الگوی نموداری چیست؟
الگوهای نموداری کلاسیک یکی از ابزارهای محبوب در تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال و دیگر بازارهای مالی نظیر سهام، کالا و فارکس هستند. برخی از تحلیلگران برای تحلیل چارت و نمودار قیمت رمز ارزها از اندیکاتورها و اسیلاتورها استفاده می‌کنند، اما برای برخی به‌کارگیری پترن‌های نموداری ابزار بهتری محسوب می‌شود. در این مطلب، به معرفی و آموزش انواع الگوی نموداری نظیر مثلث متقارن، کاهشی و افزایشی، سر و شانه معکوس و سقف، رایزینگ وج و فالینگ وج، پرچم مستطیل و سه‌گوش، سقف دوقلو و کف دوقلو و دیگر موارد می‌پردازیم.
الگوی نموداری چیست؟
چارت پترن یا الگوی نموداری شکلی در یا دیگر دارایی‌های بازارهای مالی است که بر اساس عملکرد آن در گذشته، به پیش‌بینی حرکت احتمالی قیمت کمک می‌کند. الگوهای نموداری پایه و اساس هستند که ایده استفاده از آن‌ها بر رفتارهای تکرارشونده استوار است. در بازار ارزهای دیجیتال نیز اکثر تریدرها از چارت‌های شمعی و کندل استیک برای تحلیل‌های خود استفاده می‌کنند.
در این مطلب به زبان ساده به معرفی معروف‌ترین و رایج‌ترین پترن‌های نموداری می‌پردازیم. البته دقت داشته باشید که اصولا چیزی به‌عنوان «بهترین الگوی نموداری» وجود ندارد و هر کدام از این پترن‌ها بسته به شرایط و دانش خود فرد تحلیلگر می‌توانند عملکرد متفاوتی داشته باشند.
حمایت و مقاومت
پیش از پرداختن به آموزش انواع الگوهای نموداری در تحلیل تکنیکال قیمت ارزهای دیجیتال، باید با یک سری مفاهیم پایه آشنا شوید. اولین مفهوم، است. این سطوح جایی در نمودار قیمت هستند که نیروهای عرضه و تقضا به یکدیگر می‌رسند.
حمایت (Support) سطحی است که تقاضای بالا در آن باعث جلوگیری از ریزش بیشتر قیمت یک دارایی می‌شود. همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، در هر بار برخورد قیمت به خط حمایت افقی پایین، از کاهش بیشتر آن جلوگیری شده است. منطق و روانشناسی تحلیل تکنیکال برای سطح حمایت این است که با افت قیمت، خریداران وارد بازار شده و باعث افزایش بیشتر تقاضا نسبت به عرضه می‌شوند.
روند و خط روند
و خط روند (Trendline) یکی دیگر از مهمترین مفاهیم در آموزش کندل شناسی و تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال هستند. همانطور که احتمالا تا کنون شنیده‌اید، روند دوست شماست. هنگام کار با اکثر الگوهای نموداری و اندیکاتورهای تکنیکال نیز عموما باید روند صعودی یا نزولی موجود را تشخیص دهید.
ترند لاین نیز خطی است که در چارت، بالا یا پایین قیمت‌های سقف و کف کشیده شده و مسیر حرکت و روند قیمت را به ما نشان می‌دهد. خطوط روند را می‌توان نمای شماتیک سطوح حمایت و مقاومت نیز در نظر گرفت.
چارت پترن‌ها از جنبه‌های مختلف به دسته‌بندی‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند که هر کدام سیگنال ارز دیجیتال خاص خود را به‌همراه دارند.
الگوهای ادامه‌دهنده، بازگشتی و دوطرفه
ادامه‌دهنده: این الگوها روند قبلی را ادامه داده و در همان مسیر پیشین صعودی یا نزولی حرکت را ادامه می‌دهند. از جمله این پترن‌ها شامل موارد زیر است:
- پرچم مستطیل
- مستطیل
- فنجان و دسته
بازگشتی: پترن‌های بازگشتی و ریورسال در صورت شکست صحیح باعث معکوس شدن روند پیشین شده و مسیر حرکت قیمت را تغییر می‌دهند. از جمله:
- سر و شانه سقف و معکوس
- سقف دوقلو (دو قله)
- کف دوقلو (دو دره)
- سقف و کف گرد
- کنج نزولی و صعودی
- بامپ اند ران
دوطرفه: این نوع از پترن‌ها بسته به شرایط، قابلیت حرکت در هر دو طرف صعودی و نزولی برای ادامه روند یا معکوس کردن آن را دارند. از جمله این الگوها عبارند از:
- پرچم سه‌گوش
- مثلث کاهشی
- مثلث افزایشی
- مثلث متقارن
البته دقت داشته باشید که برخی از الگوهای ادامه‌دهنده و بازگشتی گاهی اوقات نقش متفاوتی را به خود گرفته و عملکرد گروه دیگر را تکرار می‌کنند. به همین خاطر، بهتر است آن‌ها را با دیگر ابزارهای تکنیکال نظیر اندیکاتورها و اسیلاتورها ترکیب کرده و از درستی سیگنال ارسال‌شده توسط آن‌ها مطمئن شوید.
الگوهای مالتی بار، کندل استیک و کوتاه مدت
- مالتی بار: همانطور که از اسمشان پیداست، پترن‌های مالتی بار از چند شمع متعدد (عموما بیش از 4 کندل) در چارت قیمت خود تشکیل می‌شوند. این پترن‌ها شامل:
- سقف و کف دوقلو
- سقف و کف سه‌قلو
- مستطیل
- مثلث متقارن
- مثلث کاهشی و افزایشی
- کنج صعودی و نزولی
- سر و شانه‌های سقف و معکوس
- فنجان و دسته
- کندل استیک: نوعی از پترن‌های نموداری هستند که از یک شمع یا بیشتر تشکیل می‌شوند از جمله:
- دوجی
- هارامی
- چکش
- مرد به‌دار آویخته
- ستاره دنباله‌دار
- ابر سیاه
- ستاره عصرگاهی
- سه کلاغ سیاه
- کوتاه مدت: الگوهای کوتاه مدت نموداری در بازه زمانی کوتاهی تشکیل می‌شوند که شامل موار زیر هستند:
- پرچم سه گوش و مستطیل
- لوله تحتانی
- دامنه کوتاه
آموزش معامله با الگوهای نموداری در بازار ارز دیجیتال
در ادامه، به چارت قیمت ارزهای دیجیتال بر اساس ساختار و نحوه کار هر کدام از این الگوهای نموداری می‌پردازیم. از آنجایی که پرداختن به نکات و جزئیات تمامی پترن‌های نموداری از جمله نحوه تعیین نقطه ورود، هدف قیمت، تشخیص و معامله از حوصله این بحث خارج است، در مطالبی جداگانه به‌صورت بسیار جزئی و با مثال تصویری به آموزش نحوه ترید بر اساس هر الگو پرداخته‌ایم که می‌توانید به لینک مربوطه هر کدام مراجعه نمایید.
پرچم سه گوش صعودی و نزولی
البته در حالت کلی، پرچم سه گوش جزو پترن‌های خنثی و دوطرفه محسوب می‌شود؛ یعنی هر دو حالت ادامه‌دهنده و بازگشتی و شکست از هر سمت خطوط حمایت و مقاومت آن وجود دارد. با این وجود، برخی از منابع این الگو را به دو دسته صعودی و نزولی از نظر ادامه‌دهنده بودن تقسیم می‌کنند.
پرچم سه گوش صعودی
برای تشخیص این الگو، ابتدا باید به‌دنبال یک رشد قیمت شارپی باشید که میله (Pole) پرچم را تشکیل می‌دهد. در مرحله بعد، به فاز تحکیم و دو خط همگرا که شکلی مخروط و مثلث مانند را تشکیل می‌دهند، نیاز داریم.
پرچم سه گوش نزولی
پس برای تشخیص یک پرچم سه گوش نزولی، ابتدا باید یک حرکت شارپی نزولی (تشکیل دهنده میله) را در نمودار مشاهده کرده و سپس شاهد تضعیف نوسانات قیمت در فاز تحکیم باشیم. حجم معاملات نیز باید هنگام تشکیل میله پرچم بالا باشد و پس از ورود به فاز تحکیم، کاهش یابد. پس از شکست نیز باید برای تایید تکمیل الگو شاهد افزایش حجم معاملات باشیم.
انواع الگوی نموداری مثلث افزایشی، کاهشی و متقارن
مثلث افزایشی
برای تشخیص این الگو، با رسیدن دارایی به محدوده مقاومتی خود، با فشار فروش همراه می‌شود و سپس به سمت خط روند صعودی حرکت کرده و همواره یک کف بالاتر از کف قبلی ایجاد می‌کند. نهایتا دارایی با عبور از محدوده مقاومتی بالاسری، این الگو را شکسته و با رشد قیمت همراه خواهد شد. شکست این الگو نیز مشابه بسیاری از پترن‌های نموداری معمولا با حجم بالا انجام می‌شود.
مثلث کاهشی
شکست این الگو زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت از محدوده حمایتی افقی پایین عبور کرده و به زیر آن برسد. معمولا این شکست با حجم بالا همراه خواهد بود. پس از شکست این الگو، انتظار ریزش شدید قیمت را داریم.
مثلث متقارن
برای رسم خطوط روند بالایی و پایینی مثلث متقارن، به حداقل دو سقف و دو کف قیمتی نیاز داریم که هر دو سقف و کف دوم باید پایین‌تر از سقف و کف قبلی خود قرار بگیرند و یک شکل مخروط مانند را تشکیل دهند.
انواع الگوی نموداری کنج صعودی و نزولی
پترن کنج یا وج (Wedge) یکی از الگوهای نموداری بازگشتی و ریورسال است که از همگرایی دو خط روند شیب‌دار، هر دو در یک جهت صعودی یا نزولی، ایجاد می‌شود. در این الگو، سقف‌ها و کف‌های جدید که تشکیل‌دهنده خطوط روند هستند شیب متفاوتی دارند، اما هر دو در یک جهت صعودی یا نزولی تشکیل می‌شوند. این امر معمولا نشان‌دهنده متراکم شدن بازار و اتمام روند حاضر است و در واقع تضعیف روند فعلی را نیز نشان می‌دهد. از نظر حجم معاملات نیز بین دو خط روند با کاهش آن روبرو هستیم.
کنج صعودی
یا رایزینگ وج (Rising Wedge) به‌عنوان یک الگوی بازگشتی نزولی، از دو خط روند صعودی همگرا با شیب متفاوت تشکیل می‌شود و نشان‌دهنده احتمال معکوس شدن و تبدیل روند صعودی به نزولی در بازار است. بنابراین با شکست خط روند صعودی حمایتی پایین الگو، روند نزولی جدید آغاز خواهد شد.
انواع الگوی نموداری دو قله و دو دره
الگوی سقف دوقلو (Double Top) و کف دوقلو (Double Bottom) در نمودار قیمت ارزهای دیجیتال به‌ترتیب به شکل M و W ظاهر می‌شوند. توجه داشته باشید که نیازی نیست هر دو سقف یا کف در یک قیمت کاملا یکسان تشکیل شوند، بنابراین مقداری تفاوت در این قیمت‌ها (تفاوت حداکثر 5 درصدی) اعتبار این الگو را کاهش نخواهد داد.
سقف دوقلو
یا دو قله یا قله دوگانه یا M، یک الگوی بازگشتی نزولی است که با تشکیل طی یک روند صعودی، آن را به یک روند نزولی تبدیل می‌کند. برای تشخیص این الگو به دو سقف و یک کف میانی پایین‌تر نیاز داریم. حال با رسم دو خط در محل قرارگیری سقف‌ها و کف میانی، به‌ترتیب یک خط مقاومت و یک خط حمایت (معروف به خط گردن یا نک لاین (Neckline)) خواهیم داشت.
حالا در صورتی که قیمت قادر به شکست صحیح سطح حمایتی روی کف میانی یا همان خط گردن باشد، روند صعودی ما به نزولی تبدیل خواهد شد و باید منتظر کاهش قیمت باشیم.
کف دوقلو
برعکس سقف دو قلو، یا دو دره یا دره دوگانه یا W، یک پترن بازگشتی صعودی است که نزدیک بودن اتمام روند نزولی و حرکت به سوی روند صعودی را نشان می‌دهد. برای تشخیص این الگو نیز به دو کف قیمتی و یک سقف میانی نیاز داریم که با رسم خطوط از این نقاط، به ترتیب یک خط حمایت و یک خط مقاومت (معروف به خط گردن یا Neckline) خواهیم داشت.
حال در صورتی که قیمت در یک روند نزولی قادر به شکست درست سطح مقاومت روی خط گردن باشد، می‌توانیم برای گرفتن پوزیشن لانگ، منتظر معکوس شدن روند و رشد قیمت باشیم.
انواع الگوی نموداری گرد
الگوهای نموداری سقف و کف گرد از جمله چارت پترن‌های بازگشتی در تحلیل تکنیکال رمز ارزها هستند.
سقف گرد
این الگو دارای یک سقف گرد و یک خط گردن به‌عنوان سطح حمایت است که قیمت چندین بار نتوانسته آن را بشکند. پس از شکست خط گردن و بسته شدن قیمت زیر آن، این الگو تکمیل خواهد شد.
گاهی اوقات تریدرها این الگو را با سقف دوقلو یا سقف سه‌قلو اشتباه می‌گیرند، بنابراین مهمترین نکته برای کار با این پترن نموداری، توجه به احتمال معکوس شدن روند و بستن پوزیشن‌های لانگ و حتی باز کردن پوزیشن شورت زیر خط گردن هنگام شکست آن است.
کف گرد
راندینگ باتم یا کف گرد (Rouding Bottom) نیز دقیقا مشابه سقف گرد است، با این تفاوت که یک الگوی بازگشتی صعودی محسوب می‌شود؛ یعنی روند نزولی را به یک روند صعودی تبدیل می‌کند. بنابراین با مشاهده شکست خط گردن و بسته شدن قیمت بالای آن، می‌توانید پوزیشن لانگ بگیرید.
سخن پایانی
الگوهای نموداری کلاسیک یکی از معروف‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند که توسط بسیاری از تریدرهای حوزه‌های مالی مختلف نظیر ارزهای دیجیتال استفاده می‌شوند. با این وجود باید دقت باشید که استفاده صرف از این پترن‌ها کافی نسبت و گاهی اوقات ممکن است سیگنال‌های اشتباه را به‌همراه داشته باشند. بنابراین ترکیب این الگوها با اندیکاتورهای تکنیکال نظیر شاخص قدرت نسبی، میانگین متحرک، پارابولیک سار و دیگر موارد ضروری است.