نمای سیمانی؛ نمایی که کمتر به آن پرداخته می شود

سازندگان و معماران از روش‌های مختلفی برای زیباتر کردن و افزایش کارآیی نمای سیمانی استفاده می‌کنند. هدف نهایی آن‌ها ایجاد نمایی است که اولاً هویت ساختمان را نشان دهد و دوماً ناظران (مردم) را تحت تأثیر قرار دهد. اینکه نمای سیمانی چقدر در این مسیر موفق عمل می‌کند، موضوعی است که بسیاری از دست اندرکاران ساخت و ساز هنوز در مورد آن اطلاعات کافی ندارند! به همین منظور، ما در مقاله دیگری از معمارنو به بررسی انواع نمای سیمانی ساختمان و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

سوالات متداول:

نمای سیمانی چیست؟

نماهای سیمانی بسته به نیازهای پروژه، مقدار بودجه، اقلیم منطقه مورد احداث و موارد دیگر به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

نمای سیمان شسته

این نما از ترکیب سنگدانه‌های رنگی، پودر سنگ، سیمان سفید یا سیمان سیاه و رنگ‌های معدنی ساخته می‌شود. این نما بسیار پرکاربرد است زیرا هم از زیبایی برخوردار است و هم در برابر شرایط هوایی مختلف مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. یک مزیت دیگر نمای سیمانی شسته، تعیین نوع رنگ در سنگدانه‌های رنگی است. به این صورت، سازنده می‌تواند رنگ مورد نظر خود را به دلخواه انتخاب کند. در اجرای این نما از قالب‌های مربعی، مستطیلی یا لوزی شکل استفاده می‌شود.

نمای تخته ماله

در اجرای این نما از دو لایه آستر و تخته ماله استفاده می‌شود. لایه آستر با ملات ماسه و سیمان روی دیوار بلوک سیمانی یا آجر نما به ضخامت دو سانتی‌متر اجرا می‌شود. لایه تخته ماله که از ماسه، پودر سنگ، خاک سنگ و سیمان تشکیل شده است، با وسیله‌ای به نام تخته ماله و به ضخامت نیم سانتی‌متر روی آستر اعمال می‌شود. این نما را با خط‌کشی‌های منظم و دقیق به بخش‌های جداگانه تقسیم می‌کنند تا ظاهر نما زیبا شود و هم از ایجاد ترک خوردگی جلوگیری به عمل آید.

نمای تگرگی و ماهوتی

این نوع نمای سیمانی از ملات سیمان، پودر سنگ و خاک سنگ ساخته می‌شود. این ملات اغلب با ضخامت دو سانتی‌متر و با استفاده از دستگاه دوغاب پاش روی نمای اجرا می‌شود. باید توجه داشت که نمای تگرگی و ماهوتی اغلب به عنوان لایه سوم نمای تخته ماله در نظر گرفته می‌شود. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که اگر در ساخت این ملات از مصالح درشت دانه استفاده شود، نما ناهمواری زیادی خواهد داشت. در این حالت، نما با اصلاح تگرگی شناخته می‌شود. اگر از مصالح با دانه‌بندی ریز استفاده شود، ناهمواری نما کمتر خواهد بود و نما ماهوتی نامیده می‌شود.

 نمای تیشه‌ای (نمای چکشی)

این نما دارای دو لایه مختلف است. لایه اول آستر نام دارد که با ملات ماسه و سیمان سفید یا به ضخامت دو سانتی‌متر اجرا می‌شود. سپس روی لایه آستر ملات موزائیک به ضخامت 1.5 سانتی‌متر و با استفاده از ماله روی سطح نما کشیده می‌شود. ملات موزائیک به عنوان لایه دوم عمل می‌کند و دارای بندهایی است که با شیشه پر می‌شوند. عمل تیشه زنی بعد از خشک شدن نما توسط تیشه‌های مخصوص انجام می‌شود.

نمای آبساب و موزائیک شسته

این نوع نمای سیمانی مانند نمای تیشه‌ای است اما در روش پرداخت متفاوت می‌باشد. به این صورت که قبل از خشک شدن نمای تیشه‌ای، سطح نما را با آب خیس می‌کنند و سپس برس می‌کشند. عمل برس کشیدن تا زمانی انجام می‌شود که مصالح سنگی نمایان شوند. با این کار نمای ساختمانی زیبا و چشم نواز می‌شود. اما اگر بعد از خشک شدن، لایه نهایی با سنگ سنباده شده و سطح کاملاً صاف و صیقلی شود، نما تبدیل به موزائیک شسته می‌شود. روش دیگری که در پرداخت نهایی این نما استفاده می‌شود، استفاده از آب و اسید است. قبل از خشک شدن لایه، سطح با آب و اسید ساییده می‌شود تا سنگدانه‌ها به شکل برجسته و سیمان به صورت ریز نمایان شود.

نمای رومی سیمانی

در اغلب از سنگ به عنوان متریال اصلی نما استفاده می‌شود اما گاهی اوقات می‌توان به جای سنگ از سیمان نیز بهره برد. با اینکه سیمان به اندازه سنگ دارای جلوه‌های بصری لوکس نیست اما استفاده از سیمان در نما می‌تواند هزینه‌های مربوط به سنگ کاری را کاهش دهد. به همین دلیل، سازندگان معمولاً برای احداث نمای انواع ساختمان‌های مسکونی، یا ، سیمان را جایگزین سنگ می‌کنند.

نمای سیمانی رنگی

این سیمان از ترکیب سیمان سفید با رنگدانه ساخته می‌شود. از ویژگی‌های این نما می‌توان به قابلیت چسبندگی بالا، عدم تغییر رنگ در مقابل نور خورشید، عدم نفوذ آب، تنوع رنگی بالا و امکان استفاده از مواد نانو برای جلوگیری از تغییر رنگ اشاره کرد. دست کاربران و کارفرمایان برای انتخاب باز است و می‌توانند رنگ مورد علاقه خود را به راحتی انتخاب کنند.

نمای خراشی

بعد از اجرای نمای تخته ماله، مقداری مصالح سنگی به ضخامت دو میلیمتر را روی سطح می‌ریزند. سپس روی سطح را ماله مخصوص می‌کشند تا خراش‌هایی روی سطح ایجاد شود.

فواید نمای سیمانی

• مقاومت بالا در برابر تغییرات جوی و شرایط آب و هوایی مختلف
• ایجاد نمایی زیبا و خیره‌کننده
• امکان اجرای انواع طرح سنگ و چوب در انواع و سنگی
• بازتابش نور خورشید و درخشان کردن نما
• هزینه کمتر نسبت به سایر نماها (سنتی یا مدرن)
• سرعت بالای اجرا و صرفه جویی در زمان
• ماندگاری بالا و طول عمر زیاد
• تنوع رنگی بالا
• دارای ظاهر یکنواخت و صاف
• امکان اجرا در سبک‌های مختلف نما مانند یا رومی و مدرن

معایب نمای سیمانی

• سنگین شدن نما به دلیل وزن زیاد سیمان
• عدم عایق بودن در برابر رطوبت و حرارت
• جذب سریع گرد و غبار و تیره شدن نما
• ترک خوردن سریع نما در صورت عدم اجرای صحیح
• عدم استفاده دوباره از ملات سیمانی
• نیاز به شستشوی مداوم نما
• صرف هزینه‌های زیاد برای تمیز کردن نما

مراحل طراحی نمای سیمانی

طراح باید با در نظر گرفتن برخی مسائل به طراحی بهینه و اصولی نما مباردت بورزد. او باید در طراحی خود موارد زیر را لحاظ کند:

• شناسایی بافت منطقه: توجه به بافت معماری اکثر ساختمان‌های موجود در منطقه
• آب و هوای منطقه: توجه به نوع شرایط آب و هوایی اعم از خشک یا مرطوب
• کاربری ساختمان: توجه به نوع کاربری بنا از جمله مسکونی، اداری یا تجاری

هر یک از عوامل بالا باید به درستی تحلیل شوند تا حداکثر زیبایی و دوام را برای نما برآورده کنند.

سنگ نرده یا نرده صراحی یکی از جذاب‌ترین و زیباترین سازه‌ها در نمای بیرونی و درونی ساختمان‌ها و ویلاها به شمار می‌رود

عناصر تشکیل دهنده نمای سیمانی

قبل از پرداختن به نحوه اجرای نمای سیمانی، بهتر است عناصر تشکیل دهنده این نما را شناسایی کنیم:

• توری رابیتس: به عنوان بستر مناسب برای اجرای نمای اصلی
• ملات پودر سنگ و سیمان: برای پر کردن فاصله بین رابیتس و دیوار جهت افزایش مقاومت و چسبندگی نمای اصلی
• سیمان: به عنوان اندود و مصالح اصلی

نحوه اجرای نمای سیمانی

مراحل اجرای نمای سیمانی به شرح زیر است:

1. توری رابیتس بستر کار را تشکیل می‌دهد و اجرای آن به «شاسی‌کشی» معروف است. توری رابیتس با ایجاد سطحی مناسب به پیاده سازی بهتر نما کمک می‌کند.
2. بعد از بستن توری رابیتس و انجام عملیات جوشکاری،‌ روی توری با ملات پودر سنگ و سیمان پوشانده می‌شود تا بستری مناسب برای ملات ماسه سیمان فراهم شود.
3. در مرحله بعد نوبت کروم‌بندی‌های ارتفاعی و طولی نما است. با انجام این مرحله سطح صاف و یکدستی برای مراحل دیگر کار فراهم می‌شود.
4. سپس فاصله بین کروم‌ها با ملات ماسه سیمان پر می‌شود تا اولین گام در زیرسازی اولیه برای اجرای اندود سیمانی صورت گیرد.
5. برای افزایش میزان چسبندگی ملات ماسه سیمان با اندود سیمانی، باید سطح ملات را بعد از خشک شدن کمی مرطوب کرد.
6. بعد از اجرای اندود سیمانی، نوبت عمل‌آوری سیمان است. به این صورت که نما در فواصل مختلف روز و به مدت حداقل یک هفته، آب پاشی می‌شود.

نکات طراحی نمای سیمانی

• پرهیز از رنگ‌های نامتعارف در نما
• عدم استفاده از مصالح متعدد در ساختمان (حداکثر چهار نوع)
• پرهیز از فرم‌های نامتعارف و نامأنوس (مانند کشتی یا مجسمه)
• عدم درج هرگونه نوشته بر روی نما
• عدم استفاده از علائم و نمادهای ضد دینی و ضد فرهنگی
• ممنوعیت ایجاد هرگونه اختلاف سطح (لبه، پله، سکو و غیره) در خط زمین
• ممنوعیت ایجاد هرگونه پیش‌آمدگی فضای ورودی در معابر عمومی
• پرهیز از بازشوهایی با اشکال هندسی متفاوت و نامأنوس در نما
• ضرورت هماهنگی رنگ غالب نما با رنگ ساختمان‌های همجوار
• ضرورت طراحی محل تابلو در طراحی نمای سیمانی
• ضرورت احداث قرنیز برای کف پنجره‌ها در هنگام برای جلوگیری از از لغزش آب روی نما

هزینه اجرای نمای سیمانی

در برآورد هزینه نمای سیمانی موارد زیر وجود دارند که باید بررسی شوند. این موارد اغلب عبارتند از:

• نوع سیمان (سفید یا سیاه)
• مقدار متراژ (کل مساحت اندودکاری نما)
• موقعیت پروژه (اقلیم منطقه)
• ارتفاع ساختمان
• دستمزد اجرای کار (استادکاران و کارگران)
• ابزار مورد استفاده
• سبک اجرای نمای سیمانی (رومی، مدرن یا کلاسیک)

کلام آخر

نمای سیمانی یکی از پرکاربردترین انواع است. این نما بر پایه سیمان ساخته می‌شود و در طول مراحل اجرا نیاز به زیرسازی اصولی دارد. اگر اجرای این نما به شکل اصولی توسط استادکاران حرفه‌ای انجام شود، عمر نما افزایش پیدا می‌کند. نمای سیمانی دارای مزایای متعددی همچون زیبایی، یکنواختی، دوام بالا، مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و غیره است؛ اما بزرگترین عیب نمای سیمانی را باید به جذب گرد و غبار و آلودگی نما اشاره کرد. دساخت نمای ساختمان با استفاده از سیمان باید با استفاده از بهترین متریال انجام شود تا کیفیت لازم را داشته باشد. در غیر این صورت نمی توان به زیبا بودن و جذاب بودن نمای سیمانی امیدوار بود. البته مشخص است که در درجه اول باید طراح نمای ساختمان حرفه ای باشد. گفتنی است که سیمان به عنوان یک متریال پر قدرت می تواند ایمنی ساختمان را بالاتر ببرد.

شاید برای افرادی که اطلاعات زیادی در مورد نمای ساختمان ندارند، نمای سیمانی نوعی نمای کارگاهی و بدون هیچگونه زیبایی محسوب شود. بسیاری از افراد حتی فکر را نمی کنند که در نمای ساختمان خود از آن بهره مند شوند. به همین علت به نظر می رسد سیمان نما در دید مردم آنقدر ها هم جذاب نیست.

تصور گفته شده متاسفانه در بین بسیاری از افراد رایج است. در حالی که نمای سیمانی به عنوان یکی از نماهای جذاب در دنیا شناخته می شود و طرفداران ویژه و خاص خود را دارد. این نوع نما قطعا تنوع رنگ خاصی ندارد اما در عوض دست نماکار برای کار بسیار باز به نظر می رسد.

با کمی دقت در برخی از نماهای حرفه ای کار شده با استفاده از سیمان، می توان به این نتیجه رسید که این نوع نما، نمایی فوق حرفه ای محسوب می شود. برای اینکه از این نوع نما به بهترین نحو استفاده شود، در درجه اول باید به یک فرد حرفه ای واگذار شود.

ساخت نمای ساختمان با استفاده از سیمان باید با استفاده از بهترین متریال انجام شود تا کیفیت لازم را داشته باشد. در غیر این صورت نمی توان به زیبا بودن و جذاب بودن نمای سیمانی امیدوار بود. البته مشخص است که در درجه اول باید طراح نمای ساختمان حرفه ای باشد. اگر طراحی حرفه ای بر روی نما شود و کیفیت های لازم و استانداردهای مختلف طراحی برای آن رعایت شود، شاهد نمایی حرفه ای و همه پسند خواهیم بود.

گفتنی است که سیمان به عنوان یک متریال پر قدرت می تواند ایمنی ساختمان را بالاتر ببرد. به همین علت است که عموما در برابر زلزله مقاوم تر است. همچنین نمای سیمانی ساختمان آتش سوزی را در بین طبقات گسترش نداده و به همین منظور ایمنی بالایی در برابر آتش سوزی دارد.

استفاده از نمای ساختمان سیمانی اگرچه آنقدرها مورد توجه نیست، اما می توان از آن به نحو احسنت استفاده کرد. ساختمان سازان ایرانی می توانند با استفاده از این نوع نما، نظر مردم را در مورد این نوع نمای ساختمان تغییر دهند. البته تمامی این موارد به کیفیت سیمان، طراحی حرفه ای و نصاب نمای ساختمان کاربلد بستگی دارد.

ر شهرهایی مانند تهران که آلودگی معضلی غیرقابل حل به نظر می‌رسد، اجرای نمای سیمانی تنها با ضد آب کردن نما مناسب خواهد بود.