به طور میانگین فرش های دستبافت در سال چند بار باید شسته شوند؟
مزیت شستشوی فرش دستباف در قالیشویی واوان
شستشوی فرش دستباف با توجه به اینکه فرش های دستباف حساس و ارزشمند هستند نیازمند دقت فراوان می باشد به همین دلیل بسیاری از افراد ترجیح می دهند شستن فرش دستباف خود را به قالیشویی های معتبر بسپارند تا ایشان به وسیله دستگاه های پیشرفته و در مدت زمانی کوتاه اقدام به شستشوی فرش کنند.
همان طور که می دانید، ارزش فرش دستباف ایرانی بسیار بالاتر و بیشتر از آن است که آن را مثل یک فرش معمولی بشویید. توجه داشته باشید که شستشوی فرش دستباف روش و ظرافت خاص خود را دارد و بهتر است که در منزل این کار را انجام ندهید و این کار را به قالیشویی حرفه ای بسپارید. در دنیا، فرش دستباف ایرانی از نظر تنوع و طرح بسیار شناخته شده است و ارزش مادی و معنوی بسیار بالایی در نزد خانواده های ایرانی دارد. به همین دلیل، نگهداری و تمیز نگه داشتن این میراث گرانبها بسیار حائز اهمیت است. با رعایت کردن نکاتی که در این مقاله بیان کرده است، می توانید عمر فرش های دستباف خود را افزایش دهید و از هزینه های شستشو و ترمیم بکاهید. تا انتهای مقاله با ما باشید.
نحوه شستشوی فرش دستباف
فرش های دستباف همانطور که از نام آن پیداست فرش هایی هستند که بدون هیچ ماشین بافنده ای و فقط با دست بافته می شوند، نخ های این فرش ها نیز نوعی نخ مخصوص مانند نخ پشمی یا ابریشم و … هستند که معمولا عملیات رنگرزی این نخ ها هم به صورت دستی انجام می شود، به دلیل اینکه تمام کارهای این نوع فرش ها از مرحله آماده سازی نخ، چله کشی و … تا انتهای بافت فرش به صورت دستی انجام می شود به همین دلیل این فرش ها بسیار ارزشمند هستند پس بر این اساس روش شستشوی فرش دستباف نیز باید با سایر فرش ها تفاوت داشته باشد زیرا شستشوی فرش دستباف نیاز به دقت بالایی دارد و در صورت سهل انگاری ممکن است رنگ نخ های فرش مخلوط شوند یا به سایر بافت های فرش آسیب برسد.
شستشوی فرش دستباف در خانه ممکن است معایب زیان بار و جبران نشدنی در پی داشته باشد به همین دلیل بهترین روش برای شستشوی فرش دستباف سپردن آن به یک قالیشویی معتبر است، اما دقت داشته باشید که فقط یکبار سپردن فرش دستباف به قالیشویی نامناسب و بی تجربه کافیست تا فرش شما آسیب ببیند و دیگر قابلیت استفاده نداشته باشد پس هنگامی که قصد دارید فرش دستباف خود را برای هر امری مانند شستشو، رفو، لکه بری و … به قالیشویی بسپارید حتما راجع به قالیشویی مورد نظر تحقیق کنید.
مراحل شستشوی فرش دستباف
مراحل شستن فرش دستباف در منزل را در عناوین قبلی بررسی کردیم و نکات لازم برای آن را نیز ذکر کردیم اما اکنون نوبت به بررسی و ذکر مراحل شستشوی فرش دستباف در کارخانه قالیشویی میرسد. مراحل شستن فرش دستباف در قالیشویی اسلامشهر به شرح زیر است:
جمع آوری فرش ها:
پرسنل مربوط به بخش جمع آوری و حمل و نقل فرش ها، پس از تماس و ثبت سفارش به منزل شما می آیند و فرش های دستباف شما را برای انتقال به کارخانه قالیشویی تحویل می گیرند. در این زمان بهتر است اگر فرش شما ایراد دیگری نیز دارد که باید رفع شود، این ایرادها را به پرسنل اطلاع دهید.
خاک گیری یا غبارگیری فرش ها :
پس از انتقال فرش ها به قالیشویی اولین اقدام پرسنل قالیشویی این است که توسط دستگاه های اتوماتیک گرد و غبار و آلودگی های فرش را پاک کنند. این عمل چیزی شبیه به خاک گیری فرش در زمان قدیم است اما با این تفاوت که در قالیشویی ها از دستگاه های پیشرفته برای این کار استفاده می کنند که این دستگاه ها هیچ آسیبی به فرش نمی زنند.
تعمیر ریشه فرش :
اگر ریشه های فرش شما نیاز به تعمیر و تعویض داشته باشد پرسنل قالیشویی آن ها را تعویض یا تعمیر می کنند، همچنین اگر شیرازه های فرش نیز ایرادی داشته باشند تمام این ایرادها توسط پرسنل رفع می شود.
رفو فرش :
در صورتی که فرش دستباف شما نیاز به رفوگری داشته باشد نیز پرسنل ماهر در این زمینه فرش شما را با دقت رفو خواهند کرد.
لکه برداری:
گاهی اتفاق می افتد که روی فرش یک ماده خوراکی مانند غذا، شربت، آبمیوه یا غیر خوراکی مانند جوهر، قیر و … میریزد و لکه آن بر روی فرش باقی می ماند. اگر چنین لکه هایی روی فرش شما وجود داشته باشد توسط پرسنل عملیات لکه برداری انجام می شود.
رنگ برداری و رنگرزی:
شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که فرش دستباف خود را در منزل شسته باشید اما چون از روش های شستشوی فرش دستباف اطلاع نداشته اید باعث تغییر رنگ و یا مخلوط شدن رنگ های فرش شده اید در این صورت باید عملیات رنگ برداری و رنگرزی روی فرش شما انجام شود که این عملیات توسط پرسنل قالیشویی انجام می شود. همچنین در قالیشویی ها برای اینکه این اتفاق برای فرش دستباف شما نیفتد قبل از شستن فرش از موادی برای پیشگیری استفاده می کنند.
شستشوی فرش :
پس از طی تمام مراحل بالا و خشک شدن رنگ ها و موادی که برای پیشگیری از تغییر رنگ بر روی فرش ها زده شده است، با توجه به جنس فرش دستباف که پشمی است یا ابریشمی یا … از دستگاه ها و ماشین آلات مخصوص یا از ابزارهای دستی برای شستشوی فرش استفاده می کنند، همچنین از مواد شوینده مخصوص فرش دستباف برای شستشوی فرش دستباف استفاده می شود.
خشک کردن فرش دستباف:
پس از اتمام شستشو و آبکشی، فرش را با توجه به جنس و میزان حساس بودن آن به واسطه دستگاه خشک کن فرش یا با استفاده از قرار دادن فرش در گرمخانه خشک می کنند. مثلا اگر فرش دستباف شما از نوع ابریشمی باشد هرگز نمی توان از دستگاه خشک کن فرش برای خشک کردن و آبگیری آن استفاده کرد.
براق کردن فرش:
پس از خشک شدن فرش، از موادی برای براق کردن سطح فرش دستباف استفاده می کنند همچنین در این مرحله از مواد ضد بید نیز برای جلوگیری از بید زدگی فرش دستباف استفاده می کنند. و در نهایت اگر ریشه های فرش شما رنگ گرفته باشد آنها را نیز با استفاده از مواد طبیعی سفید می کنند.
تیره شدن رنگ فرش دستباف
تیره شدن یکی از اتفاقاتی است که با گذشت زمان می تواند برای فرش دستباف روی دهد. دلیل تیره شدن رنگ فرش دستباف انباشته شدن گرد و غبار بین تار و پود فرش است. برای از بین بردن این گرد و غبار، باید فرش دستباف را بر روی دار قالی یا داربستی آویزان کنید و سپس با جارو به آرامی به فرش ضربه بزنید تا خاک آن گرفته شود.
توجه داشته باشید، ضربه هایی که باید به آرامی به فرش ضربه بزنید، زیرا زدن ضربات محکم ممکن است به بافت فرش آسیب برساند. در صورت وجود هرگونه سوراخ یا لکه یا پوسیدگی بر روی فرش حتما باید قبل از شستشو آنها را بررسی و ترمیم نمایید.
شستشوی فرش دستباف به صورت دستی و برخی خطرات آن
برای شستشوی فرش دستباف ابتدا آن را روی سطح صاف پهن کنید و سپس ترکیبی از محلول شامپو فرش و آب ولرم آماده کنید. سپس این محلول را با برس های مخصوص چند بار روی سطح قالی در جهت خواب آن بکشید تا همه جا کف آلود شود. در صورتی که متوجه شدید رنگ فرش در حال تغییر است، می توانید در حین برس کاری شدید، با پاشیدن کمی سرکه روی آن از تداخل رنگهای فرش جلوگیری کنید. توجه داشته باشید که یکی از خطرات شستشوی فرش دستباف در منزل این است که ممکن است رنگ آن تغییر کند و کاری از دستتان برنیاید.
برای جمع کردن کف و محلول از سطح فرش از پارو و آب سرد استفاده کنید. آنقدر این کار را تکرار کنید که محلول شوینده به طور کامل از تار و پود فرش خارج شود. پس از آبکشی فرش دستباف و پس از آن که متوجه شدید فرش تمیز شده است، بگذارید حدود یک ساعت به همان صورت پهن شده روی زمین بماند تا آب موجود در آن تا حد امکان خارج شود. این کار باعث می شود که اگر قسمت هایی از فرش هم رنگ دهند تداخل رنگ ایجاد نشود.
مراحل شستن فرش دستباف در خانه
پس از مرحله غبارگیری باید فرش دستباف را بر روی زمین پهن کرده و آن را با آب سرد خیس کنید. دمای آب باید در حد معمول تا سرد باشد و نباید به هیچ وجه از آب داغ برای شستن فرش دستباف استفاده شود. دلیل آن هم این است که آب داغ ممکن است به رنگهای فرش آسیب وارد کرده و باعث ادغام آنها در هم شود. پس از خیس شدن فرش باید با یک شوینده ملایم شروع به تمیز کردن فرش کنید. برای این کار می‌توانید از پودر دستی حل شده در آب و یا مایع ظرفشویی مناسب استفاده کنید.
خشک کردن فرش دستباف پس از شستشو
برای خشک کردن فرش نیمه مرطوب، می توانید آن را روی وسیله ای مثل چهارپایه یا داربست قرار دهید، به طوری بالاتر از سطح زمین در مجاورت هوا و نور غیر مستقیم خورشید باشد تا کاملاً خشک شود. پس از آن که فرش را در محلی برای خشک شدن قرار دادید، به هیچ وجه روی آن آب نریزید، زیرا این کار باعث زرد شدن ریشه های قالی می شود.
در برخی موارد، برای خشک شدن سریعتر فرش از دستگاههای حرارتی استفاده می کنند. توجه داشته باشید که این بدترین کار برای فرش است و ممکن است آسیب جبران ناپذیری به فرشتان وارد شود. این نیز یکی از خطرات احتمالی شستشوی فرش دستباف در منزل است. پس از خشک شدن کامل فرش، با یک برس نرم یا اسفنج روی پرزهای فرش بکشید. آن را طبق طرح اولیه خود درآورید و پرزهای فرش را مرتب تر نمایید.
روش های گوناگون شستشوی فرش دستباف
شستشوی فرش چه دستباف باشد چه ماشینی به دو روش انجام می شود:
- شستشوی فرش در منزل
- شستشوی فرش در قالیشویی
شستشوی فرش دستباف در منزل ریسک بالایی دارد زیرا این نوع فرش ها حساس هستند و در صورت بی اطلاعی از روش های شستشوی آن ممکن است دچار تغییر رنگ یا آسیب های دیگری شوند اما اگر قصد دارید فرش دستباف خود را در منزل بشویید مراحل زیر را طی کنید البته با دقت فراوان:
- به وسیله یک جاروبرقی گردوغبار فرش را پاک کنید
- بهتر است پس از استفاده از جاروبرقی چند مرتبه فرش را بتکانید تا اگر شی تیزی داخل پرزهای آن پنهان است، خارج شود و در هنگام شستشو باعث پارگی فرش نشود
- سپس با استفاده از مواد شوینده مخصوص فرش دستباف یا مواد شوینده طبیعی فرش که از عطاری ها قابل تهیه هستند، فرش را بشویید و اجازه دهید خشک شود
- برای از بین بردن بوی نامطبوع آن نیز می توانید پس از خشک شدن کمی جوش شیرین روی فرش بپاشید و پس از گذشت چند ساعت فرش را بتکانید تا تمیز شود.
نکته مهم: اگر فرش شما نیاز به رفو، ریشه زنی، لکه برداری و … دارد باید قبل از شستشوی فرش این موارد و عیوب را رفع کنید.
نکته مهم ۲: حتما از آب سرد برای شستشوی فرش استفاده کنید زیرا آب داغ به بافت و رنگ فرش دستباف آسیب میزند.
اما همانطور که گفته شد بهترین روش شستشوی فرش دستباف سپردن فرش به قالیشویی معتبر است، در قالیشویی ها برای شستن فرش دستباف از دستگاه ها و ماشین آلات پیشرفته و مواد شوینده مخصوص استفاده می کنند، که تمام مراحل را در ادامه بررسی خواهیم کرد.