آیا زن یائسه عده وفات دارد؟

زن یائسه پس از فوت همسر خود، ملزم به رعایت عده وفات است. این حکم که در قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران و احکام شرعی تصریح شده، نشان دهنده تفاوت اساسی بین عده وفات و عده طلاق برای زنان یائسه است، زیرا زنان یائسه عده طلاق ندارند اما عده وفات برای آنان واجب است. این مقاله به بررسی جامع مبانی قانونی، شرعی، مدت زمان و فلسفه این حکم می پردازد تا ابهامات موجود را رفع کند و درک روشنی از این مفهوم حقوقی-شرعی ارائه دهد.

مفهوم «عده» در فقه اسلامی و به تبع آن در نظام حقوقی ایران، از جایگاه ویژه ای برخوردار است که احکام و پیامدهای حقوقی متعددی را در پی دارد. این نهاد شرعی و قانونی، پس از انحلال عقد نکاح به واسطه طلاق، فسخ یا وفات همسر، بر زن بار می شود و او را ملزم به رعایت ممنوعیت هایی در ازدواج مجدد برای مدت معینی می کند. با این حال، پرسش های فراوانی، به ویژه در مورد وضعیت زنان یائسه، ذهن بسیاری را به خود مشغول می سازد.

اغلب گمان می شود که زن یائسه، به دلیل منتفی بودن امکان بارداری و به تبع آن، جلوگیری از اختلاط نسل، از هرگونه عده ای معاف است. این تصور در مورد عده طلاق و فسخ نکاح برای زن یائسه صحیح است، اما در خصوص عده وفات، وضعیت حقوقی و شرعی متفاوت است. این مقاله با استناد به قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران و احکام فقهی، به تبیین دقیق این موضوع می پردازد و مرزهای بین انواع عده و تفاوت های آن برای زنان یائسه را روشن می سازد. هدف اصلی، ارائه اطلاعاتی مستند و قابل فهم برای مخاطبان مختلف، از زنان یائسه که در این موقعیت قرار گرفته اند تا مشاوران حقوقی و دانشجویان رشته حقوق است.

مفهوم و انواع عده در فقه و قانون مدنی

مفهوم عده، ستون فقرات نظام حقوقی خانواده در اسلام و ایران را تشکیل می دهد و درک صحیح آن برای روشن شدن احکام مربوط به زنان، به ویژه پس از انحلال نکاح، ضروری است. این بخش به تعریف عده، اهداف آن و معرفی انواع رایج عده می پردازد.

عده چیست؟ تعریف قانونی و اهداف آن

عده در اصطلاح فقهی و حقوقی، به مدتی اطلاق می شود که زن پس از انحلال عقد نکاح، اعم از دائم یا موقت، مجاز به ازدواج مجدد نیست. این تعریف در ماده 1150 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز منعکس شده است: عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده است، نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند.

فلسفه های متعددی برای وجوب عده برشمرده شده که مهمترین آن ها عبارتند از:

• جلوگیری از اختلاط نسل: این فلسفه، اصلی ترین دلیل برای وجوب عده در طلاق و فسخ نکاح است. با گذشت مدت زمان مشخص عده، اطمینان حاصل می شود که زن باردار نیست و در صورت بارداری، انتساب طفل به همسر قبلی به درستی مشخص خواهد شد. این امر از پیامدهای نامطلوب حقوقی و اجتماعی ناشی از عدم تعیین پدر قانونی جلوگیری می کند.
• حفظ حرمت ازدواج سابق: این دلیل به ویژه در عده وفات اهمیت می یابد. رعایت عده به نوعی ادای احترام به پیوند زناشویی گذشته و همسر متوفی است و فرصتی برای زن فراهم می آورد تا از فضای عاطفی و روانی ناشی از فقدان همسر عبور کند.
• فراهم آوردن فرصت رجوع (در طلاق رجعی): در طلاق رجعی، مرد می تواند در مدت عده به همسر خود رجوع کرده و بدون نیاز به عقد جدید، زندگی مشترک را از سر بگیرد. عده در این حالت، فرصتی برای تأمل و بازنگری در تصمیم طلاق برای طرفین فراهم می آورد.

معرفی انواع عده (طلاق، فسخ نکاح، وفات، بذل و انقضای مدت)

عده بر اساس سبب انحلال نکاح، به انواع مختلفی تقسیم می شود که هر یک احکام و مدت زمان خاص خود را دارند:

• عده طلاق: این عده زمانی واجب می شود که عقد نکاح دائم به واسطه طلاق منحل گردد. مدت آن بسته به شرایط زن (داشتن عادت ماهانه، بارداری) متفاوت است.
• عده فسخ نکاح: در مواردی که عقد نکاح به دلیل وجود عیوب خاص یا تدلیس فسخ شود، زن ملزم به رعایت عده فسخ نکاح است که احکام آن مشابه عده طلاق است.
• عده وفات: این عده در صورت فوت همسر، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، بر زن واجب می شود.
• عده بذل و انقضای مدت: در عقد موقت (صیغه)، در صورتی که مدت عقد به پایان برسد یا مرد مدت باقی مانده را به زن ببخشد (بذل مدت)، زن ملزم به رعایت عده است.

تمایز مهم: عده طلاق و فسخ نکاح برای زن یائسه (عدم وجوب)

یکی از نکات کلیدی و پرتکرار در مباحث حقوق خانواده، تفاوت احکام عده برای زنان یائسه در موارد طلاق و فسخ نکاح با سایر زنان است. این تمایز، ریشه در فلسفه اصلی عده یعنی جلوگیری از اختلاط نسل دارد.

چرا زن یائسه عده طلاق ندارد؟

علت اصلی عدم وجوب عده طلاق برای زن یائسه، منتفی بودن امکان بارداری اوست. همانطور که پیشتر اشاره شد، یکی از اهداف بنیادین عده، جلوگیری از اختلاط نسل و اطمینان از عدم بارداری زن از همسر قبلی است. از آنجا که زن یائسه، به تعریف فقهی و پزشکی، توانایی بارداری را از دست داده است، این فلسفه در مورد او صدق نمی کند. بنابراین، نیازی به نگه داشتن عده برای احراز عدم بارداری وجود ندارد.

این حکم به صراحت در ماده 1155 قانون مدنی بیان شده است: زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه، نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح… این ماده قانونی، گواهی آشکار بر این قاعده فقهی است که در نظام حقوقی ما نیز پذیرفته شده است.

وضعیت عده زن باکره و فسخ نکاح برای زن یائسه

ماده 1155 قانون مدنی علاوه بر زن یائسه، زن باکره (در صورتی که بین او و شوهر نزدیکی واقع نشده باشد) را نیز از رعایت عده طلاق یا فسخ نکاح معاف می داند. دلیل این امر نیز مشابه وضعیت زن یائسه است؛ یعنی در صورت عدم نزدیکی، امکان بارداری از همسر قبلی منتفی است و نیازی به عده نیست. بنابراین، اگر زنی یائسه باشد و عقد او به دلایلی مانند وجود عیوب، فسخ شود، او نیز مانند مورد طلاق، ملزم به رعایت عده فسخ نکاح نخواهد بود.

در نتیجه، زن یائسه به محض وقوع طلاق یا فسخ نکاح (به شرط عدم نزدیکی در مورد فسخ)، می تواند بلافاصله اقدام به ازدواج مجدد کند، بدون اینکه نیازی به سپری کردن هیچ گونه عد ه ای داشته باشد. این امر، یکی از تسهیلات قانونی برای این دسته از زنان است که با توجه به شرایط بیولوژیکی و عدم امکان بارداری، منطقی و عادلانه به نظر می رسد.

بر اساس ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی، زن یائسه و زنی که بین او و شوهرش نزدیکی واقع نشده، عده طلاق یا فسخ نکاح ندارند.

بررسی جامع عده وفات زن یائسه: حکم شرعی و قانونی

پس از بررسی عدم وجوب عده طلاق و فسخ نکاح برای زن یائسه، اکنون به مهم ترین بخش این بحث می رسیم: وضعیت عده وفات برای زن یائسه. این موضوع اغلب مورد سوال و ابهام قرار می گیرد، چرا که تمایز آن با عده طلاق برای بسیاری روشن نیست.

پاسخ نهایی: لزوم رعایت عده وفات برای زن یائسه

برخلاف عده طلاق و فسخ نکاح، زن یائسه پس از فوت همسر خود، ملزم به رعایت عده وفات است. این پاسخ قاطع به سوال اصلی مقاله، بر اساس مستندات محکم شرعی و قانونی استوار است. بنابراین، هرگونه تصور مبنی بر معافیت مطلق زن یائسه از تمامی انواع عده، نادرست است و باید این تفاوت اساسی را در نظر داشت.

برای روشن تر شدن این موضوع، لازم است بار دیگر به ماده 1155 قانون مدنی رجوع کنیم. این ماده، پس از بیان عدم وجوب عده طلاق و فسخ نکاح برای زن یائسه، با یک ولی قاطع ادامه می دهد: …ولی عده وفات در هر دو مورد، باید رعایت شود. این عبارت صریح قانونی، جای هیچ گونه شک و شبهه ای را باقی نمی گذارد که زن یائسه نیز مانند سایر زنان، باید پس از فوت همسر، عده وفات را نگه دارد.

مبانی قانونی و شرعی وجوب عده وفات برای زن یائسه

وجوب عده وفات برای زن یائسه، ریشه در هر دو منبع شرع و قانون دارد:

1. مبانی قانونی:
   • ماده 1155 قانون مدنی: همانطور که ذکر شد، این ماده به صراحت بر لزوم رعایت عده وفات برای زن یائسه تاکید می کند.
   • ماده 1154 قانون مدنی: این ماده مدت زمان عده وفات را برای تمامی زنان، بدون استثنا قائل شدن برای زنان یائسه، تعیین می کند. این اطلاق، شامل زنان یائسه نیز می شود.
2. مبانی شرعی:
   • آیه 24 سوره بقره: قرآن کریم در آیه شریفه 24 از سوره بقره می فرماید: و الّذین یتوفّون منکم و یذرون ازواجاً یتربّصن بانفسهنّ اربعه اشهر و عشراً (و مردانی که از شما می میرند و همسرانی از خود بر جای می گذارند، زنانشان باید چهار ماه و ده روز انتظار بکشند.) این آیه، یک حکم کلی و فراگیر را بیان می کند و هیچ استثنائی برای سن یا وضعیت باروری زن قائل نمی شود. فقها نیز بر اساس این آیه و روایات متعدد، بر وجوب عده وفات برای تمامی زنان، اعم از یائسه و غیر یائسه، اتفاق نظر دارند.
   • فلسفه احترام و تعبد: در فقه اسلامی، برخی احکام جنبه تعبدی دارند، یعنی حکمت و علت اصلی آن ها فراتر از درک کامل بشر و صرفاً به جهت اطاعت از امر شارع است. همچنین، جنبه احترام به رابطه زناشویی گذشته و همسر متوفی، یکی از حکمت های اصلی عده وفات برای زن یائسه محسوب می شود.

فلسفه و حکمت عده وفات برای زن یائسه چیست؟

در حالی که در عده طلاق برای زن یائسه، فلسفه جلوگیری از اختلاط نسل منتفی است، در عده وفات، حکمت های دیگری مورد نظر قرار می گیرد. این حکمت ها عبارتند از:

• احترام به شوهر متوفی و حفظ حرمت زندگی مشترک سابق: این مهمترین و اصلی ترین فلسفه عده وفات برای زن یائسه است. عده، فرصتی برای ابراز غم و اندوه، احترام به همسر از دست رفته و پاسداشت پیوند زناشویی است که سال ها ادامه داشته است. این دوره، زمانی برای بازسازی روحی و روانی زن و تجدید سازمان فکری او پس از یک فقدان بزرگ محسوب می شود.
• تعبد و اطاعت از حکم شرعی: برخی از احکام شرعی، ورای دلایل ظاهری و دنیوی، جنبه تعبدی دارند و اطاعت از آن ها خود هدف است. عده وفات نیز از جمله این احکام محسوب می شود که مسلمانان برای تقرب به خداوند و انجام دستورات او آن را رعایت می کنند.
• جلوگیری از اتهام و سوءظن: اگرچه امکان بارداری زن یائسه منتفی است، اما رعایت عده می تواند از هرگونه سوءظن یا اتهام احتمالی در مورد روابط زن پس از فوت همسر جلوگیری کند و موجب حفظ آبروی زن و خانواده شود.

بنابراین، کاملاً مشخص است که فلسفه جلوگیری از اختلاط نسل، در مورد عده وفات برای زن یائسه، صدق نمی کند و حکم به وجوب آن، بر پایه دلایل محکم دیگری استوار است.

مدت زمان عده وفات زن یائسه چقدر است؟ (4 ماه و 10 روز)

پس از اثبات وجوب عده وفات برای زن یائسه، سوال بعدی و بسیار مهم، تعیین مدت زمان این عده است. قانونگذار و شرع مقدس، مدت زمان مشخصی را برای عده وفات در نظر گرفته اند که شامل تمامی زنان، اعم از یائسه و غیر یائسه می شود.

حکم کلی مدت عده وفات بر اساس قانون مدنی

مدت زمان عده وفات، به طور صریح و بدون ابهام، در ماده 1154 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تعیین شده است. این ماده مقرر می دارد: عده وفات، چه در دائم و چه در منقطع، در هر حال چهار ماه و ده روز است؛ مگر این که زن حامل باشد که در این صورت، عده وفات، تا موقع وضع حمل است، مشروط بر این که فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل، از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد و الا مدت عده، همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.

بر این اساس، مدت زمان عده وفات برای زن یائسه، دقیقاً 4 ماه و 10 روز شمسی است. این حکم برای تمامی زنان، صرف نظر از سن، وضعیت باروری، یا نوع عقد (دائم یا موقت)، یکسان است. تنها استثناء، همانطور که ماده اشاره می کند، مربوط به زن باردار است که در ادامه توضیح داده می شود.

استثنا: وضعیت زن حامله در عده وفات

همان ماده 1154 قانون مدنی، یک استثناء مهم را در مورد زنان حامله بیان می کند: اگر زنی در زمان فوت همسر باردار باشد، مدت عده وفات او تا زمان وضع حمل (به دنیا آمدن فرزند) خواهد بود. با این حال، یک قید مهم نیز وجود دارد: مشروط بر این که فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل، از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد و الا مدت عده، همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.

به عبارت دیگر، اگر زن حامله باشد و وضع حمل او زودتر از 4 ماه و 10 روز پس از فوت شوهر صورت گیرد، همچنان باید حداقل 4 ماه و 10 روز عده نگه دارد. اما اگر وضع حمل او پس از گذشت این مدت (مثلاً 5 ماه یا 7 ماه پس از فوت شوهر) انجام شود، عده او تا زمان وضع حمل ادامه خواهد داشت.

تأکید بر این نکته ضروری است که این استثنا به هیچ وجه شامل حال زن یائسه نمی شود. از آنجا که زن یائسه توانایی بارداری ندارد، هرگز در وضعیت زن حامله در عده وفات قرار نخواهد گرفت و همیشه مدت عده وفات برای او همان 4 ماه و 10 روز ثابت خواهد بود.

این مدت زمان، به عنوان یک دوره سوگواری و احترام به همسر متوفی، از اهمیت بالایی برخوردار است و رعایت آن نه تنها یک تکلیف شرعی، بلکه یک الزام قانونی محسوب می شود.

عده وفات زن یائسه در انواع عقد نکاح (دائم و موقت)

یکی از سوالات رایج در زمینه عده وفات برای زنان یائسه، مربوط به تاثیر نوع عقد نکاح (دائم یا موقت) بر وجوب یا مدت زمان این عده است. در این بخش، به بررسی این موضوع با تکیه بر قوانین موجود می پردازیم.

عده وفات در عقد دائم

در صورتی که زن یائسه در عقد دائم همسر خود را از دست بدهد، همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، ملزم به رعایت عده وفات است. مدت زمان این عده، دقیقاً چهار ماه و ده روز شمسی خواهد بود. هیچ تفاوتی بین زن یائسه و غیر یائسه در این حکم وجود ندارد و فلسفه اصلی، همان احترام به همسر متوفی و حفظ حرمت رابطه زناشویی است.

این حکم از ماده 1154 قانون مدنی که به صورت عام بیان می دارد: عده وفات، چه در دائم و چه در منقطع، در هر حال چهار ماه و ده روز است…، استنتاج می شود. بنابراین، نوع عقد دائم، تاثیری در وجوب و مدت زمان عده وفات برای زن یائسه ندارد.

عده وفات در عقد موقت (صیغه)

در مورد عقد موقت (صیغه)، وضعیت عده در طلاق (بذل یا انقضای مدت) برای زن یائسه متفاوت است و او نیازی به عده ندارد. اما در صورت فوت همسر موقت، حکم کاملاً تغییر می کند. زن یائسه ای که همسر موقت خود را از دست می دهد، نیز مانند زن در عقد دائم، ملزم به رعایت عده وفات به مدت چهار ماه و ده روز شمسی است.

ماده 1154 قانون مدنی در ادامه همان جمله فوق، تصریح می کند: …چه در دائم و چه در منقطع، در هر حال چهار ماه و ده روز است. این عبارت صریح قانونی، نشان می دهد که نوع عقد (دائم یا موقت) هیچ تاثیری بر وجوب و مدت زمان عده وفات ندارد و در هر دو حالت، زن یائسه موظف به رعایت این عده خواهد بود.

این موضوع، تمایز مهمی را بین عده در انقضا یا بذل مدت عقد موقت (که برای زن یائسه وجود ندارد) و عده وفات در عقد موقت (که برای زن یائسه وجود دارد) ایجاد می کند. فلسفه این امر، باز هم بر محور احترام به متوفی و حکم تعبدی شرع است، نه جلوگیری از اختلاط نسل که در عقد موقت و دائم و در صورت فوت، همچنان برای زن یائسه منتفی است.

نوع انحلال نکاح	وضعیت زن یائسه	مدت عده	فلسفه
طلاق (دائم و موقت)	عده ندارد	–	منتفی بودن اختلاط نسل
فسخ نکاح	عده ندارد	–	منتفی بودن اختلاط نسل
فوت همسر (دائم و موقت)	عده دارد	۴ ماه و ۱۰ روز	احترام به متوفی و حکم تعبدی

پیامدهای عدم رعایت عده وفات برای زن یائسه

رعایت عده وفات، یک تکلیف شرعی و قانونی است و عدم پایبندی به آن می تواند پیامدهای حقوقی و شرعی جدی و گاهاً جبران ناپذیری را برای زن و ازدواج دوم او به همراه داشته باشد. درک این پیامدها، اهمیت رعایت این حکم را دوچندان می کند.

بطلان عقد نکاح دوم

مهم ترین و فوری ترین پیامد عدم رعایت عده وفات، بطلان عقد نکاح دوم است. ماده 1050 قانون مدنی مقرر می دارد: هر کس زن شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده طلاق یا در عده وفات است با علم به عده و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد باطل و نکاح بین آن دو حرمت ابدی پیدا می کند.

این بدان معناست که اگر زن یائسه ای قبل از اتمام مدت 4 ماه و 10 روز عده وفات، با شخص دیگری ازدواج کند، حتی اگر هر دو طرف از حرمت این ازدواج بی اطلاع باشند، آن عقد باطل است و هیچ اثر قانونی بر آن مترتب نخواهد شد. فرزندان حاصل از این ازدواج نیز ممکن است با چالش های حقوقی مواجه شوند، اگرچه در صورت شبهه، فرزند به هر دو منتسب خواهد بود.

حرمت ابدی نکاح

پیامد وخیم تر و جبران ناپذیرتر، در صورتی است که زن و مرد هر دو با علم به اینکه زن در عده وفات به سر می برد و ازدواج در این دوره حرام است، اقدام به عقد و نزدیکی کنند. در این حالت، مطابق ماده 1050 قانون مدنی، نکاح بین این دو نفر حرمت ابدی پیدا می کند. به این معنا که پس از بطلان عقد اول، این دو نفر حتی پس از اتمام عده نیز هرگز نمی توانند با یکدیگر ازدواج کنند و این ممنوعیت تا پایان عمر باقی خواهد ماند.

ماده 1051 قانون مدنی نیز تکمیل کننده این بحث است: در مورد ماده قبل اگر علقه زوجیت بین زوجین به واسطه فسخ یا طلاق بائن و یا انقضاء مدت در مورد نکاح منقطع زائل شده باشد و هر یک از طرفین جاهل به عده بوده و نزدیکی واقع شده باشد نکاح باطل و حرمت ابدی حاصل نمی شود و فقط تا پایان مدت عده نکاح ثانی جایز نخواهد بود. توجه به این ماده برای تمایز حالت های مختلف مهم است. در عده وفات، حکم ماده 1050 صریح و سخت گیرانه تر است.

این حکم شرعی و قانونی، برای حفظ نظام خانواده، جایگاه ازدواج و جلوگیری از بی نظمی های اجتماعی وضع شده است. بنابراین، آگاهی از این پیامدها و رعایت دقیق احکام عده وفات، برای تمامی زنان، از جمله زنان یائسه، امری حیاتی است.

سوالات متداول

آیا زن یائسه بلافاصله پس از فوت همسرش می تواند مجدداً ازدواج کند؟

خیر، زن یائسه پس از فوت همسرش ملزم به رعایت عده وفات به مدت چهار ماه و ده روز است. او تنها پس از اتمام این دوره می تواند مجدداً ازدواج کند. عدم رعایت این حکم می تواند منجر به بطلان عقد دوم و در صورت علم به حرمت و نزدیکی، حرمت ابدی نکاح شود.

فلسفه اصلی عده وفات برای زن یائسه چیست؟

فلسفه اصلی عده وفات برای زن یائسه، احترام به شوهر متوفی و حفظ حرمت زندگی مشترک سابق است. برخلاف عده طلاق که هدف اصلی آن جلوگیری از اختلاط نسل است، در عده وفات برای زن یائسه، این حکمت منتفی بوده و جنبه های تعبدی، روحی و اجتماعی مد نظر قرار می گیرد.

مدت زمان عده وفات برای زن یائسه در عقد موقت چقدر است؟

مدت زمان عده وفات برای زن یائسه، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، یکسان و برابر با چهار ماه و ده روز شمسی است. ماده 1154 قانون مدنی به صراحت بر این موضوع تاکید دارد.

آیا ماده 1155 قانون مدنی درباره عده طلاق و وفات زن یائسه صریح است؟

بله، ماده 1155 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران بسیار صریح است. این ماده می گوید: زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه، نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح، ولی عده وفات در هر دو مورد، باید رعایت شود. این جمله به وضوح تفاوت بین عده طلاق/فسخ و عده وفات را برای زن یائسه مشخص می کند.

آیا عدم رعایت عده وفات مجازات کیفری دارد؟

عدم رعایت عده وفات، در درجه اول منجر به بطلان عقد نکاح دوم می شود. در صورتی که زن و مرد هر دو با علم به حرمت، در زمان عده ازدواج کرده و نزدیکی واقع شود، این نکاح باطل و به صورت ابدی بین آن دو حرام خواهد شد. هرچند ممکن است به طور مستقیم مجازات کیفری مشخصی در قانون مدنی برای عدم رعایت عده ذکر نشده باشد، اما انجام عمل زناشویی در این دوره با علم به حرمت، می تواند مشمول احکام کیفری مربوط به زنا شود. در هر حال، پیامدهای حقوقی و شرعی آن بسیار سنگین است.

نتیجه گیری

موضوع «آیا زن یائسه عده وفات دارد» یکی از ابهامات رایج در حوزه حقوق خانواده است که با بررسی دقیق قوانین و مبانی فقهی، پاسخ آن به روشنی تبیین گردید. نتیجه گیری اصلی این مقاله آن است که زن یائسه، بر خلاف عده طلاق یا فسخ نکاح که از آن معاف است، ملزم به رعایت عده وفات است. مدت زمان این عده نیز به صورت قطعی، چهار ماه و ده روز شمسی تعیین شده و تفاوتی بین عقد دائم و موقت ندارد.

فلسفه این حکم، نه جلوگیری از اختلاط نسل (چرا که امکان بارداری برای زن یائسه منتفی است)، بلکه احترام به شوهر متوفی، حفظ حرمت پیوند زناشویی گذشته و تبعیت از احکام تعبدی شرع مقدس است که در ماده 1155 و 1154 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز به صراحت بیان شده است. عدم رعایت این تکلیف شرعی و قانونی، می تواند پیامدهای حقوقی جدی و جبران ناپذیری از جمله بطلان عقد نکاح دوم و در موارد خاص، حرمت ابدی نکاح را به دنبال داشته باشد.

آگاهی از این احکام و رعایت دقیق آن ها، برای جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی و شرعی آتی، امری ضروری است. در نهایت، توصیه می شود در مواجهه با موارد خاص و پیچیده حقوقی، همواره با وکلای متخصص و مشاوران حقوقی معتبر مشورت شود تا از صحت اقدامات حقوقی اطمینان حاصل گردد.