسمی دارای قدرت اجرایی مستقیم است و در صورت تخلف بدهکار، نیاز به اثبات در دادگاه ندارد و مستقیماً می توان از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای وصول آن اقدام کرد. این امر در زمان و هزینه ها صرفه جویی زیادی به همراه دارد.
• بررسی دقیق وثایق و ضمانت نامه ها: اگر وثیقه ای (مانند چک، سفته، سند ملکی یا خودرو) برای تضمین پرداخت ارائه شده است، صحت، اعتبار و قابلیت اجرای آن را به دقت بررسی کنید. در مورد چک ها و سفته ها، از بلامحل نبودن و اعتبار آن ها اطمینان حاصل کنید. در مورد ضامن، توانایی مالی و اعتبار او را بسنجید.
• پیامدهای عدم اجرای توافق: بدهکار باید کاملاً از عواقب قانونی عدم اجرای تعهدات خود آگاه باشد. این عواقب می تواند شامل مطالبه وجه التزام، حال شدن کل بدهی، پیگیری از طریق مراجع قضایی، توقیف اموال و حتی جلب باشد. این موارد باید به وضوح در توافق نامه ذکر شود.

چالش های رایج در اجرای توافق نامه پرداخت بدهی و راه حل ها

حتی با وجود تنظیم یک توافق نامه محکم، ممکن است در طول اجرای آن با چالش هایی مواجه شوید. آگاهی از این چالش ها و راه حل های حقوقی آن ها می تواند به شما در مدیریت مؤثرتر و پیشگیری از مشکلات کمک کند.

عدم پرداخت اقساط توسط بدهکار

یکی از رایج ترین چالش ها، عدم پرداخت به موقع اقساط توسط بدهکار است. در چنین شرایطی، طلبکار می تواند از راه های قانونی مختلفی اقدام کند:

• ارسال اظهارنامه رسمی: ابتدا می توانید با ارسال یک اظهارنامه رسمی به بدهکار، مراتب عدم انجام تعهد را ابلاغ کرده و خواستار پرداخت بدهی شوید. این اقدام جنبه اخطار و اتمام حجت دارد و می تواند مستند دعوای احتمالی باشد.
• استفاده از تضمینات: اگر توافق نامه شامل چک، سفته یا ضامن باشد، می توانید بر اساس شرایط قرارداد، برای وصول مطالبات از طریق این تضمینات اقدام کنید. به عنوان مثال، در صورت برگشت خوردن چک، می توانید از طریق محاکم قضایی یا دایره اجرای ثبت (در صورت رسمی بودن چک) برای وصول اقدام نمایید.
• مطالبه کل بدهی (حال شدن دین): اگر در توافق نامه شرط حال شدن بدهی در صورت عدم پرداخت چند قسط متوالی گنجانده شده باشد، می توانید کل مبلغ بدهی را یکجا مطالبه کنید و اقدامات قانونی لازم را برای وصول آن انجام دهید.
• طرح دعوای حقوقی: در نهایت، می توانید با طرح دعوا در دادگاه صالح، الزام بدهکار به پرداخت بدهی، وجه التزام و خسارت تأخیر تأدیه را خواستار شوید.

اختلاف در مبلغ یا منشأ بدهی

گاهی اوقات پیش می آید که طرفین در مورد مبلغ دقیق بدهی یا منشأ ایجاد آن اختلاف نظر دارند. این مشکلات باید قبل از تنظیم توافق نامه حل و فصل شوند. راه حل ها شامل:

• مستندسازی دقیق: تمامی اسناد و مدارک مربوط به ایجاد بدهی (مانند فاکتورها، قراردادها، رسیدها، صورتحساب بانکی) باید جمع آوری و به دقت بررسی شوند.
• جلسات مذاکره: برگزاری جلسات مذاکره حضوری و شفاف با ارائه مستندات می تواند به روشن شدن ابهامات کمک کند.
• کارشناسی: در صورت عدم توافق، می توان از یک کارشناس خبره (حسابرس یا کارشناس مالی) برای تعیین دقیق مبلغ بدهی کمک گرفت.
• میانجی گری: یک شخص ثالث بی طرف می تواند به عنوان میانجی بین طرفین برای رسیدن به توافق ایفای نقش کند.

ادعای ورشکستگی یا اعسار بدهکار

در صورتی که بدهکار مدعی ورشکستگی (برای اشخاص حقوقی) یا اعسار (برای اشخاص حقیقی) شود، وضعیت وصول بدهی ممکن است پیچیده شود:

• ورشکستگی: اگر شرکت یا مؤسسه بدهکار، ورشکسته اعلام شود، بدهی مشمول فرآیند تصفیه قرار می گیرد و طلبکار باید از طریق مدیر تصفیه پیگیر وصول مطالبات خود باشد. در این حالت، وصول کامل بدهی ممکن است زمان بر باشد یا حتی محقق نشود.
• اعسار: اگر شخص حقیقی بدهکار، اعسار (ناتوانی در پرداخت بدهی به دلیل عدم تمکن مالی) خود را ثابت کند، دادگاه ممکن است بدهی را به صورت اقساط بلندمدت تعیین کند یا حتی در موارد خاص، مهلت بیشتری برای پرداخت بدهد. در این شرایط، وجود تضمینات مانند ضامن یا وثیقه می تواند به طلبکار کمک کند.

فوت یکی از طرفین

فوت بدهکار یا طلبکار نیز می تواند بر وضعیت توافق نامه تأثیرگذار باشد:

• فوت بدهکار: بدهی متوفی از طریق ماترک (اموال به جای مانده) او قابل مطالبه است. ورثه متوفی در حد ماترک خود مسئول پرداخت بدهی ها هستند. اگر ضامنی وجود داشته باشد، طلبکار می تواند از ضامن مطالبه کند.
• فوت طلبکار: حقوق طلبکار به ورثه قانونی او منتقل می شود و ورثه می توانند به عنوان قائم مقام قانونی متوفی، پیگیر وصول بدهی از بدهکار باشند.

نمونه کامل توافق نامه پرداخت بدهی (قابل ویرایش)

در ادامه، یک نمونه کامل و استاندارد از توافق نامه پرداخت بدهی آورده شده است. لازم به ذکر است که این نمونه صرفاً جهت آشنایی است و برای هر مورد خاص و مبالغ بالا، مشورت با وکیل متخصص قراردادها اکیداً توصیه می شود تا از اعتبار حقوقی و کارایی آن اطمینان حاصل شود و مطابق با شرایط و نیازهای خاص شما تنظیم گردد.

فرم خام توافق نامه پرداخت بدهی

بسمه تعالی

تاریخ تنظیم: .......................................
محل تنظیم: .......................................

ماده ۱: طرفین توافق نامه

۱.۱.  متعهد (بدهکار):
نام و نام خانوادگی: .......................................
نام پدر: .......................................
شماره شناسنامه: .......................................
کد ملی: .......................................
تاریخ تولد: .......................................
نشانی دقیق اقامتگاه: .......................................
شماره تلفن تماس: .......................................
(در صورت شخصیت حقوقی بودن بدهکار: نام شرکت: .......................................، شماره ثبت: .......................................، شناسه ملی: .......................................، نشانی دفتر مرکزی: .......................................، نام و سمت نماینده قانونی: .......................................، کدملی نماینده: .......................................)

۱.۲.  متعهدٌله (طلبکار):
نام و نام خانوادگی: .......................................
نام پدر: .......................................
شماره شناسنامه: .......................................
کد ملی: .......................................
تاریخ تولد: .......................................
نشانی دقیق اقامتگاه: .......................................
شماره تلفن تماس: .......................................
(در صورت شخصیت حقوقی بودن طلبکار: نام شرکت: .......................................، شماره ثبت: .......................................، شناسه ملی: .......................................، نشانی دفتر مرکزی: .......................................، نام و سمت نماینده قانونی: .......................................، کدملی نماینده: .......................................)

۱.۳.  ضامن (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: .......................................
نام پدر: .......................................
شماره شناسنامه: .......................................
کد ملی: .......................................
تاریخ تولد: .......................................
نشانی دقیق اقامتگاه: .......................................
شماره تلفن تماس: .......................................
(مسئولیت ضامن: تضامنی / غیرتضامنی - بخش مربوطه را پر یا خط بزنید)

ماده ۲: موضوع توافق و منشأ بدهی

۲.۱.  به موجب این توافق نامه، متعهد (بدهکار) به موجب [ذکر منشأ بدهی: مثال: فاکتور شماره ..... مورخ .....، قرارداد ...... مورخ .....، چک/سفته شماره ..... به تاریخ ......، رأی دادگاه شماره ..... مورخ .....]، مبلغ کل بدهی به میزان ....................................... ریال (معادل ....................................... تومان) را به متعهدٌله (طلبکار) بدهکار می باشد.

۲.۲.  طرفین ضمن تأیید صحت و قطعیت مبلغ بدهی، توافق و مصالحه نمودند که مبلغ مذکور مطابق شرایط مندرج در این توافق نامه پرداخت و تسویه گردد.

ماده ۳: شرایط و نحوه پرداخت بدهی

۳.۱.  روش پرداخت:
      الف)  پرداخت یکجا: متعهد مکلف است کل مبلغ بدهی موضوع بند ۲.۱ را در تاریخ ....................................... به صورت [نقدی / واریز به حساب بانکی / تحویل چک بانکی] به متعهدٌله پرداخت نماید.
      ب)  پرداخت اقساطی: متعهد مکلف است مبلغ کل بدهی را در قالب ....................................... قسط، مطابق جدول زیر، به متعهدٌله پرداخت نماید:

    

      

        

          
شماره قسط
          
مبلغ قسط (ریال)
          
تاریخ سررسید
          
نحوه پرداخت (شماره چک/حساب)
        
      
      

        

          
۱
          
.......................................
          
.......................................
          
.......................................
        
        

          
۲
          
.......................................
          
.......................................
          
.......................................
        
        

          
۳
          
.......................................
          
.......................................
          
.......................................
        
        

          
...
          
...
          
...
          
...
        
        

          
آخرین قسط
          
.......................................
          
.......................................
          
.......................................
        
      
    

۳.۲.  مشخصات حساب بانکی/کارت بانکی طلبکار جهت واریز:
      نام صاحب حساب: .......................................
      شماره حساب: .......................................
      شماره کارت: .......................................
      شماره شبا: .......................................
      نام بانک: .......................................

ماده ۴: تعهدات، تضمینات و ضمانت های اجرایی

۴.۱.  وجه التزام (جریمه تأخیر): در صورت تأخیر در پرداخت هر یک از اقساط در موعد مقرر، متعهد (و ضامن در صورت وجود و مسئولیت تضامنی) مکلف است علاوه بر مبلغ قسط معوقه، مبلغ ....................................... ریال (یا ....................................... درصد از مبلغ قسط) را به ازای هر روز/ماه تأخیر، به عنوان وجه التزام به متعهدٌله پرداخت نماید.

۴.۲.  تضمینات پرداخت: جهت تضمین حسن اجرای تعهد پرداخت بدهی، متعهد [و ضامن] موارد زیر را به متعهدٌله ارائه می نماید:
      الف)  تعداد ....................................... فقره چک بانکی/سفته به شرح ذیل:
          ۱. شماره چک/سفته: .................... مبلغ: .................... ریال، تاریخ: ....................، بانک/صادرکننده: ....................
          ۲. شماره چک/سفته: .................... مبلغ: .................... ریال، تاریخ: ....................، بانک/صادرکننده: ....................
          ۳. و غیره (بر اساس تعداد اقساط یا کل بدهی)
      ب)  ضمانت ضامن: آقای/خانم ....................................... به عنوان ضامن، پرداخت تمامی بدهی و خسارات احتمالی را به صورت [تضامنی / غیرتضامنی] تضمین می نماید. (در صورت حذف ضامن، این بند حذف گردد.)
      ج)  وثیقه: (در صورت ارائه وثیقه، جزئیات کامل آن مانند مشخصات سند ملکی، پلاک ثبتی، مشخصات خودرو، ارزش تقریبی و شرایط نگهداری و آزادسازی آن ذکر شود).

۴.۳.  شرط حال شدن بدهی: در صورتی که متعهد در پرداخت تعداد ....................................... قسط متوالی [مثال: دو یا سه قسط] از اقساط مذکور در ماده ۳.۱ (ب) این توافق نامه، تأخیر یا تخلف نماید، متعهدٌله حق دارد بدون نیاز به اخطار قبلی و فوراً، تمامی مبلغ باقی مانده بدهی را به صورت یکجا مطالبه و اقدامات قانونی لازم را برای وصول آن انجام دهد. در این صورت، متعهد و ضامن (در صورت وجود) ملزم به پرداخت فوری کل بدهی می باشند.

ماده ۵: فسخ، ابطال و مرجع حل اختلاف

۵.۱.  هرگونه فسخ یا ابطال این توافق نامه فقط با توافق کتبی و امضای تمامی طرفین امکان پذیر است، مگر در مواردی که قانون صریحاً اجازه فسخ یک جانبه را داده باشد یا شرط فسخ در همین توافق نامه ذکر شده باشد.

۵.۲.  در صورت بروز هرگونه اختلاف در تفسیر یا اجرای مفاد این توافق نامه، طرفین ابتدا تلاش خواهند کرد از طریق مذاکره و مسالمت آمیز اختلاف را حل و فصل نمایند. در صورت عدم حصول توافق، مرجع حل اختلاف:
      الف)  دادگاه های عمومی و حقوقی شهر ....................................... [مثال: تهران] صلاحیت رسیدگی خواهند داشت.
      ب)  اختلاف از طریق داوری حل و فصل خواهد شد. [نام و مشخصات داور/شیوه انتخاب داور]

ماده ۶: قوه قهریه (فورس ماژور)

۶.۱.  در صورت بروز حوادث غیرمترقبه و خارج از اراده طرفین (مانند بلایای طبیعی، جنگ، شورش، تحریم های ناگهانی) که مانع از اجرای تعهدات یکی از طرفین شود، تعهدات متأثر از قوه قهریه به مدت زمان لازم برای رفع مانع، به تعویق می افتد و طرفین در این مدت مسئولیتی نخواهند داشت. پس از رفع مانع، تعهدات مجدداً با شرایط توافقی یا با تعدیل از سوی مرجع حل اختلاف، از سر گرفته خواهد شد.

ماده ۷: تعداد نسخ و امضا

۷.۱.  این توافق نامه در تاریخ ....................................... در ....................................... [تعداد] نسخه متحدالمتن، که هر یک دارای اعتبار واحد است، تنظیم و پس از مطالعه دقیق و با علم و اطلاع کامل از مفاد آن، توسط طرفین و شهود (در صورت وجود) امضا و مبادله گردید.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

امضای متعهد (بدهکار):
نام و نام خانوادگی: .......................................
امضا و اثر انگشت: .......................................

امضای متعهدٌله (طلبکار):
نام و نام خانوادگی: .......................................
امضا و اثر انگشت: .......................................

امضای ضامن (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: .......................................
امضا و اثر انگشت: .......................................

امضای شاهد ۱:
نام و نام خانوادگی: .......................................
کد ملی: .......................................
امضا و اثر انگشت: .......................................

امضای شاهد ۲:
نام و نام خانوادگی: .......................................
کد ملی: .......................................
امضا و اثر انگشت: .......................................

توصیه حقوقی: برای اطمینان از اعتبار حقوقی و کارایی کامل، تنظیم و بررسی نهایی هر توافق نامه مالی، خصوصاً در مبالغ بالا و موارد پیچیده، توسط یک وکیل متخصص قراردادها اکیداً توصیه می شود.

نتیجه گیری: هوشمندی در تنظیم اسناد مالی برای آینده ای مطمئن

تنظیم یک توافق نامه پرداخت بدهی، نه یک تشریفات اداری، بلکه یک سرمایه گذاری هوشمندانه در راستای حفظ منافع مالی و پیشگیری از چالش های حقوقی در آینده است. همانطور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، یک نمونه توافق نامه پرداخت بدهی استاندارد و جامع، باید تمامی ابعاد حقوقی و اجرایی یک دین را پوشش دهد؛ از شناسایی دقیق طرفین و منشأ بدهی گرفته تا تعیین شرایط پرداخت، تضمینات محکم و مرجع حل اختلاف. غفلت از هر یک از این جزئیات، می تواند به بروز اختلافات سنگین، اتلاف وقت و صرف هزینه های گزاف در مراجع قضایی منجر شود.

اهمیت مستندسازی دقیق و شفاف سازی در روابط مالی بر هیچ کس پوشیده نیست. این سند نه تنها به بدهکار چارچوبی منظم برای ایفای تعهدات خود می دهد، بلکه به طلبکار نیز اطمینان خاطری برای وصول مطالباتش می بخشد. استفاده از وجه التزام، تضمینات قوی نظیر چک و سفته، معرفی ضامن و همچنین تعیین شرط حال شدن بدهی در صورت عدم انجام تعهدات، ابزارهایی هستند که قدرت اجرایی توافق نامه را دوچندان کرده و احتمال سوء استفاده یا عدم ایفای تعهد را به حداقل می رسانند.

در نهایت، اگرچه این مقاله یک راهنمای جامع و یک نمونه توافق نامه پرداخت بدهی کامل را ارائه داد، اما نباید از مشاوره با یک وکیل متخصص در امور قراردادها غافل شد. به خصوص در مواردی که مبالغ بدهی بالا است، منشأ بدهی پیچیده است یا طرفین دارای سوابق حقوقی خاصی هستند، یک وکیل متخصص می تواند با بررسی تمامی ابعاد، توافق نامه ای را تنظیم کند که کاملاً متناسب با شرایط خاص شما باشد و از بروز هرگونه خلأ قانونی پیشگیری نماید. هوشیاری و دقت در تنظیم اینگونه اسناد، ضامن آینده مالی شما و روابط قراردادی مطمئن خواهد بود.